خطر تعطیلی همیشگی در کمین مساجد آلمان

به گزارش «شیعه نیوز»، به نقل از بخش پژوهش‌های رایزنی فرهنگی ایران در آلمان مدتی است که محدودیت‌های ایجاد شده برای مقابله با ویروس کرونا در آلمان کاهش یافته و مراکز مذهبی نیز دوباره کار خود را از سر گرفته‌اند. این در حالی است که بسیاری از مسلمانان برای بازگشایی مساجد با مشکلات متعددی روبرو شده‌اند و حتی برخی از مساجد آلمان در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند. به‌نظر می‌رسد که بحران کرونا باعث شده تا کمبودها و نقایص موجود در مساجد، نمایان شوند. هادی آواد، نویسنده سایت offenkundiges، در گزارشی مفصل به مشکلات موجود مسلمانان و مساجد آلمان پرداخته است. به اعتقاد او، اگر این مشکلات به زودی حل نشود، می‌تواند منجر به تعطیلی همیشگی مساجد آلمان شود. آنچه در ادامه می‌خوانید ترجمه بخش‌هایی از این گزارش است:

پس از آنکه بحران کرونا، هفته‌ها مراکز مذهبی در سراسر جهان را به تعطیلی کشانده بود، اکنون این مراکز در بسیاری از نقاط جهان، درهای خود را به روی عبادت‌کنندگان باز کرده‌اند. این درحالی است که مسئولان مساجد آلمان در حال‌حاضر با مشکلات متعددی روبرو شده‌اند. اگر این مشکلات و نقایص به زودی برطرف نشوند، در آینده شاهد تعطیلی اکثر مساجد آلمان خواهیم بود.

مشکلات مالی

بزرگ‌ترین معضل مساجد آلمان، مشکلات مالی است. مسئولان مساجد، بخش اصلی مخارج خود را از طریق کمک‌های مالی در نمازهای جمعه تأمین می‌کنند. در نتیجه، تعطیلی مساجد در بحبوحه شیوع بیماری کرونا، موجب شده که بسیاری از آن‌ها با مشکلات شدید مالی روبرو شوند. البته این تنها مشکل کشور آلمان نیست. در اکثر کشورهای اروپایی، مساجد در این مدت با مشکلات مختلف روبرو شده‌اند. حتی در اتریش، کشور همسایه آلمان نیز، یک‌سوم انجمن‌های مساجد اعلام کرده‌اند که در حال تعطیلی هستند. در این میان، بسیاری از خود می‌پرسند که چگونه می‌توان مشکل مالی مساجد را برطرف کرد؟ برخی نیز از خود سوال می‌کنند که چرا مسئولان مساجد نتوانسته‌اند، در این سال‌ها به جز نماز جمعه و رویدادهای مختلف، راه دیگری برای تأمین بودجه پیدا کنند؟

شکی نیست که ما باید راه دیگری برای تأمین بودجه مساجد پیدا کنیم. تا زمانی که بودجه مساجد تنها از طریق کمک‌های مالی نماز جمعه، روز عاشورا و اعیاد مختلف تأمین شود، خطر تعطیلی انجمن‌هایی اسلامی و مساجد نیز وجود دارد. کارشناسان امور مذهبی در آلمان معتقدند که مساجد مانند کلیساها باید از حق عضویت برای تأمین بخش اصلی بودجه خود استفاده کنند. البته ما باید در کنار حق عضویت، کمک‌های مالی نمازگزاران را نیز حفظ کنیم. تنها در این صورت می‌توانیم مساجد و مراکز مذهبی خود را توسعه دهیم. طبیعی است که ایجاد حق عضویت در مساجد با مخالفت‌های زیادی نیز روبرو خواهد شد، اما امامان مساجد می‌توانند در خطبه‌های نماز جمعه مشکلات موجود را با اعضا در میان بگذراند و راه‌حل برون رفت از تعطیلی این مراکز را مطرح کنند. به خصوص اکنون که همه ما شاهد تعطیلی بسیاری از مساجد در اروپا هستیم، محافظه‌کاران نیز بهتر می‌توانند، خود را با اصلاحات در مساجد تطابق دهند. علاوه بر این، ساختمان اکثر مساجد آلمان اجاره‌ای است و مسئولان مساجد در سال‌های اخیر برای تأمین هزینه‌های اجاره با مشکلات زیادی روبرو بوده‌اند. از این‌رو، به نظر می‌رسد که اعضای انجمن‌های اسلامی باید راهی برای خرید زمین و ساخت مساجد نیز پیدا کنند.

اختلافات میان مسئولان و اعضای مساجد

پیش از آنکه بحران کرونا، مراکز مذهبی در آلمان را به تعطیلی بکشاند، خبرهای زیادی درباره اختلاف مسئولان و اعضای مساجد در آلمان به گوش می‌رسید. اکثر آن‌ها بر سر باز یا بسته‌بودن مساجد در دوران کرونا با یکدیگر اختلاف داشتند و هیچ‌یک حاضر نبودند نظر دیگری را بپذیرند. البته این اختلافات تنها به دوران کرونا ختم نمی‌شود. پیش از آن نیز در اکثر مساجد و انجمن‌های اسلامی، اختلافات مشکل‌ساز دیده می‌شد. این در حالی است که اختلاف میان هیأت مدیره و اعضای یک مرکز مذهبی می‌تواند موجب فروپاشی آن شود. البته این را هم نباید از یاد برد که بحران کرونا و تعطیلی مساجد موجب شد تا میان هیأت مدیره و اعضای مساجد همبستگی ایجاد شود. در واقع، ترس از تعطیلی مساجد سبب شد تا همه اعضا در کنار یکدیگر برای حل مشکلات موجود تلاش کنند. ما نیاز داریم تا این همبستگی را حتی در دوران پساکرونا نیز حفظ کنیم. هرج و مرج و تفرقه میان اعضای هر سازمانی می‌تواند مشکلات زیادی را به وجود آورد و موجب فروپاشی آن شود. بنابراین حفظ همبستگی میان مسئولان و اعضای مساجد باید به اولویت همه مسلمانان بدل شود.

واکنش دیرهنگام به حوادث

در سال‌های اخیر، گروه‌های راست افراطی بدون هیچ‌گونه نگرانی به مسلمانان و مساجد در آلمان حمله می‌کنند. گزارش‌های جدید اداره آمار فدرال حتی نشان می‌دهد که تعداد این حملات افزایش داشته است. اسلام‌هراسی و حملات نژادپرستانه در برخی ایالت‌ها باعث شده که گروهی از اعضای مساجد، حتی از شرکت در نمازهای جماعت نیز بترسند. در این میان، سیاستمداران آلمانی واکنش زیادی به افزایش این حملات نشان نمی‌دهند. به‌نظر می‌رسد که این رفتار در آلمان طبیعی است. چرا که اعضای بسیاری از انجمن‌های اسلامی آلمان نیز خیلی دیر نسبت به حملات نژادپرستانه به مسلمانان و مساجد در سراسر جهان واکنش نشان می‌دهند. آن‌ها معمولاً در برابر ظلم به سایر مسلمانان جهان سکوت می‌کنند. در حالی که بر اساس دستورات اسلامی، مسلمانان باید همیشه از حال یکدیگر باخبر باشند و در برابر حوادث مختلف از یکدیگر محافظت کنند. از نگاه اسلام، بی‌تفاوتی مسلمانان نسبت به یکدیگر، باعث ایجاد تفرقه میان آن‌ها می‌شود و در نهایت به ضرر تمام مسلمانان تمام خواهد شد. به‌نظر می‌رسد این دقیقاً همان اتفاقی است که برای اعضای مساجد آلمان نیز افتاده است. بسیاری از آن‌ها، تاکنون در برابر حملات پیش‌آمده به مساجد و انجمن‌های اسلامی سایر کشورها واکنش شدیدی نشان نداده‌اند. این امر موجب شده که بسیاری از مساجد و انجمن‌های اسلامی در آلمان در موضع ضعف قرار گیرند و گروه‌های نژادپرست به راحتی به آن‌ها حمله کنند. این فشارها می‌تواند در آینده، مساجد و مسلمانان را در شرایط سخت‌تری قرار دهد و حتی باعث تعطیلی مساجد شود.

فقدان آموزش جوانان

توسعه کار مساجد و انجمن‌های اسلامی در هر کشوری با آموزش جوانان، ارتباط مستقیم دارد. این در حالی است که بسیاری از مساجد در آلمان، انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش جوانان ندارند. در بحبوحه بحران کرونا، تنها مساجدی که بر روی جوانان سرمایه‌گذاری کرده بودند، توانستند به فعالیت خود ادامه دهند. در آن زمان، جوانان با اطلاعاتی که از شبکه‌های اجتماعی و اینترنت داشتند، توانستند راه‌هایی برای ارتباط میان اعضا و همچنین برگزاری دعا و نماز به صورت آنلاین ایجاد کنند. به نظر می‌رسد در دوران پساکرونا، همه مساجد باید آموزش جوانان را جدی بگیرند. در این راستا، مسئولان مساجد باید زبان آلمانی را فرا گیرند و با شیوه ارتباط‌گیری با جوانان نیز آشنا شوند. آن‌ها همچنین باید احساسات، افکار و نیازهای جوانان را بشناسند و بتوانند جوانان را به سوی خود جذب کنند.

بی‌کفایتی سازمان‌های بزرگ اسلامی

اینکه تعدادی از مساجد آلمان در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند، بی‌شک نشان‌دهنده بی‌کفایتی سازمان‌های بزرگ اسلامی است. آن‌ها باید با تمام مساجد زیرمجموعه خود ارتباط داشته باشند و از آن‌ها حمایت کنند. این در حالی است که تعداد زیادی از سازمان‌های بزرگ اسلامی در آلمان حتی از تعطیلی طولانی مدت مساجد در دوران کرونا نیز حمایت کردند. در شرایطی که مسئولان کلیساهای مسیحی در آلمان به تعطیلی اماکن مذهبی در این کشور انتقاد داشتند، رؤسای چند سازمان بزرگ اسلامی در آلمان اعلام کرده بودند که از تعطیلی مساجد استقبال می‌کنند. این رفتار مسئولان سازمان‌های بزرگ اسلامی باعث شد تا صدای گروه‌های کوچک شنیده نشود. البته این اتفاق تنها به دوران کرونا محدود نمی‌شود. متأسفانه مسئولان دولت‌های ایالتی همواره نظر رؤسای سازمان‌های بزرگ اسلامی را به عنوان نظر تمام مسلمانان آلمان در نظر می‌گیرند. این امر موجب شده که در سال‌های اخیر، مسلمانان ناراضی به صورت مستقل دست به راه‌اندازی انجمن‌های کوچک بزنند و از زیر مجموعه سازمان‌های بزرگ اسلامی خارج شوند. این اتفاقات در بسیاری از موارد باعث تفرقه میان گروه‌های اسلامی شده است و باید برای آن راه‌حلی پیدا کرد.

ناآگاهی

همه می‌دانیم که رسانه‌های آلمان و بسیاری از نویسندگان وابسته به گروه‌های راست افراطی، حقایق را به نفع خود تغییر می‌دهند. در این میان، متأسفانه بسیاری از مسلمانان در آلمان تحت تأثیر نوشته‌های آن‌ها قرار می‌گیرند و حتی اخبار دروغین درباره گروه‌ها و کشورهای اسلامی نیز باور می‌کنند. بی‌شک این اتفاق دلایل زیادی دارد، اما نداشتن آگاهی و اطلاعات کافی دلیل اصلی پذیرش کورکورانه در میان مسلمانان است. این در حالی است که مساجد می‌توانند در اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به اعضای خود نقش مهمی ایفا کنند. اما متأسفانه مسئولان مساجد در آلمان چندان بر روی آگاه‌سازی اعضای خود کار نمی‌کنند. آن‌ها باید جوانان و اعضای خود را تشویق نمی‌کنند تا به جای پذیرش هر اظهارنظری، بر روی آن تأمل کنند. اگر آگاه‌سازی در مساجد صورت نگیرد و مسلمانان هر دروغی را به عنوان حقیقت بپذیرند، مشکلات زیادی ایجاد می‌شود. در این شرایط، گروه‌های مخالف اسلام به راحتی می‌توانند در میان مسلمانان ناآگاه نفوذ کنند و اندیشه‌های خود را به آن‌ها انتقال دهند.

رفع مشکلات و نقایص

همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، بحران کرونا به مسلمانان آلمان نشان داد که مساجد این کشور با چه مشکلات و نقایصی روبرو هستند. اگر این مشکلات به زودی حل نشود، می‌تواند منجر به تعطیلی اکثر مساجد آلمان شوند. از این رو، انجمن‌ها و سازمان‌های اسلامی باید با شناخت نقاط ضعف و مشکلات، در رفع آن‌ها بکوشند و تلاش کنند تا مساجد این کشور را از بن‌بست پیش‌آمده خارج کنند. تنها در این صورت می‌توان به توسعه مساجد در آلمان امیدوار بود.