شانس آشتی در شورای همکاری خلیج‌فارس چقدر است؟

به گزارش «شیعه نیوز»، روزنامه فرامنطقه‌ای "رای الیوم" در بخش سخن سردبیر نوشت: "دونالد ترامپ" رئیس‌جمهوری آمریکا بار دیگر بحران خلیج‌فارس را زنده کرد آن هم زمانی‌که او اعلام کرد که برای حل موضوع بسته شدن آسمان عربستان سعودی، امارات و بحرین بر روی هواپیماهای قطر تلاش بسیاری می‌کند؛ چرا که تداوم این بسته شدن آسمان به نفع ایران است و منبع درآمدی برای این کشور محسوب می‌شود. ولی ترامپ ماهیت این تلاش‌ها را ذکر نکرد و نگفت که آیا دستاوردی در این زمینه داشته است یا خیر.

بحران خلیج‌فارس که سه سال پیش فوران کرد و امروز وارد چهارمین سال خود شده است، همچنان به قوت خود باقی‌ست و هیچ موفقیت جدی در حل آن حاصل نشده و از عناوین مهم رسانه‌ها به‌ جز برخی هجمه‌های رسانه‌ای و حملات ارتش‌های سایبری که هر از گاهی اتفاق می‌افتد، ناپدید شده است.

چهار کشور (عربستان سعودی، بحرین، امارات و مصر) دولت قطر را از همان آغاز بحران تحریم کرده‌اند، در حالی‌که قطر می‌گوید که از "محاصره" عبور کرده و نسبت به گذشته قوی‌تر شده و توانسته است به خودکفایی صنعتی، کشاورزی و غذایی برسد و به جای کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس که آن را تحریم کرده‌اند، ائتلاف‌هایی استراتژیک با ایران و ترکیه ایجاد کند، حتی آن( قطر) در فکر خروج از شورای همکاری خلیج‌فارس بود همانند خروجش از سازمان کشورهای صادرکننده نفت" اوپک"، ولی فشارها و مداخلات کویت و عمان در متقاعد کردن قطر به عدم انجام این کار (خروج) نتیجه داد.

منابعی در کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به این روزنامه اعلام کردند، "شیخ تمیم بن حمد" امیر قطر این روزها در جهت دستیابی به آشتی و شکستن انزوای کشورش انعطاف‌پذیرتر شده است و این انعطاف‌پذیری در اعزم "شیخ عبدالله بن ناصر " نخست‌وزیر برای مشارکت در نشست‌های سه‌گانه مکه در مه سال 2019 منعکس یافت و او عالی‌ترین مقام قطری بود که به عربستان که تحریم علیه دوحه را رهبری می‌کند، سفر کرد؛ اگر چه ساختار این دعوت مناسب نبود ولی این گام نیز، با سفر محرمانه "شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی" وزیر خارجه به ریاض برای گشودن باب گفت‌وگو با رهبری سعودی حهت ترمیم روابط میان دو کشور تقویت شد و این گام نتیجه‌بخش می‌شد اگر نارضایتی امارات و مصر از این "تک‌روی" سعودی‌ها نبود؛ نارضایتی که با سفر غیرمنتظره "عبدالفتاح السیسی" رئیس‌جمهوری مصر به ابوظبی در اواخر سال گذشته آشکار شد که حامل پیامی غیرمستقیم به مقام‌های سعودی بود و باعث تقویت برخی انتقادها( از عربستان سعودی) در رسانه‌های مصری در آن زمان شد.

قطر به دنبال آشتی "دوجانبه" با عربستان سعودی و به دور از امارات و مصر بود، و همان‌طور که منابع مذکور اعلام کردند اگر خشم مصر و امارات نبود این تلاش‌ها نتیجه‌بخش می‌شد، از این‌رو وزیر خارجه قطر در 15 فوریه گذشته اعلام کرد که تلاش‌ها برای حل بحران خلیج‌فارس موفقیت‌آمیز نبوده و به حال تعلیق درآمده است، از سوی دیگر تلویزیون "الجزیره" نیز از حالت آتش‌بس خود خارج شد و امور به روال خود بازگشت.

موفقیت هرگونه ابتکار عملی از سوی رئیس‌جمهور آمریکا برای ترمیم روابط میان قطر و دشمنانش نخست به آمادگی دوحه برای پاسخ مثبت دادن به شروط 13 گانه یا برخی از آن شروطی که این کشورها برای بهبود روابط با آن و پایان دادن به تحریم اعلام کرده‌اند، دارد که در راس آنها، تعطیل کردن تلویزیون الجزیره و سایر رسانه‌های قطری و قطع کردن روبط با "معارضان" کشورهای عربی خلیج‌فارس، به‌ویژه سعودی و اماراتی، و تحویل آن دسته از معارضانی که به دوحه پناهنده شده‌اند و همچنین پایان دادن به تمامی حمایت‌ها از گروه "اخوان المسلمین" و رسانه‌های آن در ترکیه و اروپا.

مقام‌های قطر این خواسته‌ها، تک‌تک یا تمامی آنها، را نقض حاکمیت ملی خود می‌داند به‌ویژه تعطیل کردن تلویزیون الجزیره، که توپخانه سنگین آن محسوب می‌شود. لذا، این سوال مطرح می‌شود که آیا ترامپ آمادگی قطر برای قبول برخی از این خواسته‌ها را دریافت کرده است تا عربستان سعودی و امارات را راضی کنند و سختگیری‌شان در مساله آشتی را کاهش دهد؟

مقام مسئول یکی از کشورهای عربی خلیج‌فارس و مطلع از پرونده بحران و تلاش‌ها برای حل آن، که پیش از شیوع ویروس کرونا در سفر لندن بود، اعلام کرد که دولت قطر این روزها و با نزدیک شدن فینال جام جهانی سال 2022 به دنبال آشتی است تا بدین ترتیب، تحریم هوایی عربستان سعودی، امارات و مصر بر روی هواپیماهای قطری و نیز تحریم فرودگاه‌های قطر از سوی بزرگ‌ترین شرکت‌های هواپیمایی خاتمه یابد؛ از این‌رو سختگیری کمتری به خرج می‌دهد و آماده ارائه امتیازاتی، از جمله متوقف کردن هجمه‌های رسانه‌ای، که الجزیره سر نیزه آن محسوب می‌شود، است، ولی شرط بسته شدن این تلویزیون را به هیچ نحوی قبول نمی‌کند. این مسئول افزود: "تعطیل کردن خیر... رام کردن بله."

"شیخ خالد الصباح" نخست‌وزیر کویت اعلام کرد، تلاش‌های کویت برای دستیابی به آشتی بار دیگر ازسرگرفته شده و تاکنون موفق شده است بحران را "خنک کُند" و به هجمه‌های رسانه‌ای پایان دهد و این تلاش‌ها از طریق هماهنگی با دولت آمریکا ازسرگرفته شده است.

ترامپ، که در لبه مواجهه نظامی با ایران قرار دارد به دنبال آشتی دادن کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس جهت گرد آوردن 6 عضو این شورا کنار خود است؛ به این معنا که تلاش‌ها او کاملا بر اساس منافع آمریکایی صورت می‌گیرد. آیا این بار تلاش‌هایش نتیجه می‌دهد؟ مهم‌ترین سوال این است که آیا قطر از ائتلافش با ایران و ترکیه دست می‌کشد؛ این دو کشور که دوحه را در بدو بحران با باز کردن آسمان‌شان و ایجاد پل‌های زمینی و هوایی برای تامین ملزومات اساسی آن نجات دادند.

پاسخ به این سوال‌هاست که فرصت‌های شکست یا پیروزی طرح جدید ترامپ و پایان دادن به اختلافات و شکاف میان قطر و دشمنان را مشخص خواهد کرد. باید منتظر ماند.