سند حدیثی که حضرت علی ( علیه السلام ) درباره فارس ها به اعراب فرمودند: «بخاطر نزول قرآن با آنها جنگیدید اما دنیا به پایان نمی رسد تا این که آنها به خاطر تأویل آن با شما خواهند جنگید»، چگونه است؟

شیعه نیوز:
پرسش
چندی پیش به حدیث زیر در یکی از مجلات برخوردم به نظر شما آیا این حدیث سندیت دارد؟
امام علی ( علیه السلام ) فرمود: "سوگند به خدایی که دانه را شکافت و آفریدگان را آفرید، آنان [ایرانیان] برای بازگرداندن شما به دین اسلام، با شما به نبرد برمی خیزند، چنان که شما برای اسلام آوردن در میانشان شمشیر کشیدید".
پاسخ اجمالی

در منابع روایی، روایاتی به این معنا وجود دارد که حضرت علی ( علیه السلام ) درباره فارس ها به اعراب فرمودند: «بخاطر نزول قرآن با آنها جنگیدید اما دنیا به پایان نمی رسد تا این که آنها به خاطر تأویل آن با شما خواهند جنگید».

این روایت از نظر سند قابل اعتماد است.

پاسخ تفصیلی

در هیچ یک از منابع روایی متنی را که ذکر کرده اید دیده نشده است اما روایتی وجود دارد که همین معنی را می رساند. این روایت در کتاب قرب الاسناد آمده است.

در قرب الاسناد به نقل از امام صادق ( علیه السلام ) و ایشان از پدرانشان علیهم السلام از حضرت علی ( علیه السلام ) آمده است که آن حضرت در باره فارس ها فرمود : بخاطر نزول قرآن با آنها جنگ کردید اما دنیا به پایان نمی رسد تا این که آنها به خاطر تأویل (تفسیر و باطن) آن با شما خواهند جنگید».[1]

درباره سند این روایت ابتدا یاد آور می شویم که اعتبار روایات با توجه به موضوع مورد بحث آنها بررسی می شوند، روایاتی که در باره اصول عقاید است حتما باید از طریق سلسله های مختلف و قابل اعتماد روایت شده باشند در حالی که روایات فقهی با داشتن تنها یک سلسله سند معتبر قابل اعتماد و لازم الاجرا می باشد.

معمولا اعتبار روایاتی با مضمون روایت مورد نظر شما، چون نه اصول اعتقادی است و نه از احکام عملی، مورد بررسی قرار نمی گیرند. اما آنچه در جواب می توان بیان کرد این است که؛ کتاب قرب الاسناد آنطور که علامه مجلسی در مقدمه بحار گفته از کتب معتبر و مشهور بین علما است[2] و حمیری، مولف آن نیز از راویان معتبر و بزرگ شیعه است. سند روایت بعد از حمیری کوتاه و شامل حسن بن ظریف و حسین بن علوان است. حسن بن ظریف را در کتب رجال شیعه قابل اعتماد معرفی کرده اند[3] ولی در باره حسین بن علوان اختلاف است و این اختلاف به دلیل عبارتی است که درباره او آورده شده است که: «غیر شیعه است و کنیه برادرش ابا محمد می باشد و او قابل اعتماد است» چون دقیقا معلوم نیست که مقصود از عبارت (قابل اعتماد است)[4] خود حسین بن علوان بوده یا برادرش، بدین جهت در اعتبار او اشکال شده است؛ اما مرحوم آیت الله خویی او را معتبر می دانند و می فرمایند: چنین عباراتی در کتب رجالی فراوان است و دلالت بر اعتبار همان راوی اصلی می کند[5].

به هر حال با توجه به این که بسیاری از روایات قرب الاسناد با همین سند نقل شده پس این روایت از نظر سند معتبر و قابل اعتماد است.

[1] و عنه [عن الحسن بن ظریف عن ابن علوان ]عن جعفر عن ابیه عن علی ( علیه السلام )قال فی فارس ضربتموهم علی تنزیله و لا تنقضی الدنیا حتی یضربوکم علی تأویله. قرب الاسناد، 52 ؛ همچنین نک: بحار الانوار، ج64، ص174.

[2] بحار الانوار، ج 1،ص 27.

[3] رجال النجاشی، ص61 ؛ الخلاصة ص 43 .

[4] رجال النجاشی، ص52.

[5] معجم رجال حدیث، ج 4 ، ص 383.

T