زمان وقوع جنگ های آخر الزمان؟!

شیعه نیوز: پرسش : مطابق روایات شیعه درباره آخر الزمان، ظهور جنگها و قتل ها در چه وقتی خواهد بود؟

پاسخ اجمالی:

مطابق روایات، جهان اندكى قبل از ظهور شاهد جنگ هاى خونين خواهد بود که منجر به از بین رفتن گروه زیادی از انسانها می شود. بر این اساس یکی از دلایل روی آوردن مردم به منجی موعود، مواجهه و مشاهده همين جنگ هاست و حضرت(عج) نيز از اين موقعيت استفاده كرده و با كمترين استقامتى از طرف مخالفين و ظالمين، عالم را فتح كرده و حکومت عدل توحیدی را برپا می کند.
پاسخ تفصیلی:

با دقت نظر در احاديث اهل بيت(عليهم السلام) پى خواهيم برد كه جهان اندكى قبل از ظهور شاهد جنگ هاى خونين خواهد بود و لذا مى توان گفت كه مردم با مشاهده و مواجهه با اين جنگ ها به استقبال مصلح عالم خواهند رفت و حضرت نيز از اين موقعيت استفاده كرده و با كمترين استقامتى از طرف مخالفين خود و ظالمين، عالم را فتح خواهد كرد.

امام صادق(عليه السلام) فرمود: «لَا يَكُونُ هَذَا الْأَمْرُ حَتَّى يَذْهَبَ ثلث [ثُلُثَا] النَّاسِ فَقِيلَ لَهُ إِذَا ذَهَبَ ثلث [ثُلُثَا] النَّاسِ فَمَا يَبْقَى؟ فَقَالَ(عليه السلام) أَ مَا تَرْضَوْنَ أَنْ تَكُونُوا الثُّلُثَ الْبَاقِيَ»(1)؛ (اين امر [قيام امام زمان(عجل الله تعالی فرجه)] واقع نمى شود تا اينكه دو سوم مردم از بين بروند. راوى مى گويد: به حضرت عرض كردم: اگر دو سوم مردم از بين بروند چه كسى باقى مى ماند؟ حضرت فرمود: آيا راضى و خرسند نمى شويد كه شما از يك سوم باقى مانده باشيد).
زراره مى گويد: به امام صادق(عليه السلام) عرض كردم: آيا نداى آسمانى حقيقت دارد فرمود: «إِي وَ اللَّهِ حَتَّى يَسْمَعَهُ كُلُّ قَوْمٍ بِلِسَانِهِمْ وَ قَالَ(عليه السلام) لَا يَكُونُ هَذَا الْأَمْرُ حَتَّى يَذْهَبَ تِسْعَةُ أَعْشَارِ النَّاس»(2)؛ (آرى به خدا سوگند چنان است كه هر قومى با زبان خودشان آن را مى شنوند. آن حضرت فرمود: اين امر محقق نمى شود تا اينكه نه دهم مردم از ميان بروند).
سليمان بن خالد مى گويد: از امام صادق(عليه السلام) شنيدم كه مى فرمود: «قُدَّامَ الْقَائِمِ مَوْتَتَانِ: مَوْتٌ أَحْمَرُ وَ مَوْتٌ أَبْيَضُ حَتَّى يَذْهَبَ مِنْ كُلِّ سَبْعَةٍ خَمْسَةٌ: الْمَوْتُ الْأَحْمَرُ السَّيْفُ وَ الْمَوْتُ الْأَبْيَضُ الطَّاعُونُ»(3)؛ (قبل از قيام قائم دو نوع مرگ رخ مى دهد، مرگ سرخ و مرگ سپيد، تا اينكه از هر هفت نفر پنج نفر از بين برود، مرگ سرخ با شمشير و مرگ سپيد با طاعون است).
با ملاحظه اين احاديث و احاديث ديگر پى خواهيم برد كه حجم وسيعى از كشتارها و خونريزى ها مربوط به دوران پيش از قيام حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه) و قبل از نداى آسمانى است.
گرچه برخى از روايات نيز از مجعولات و اسرائيليات بوده و با اهداف و انگيزه هاى خاصى مانند خدشه دار كردن چهره نهضت جهانى و حكومت حضرت مهدى(عجل الله تعالی فرجه) و يا توجيه كشتارها در فتوحات و ... وارد كتاب هاى روايى شده و كشتارهاى زيادى را به امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) نسبت داده است.
و نيز يك سرى از آنها «مرسل» و «مرفوعه» است و مشكل سندى دارد، همانند روايتى را كه فضل بن شاذان با سند مرفوع از امام صادق(عليه السلام) نقل مى كند كه حضرت فرمود: «يَقْتُلُ الْقَائِمُ(عليه السلام) حَتَّى يَبْلُغَ السُّوقَ قَالَ فَيَقُولُ لَهُ رَجُلٌ مِنْ وُلْدِ أَبِيهِ ...»(4)؛ (حضرت قائم(عليه السلام) آن قدر از انسان ها را مى كشد كه تا ساق پا را خون فرا مى گيرد تا آنكه شخصى از فرزندان پدرش به او اعتراض شديد مى كند ...).
البته همچنان كه اشاره شد اين حديث، مرفوعه بوده و مشكل سندى دارد و از طرفى محتوا و دلالتش صحیح نیست؛ زيرا ممكن است كه سوق كه در روايت آمده مقصود از آن نام شهر يا محلى همانند «سوق الاهواز» باشد خصوصاً آنكه در حديث مذكور سخن از خون به ميان نيامده است. لذا چنين به نظر مى رسد كه سوق محل و مكان مخصوص باشد و نيز برخى از روايات به جهات ديگرى ضعف سند دارد: در روايتى از امام صادق(عليه السلام) نقل شده كه فرمود: «... و به حدى از ظالمان را خواهد كشت كه جاهلان مى گويند اگر اين مرد از ذريه محمد بود ترحم مى كرد»؛ ولى اين روايت از حيث سند مورد اشكال است؛ زيرا در سند آن احمد بن عثمان، آدمى است كه مجهول مى باشد.(5)
زرّ بن حبيش مى گويد: «از على(عليه السلام) شنيدم كه مى فرمود: خداوند به واسطه مردى از ما فتنه ها و آشوب ها را برطرف مى سازد و او فتنه گران را خوار و ذليل مى گرداند و بر آنان جز شمشير وارد نمى كند. شمشير بر دوش نهاده و هشت ماه به شدت مبارزه مى كند تا اينكه مى گويند: به خدا سوگند اين از فرزندان فاطمه نيست، اگر از فرزندان فاطمه بود به ما رحم مى كرد».(6)
و از عيسى بن خشاب نقل شده كه به امام حسين(عليه السلام) عرض كردم: آيا شما صاحب اين امر هستيد؟ فرمود: «لَا وَ لَكِنْ صَاحِبُ الْأَمْرِ الطَّرِيدُ الشَّرِيدُ الْمَوْتُورُ بِأَبِيهِ الْمُكَنَّى بِعَمِّهِ يَضَعُ سَيْفَهُ عَلَى عَاتِقِهِ ثَمَانِيَةَ أَشْهُرٍ»(7)؛ (خير، ولى صاحب امر، رانده شده، دور افتاده، خونخواه پدرش و داراى كنيه عمويش مى باشد و شمشيرش را هشت ماه بر دوش خود مى نهد).
و از ابو بصير نقل شده كه فرمود: شنيدم كه امام باقر(عليه السلام) مى فرمود: «وَ يَضَعُ السَّيْفَ عَلَى عَاتِقِهِ ثَمَانِيَةَ أَشْهُرٍ هَرْجاً هَرْجاً حَتَّى‏ رَضِيَ اللَّهُ قُلْتُ فَكَيْفَ يَعْلَمُ رِضَا اللَّهِ؟ قَالَ يُلْقِي اللَّهُ فِي قَلْبِهِ الرَّحْمَةَ ...»(8)؛ (شمشير را هشت ماه بر دوش خود مى نهد و به شدت مبارزه مى كند تا اينكه خداوند راضى شود. عرض كردم: چگونه رضايت خدا را مى داند؟ فرمود: خداوند در دل ايشان رحمت قرار مى دهد).
اين روايات از حيث سند ضعيف هستند؛ زيرا در سند اول و دوم، عمر بن قيس و عيسى بن خشاب وجود دارند كه هر دو مجهولند و در سند روايت سوم ابن ابى حمزه واقع شده كه او هم تضعيف شده است.
از طرفى ديگر ممكن است كه مقصود از اين احاديث، مدت عمليات تهاجمى لشكريان حضرت باشد كه در طول هشت ماه ادامه مى يابد.
اين نكته نيز قابل توجه است كه كارى بس عظيم كه حضرت انجام مى دهد يعنى همان گسترش حكومت عدل جهانى در سطح كره روى زمين اقتضاى چنين قتل و كشتارى گرچه در حدى محدود را دارد؛ زيرا با قيام حضرت هرگز ستمگران ساكت نخواهند بود ولى اين كشتارها را در مقابل قيام ها و نهضت هاى ديگر كه ملاحظه مى كنيم چندان قابل توجه نيست.(9)
پی نوشت:

(1). كمال الدين و تمام النعمة، ابن بابويه، محمد بن على‏، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، اسلاميه‏، تهران‏، 1395 قمری‏، چاپ: دوم‏، ج ‏2، ص 656، (باب ما روي في علامات خروج القائم)، ح 29.

(2). الغيبة (للنعماني)، ابن أبي زينب، محمد بن ابراهيم‏، محقق / مصحح: غفارى، على اكبر، نشر صدوق‏، تهران،‏ ‏1397 ق‏مری، چاپ: اول، ص 274، باب 14 (ما جاء في العلامات التي تكون قبل قيام القائم ع و يدل على أن ظهوره يكون بعدها كما قالت الأئمة)، ح 54.

(3). كمال الدين و تمام النعمة، همان‏، ص 655، (باب ما روي في علامات خروج القائم)، ح 27.

(4). بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، محقق / مصحح: جمعى از محققان‏، دار إحياء التراث العربي‏، بيروت‏، 1403 قمری‏، چاپ: دوم، ج ‏52، ص 387، باب 27 (سيرته و أخلاقه و عدد أصحابه و خصائص زمانه و أحول أصحابه(صلوات الله عليه و على آبائه))، ح 203.

(5). مستدرکات علم رجال الحدیث، نمازی شاهرودی، علی، حسینیه عمادزاده، اصفهان، ۱۴۱۲قمری/ ۱۳۷۱ شمسی، ج 1، ص 365.

(6). كنزالعمال في سنن الأقوال و الأفعال، المتقي الهندي، علاء الدين علي بن حسام الدين، المحقق: بكري حياني - صفوة السقا، مؤسسة الرسالة، بيروت، 1401 قمری / 1981 میلادی، الطبعة الخامسة، ج 1، ص 589.

(7). كمال الدين و تمام النعمة، همان‏، ج‏ 1، ص 318، (باب ما أخبر به الحسين بن علي بن أبي طالب(علیه السلام) من وقوع الغيبة بالقائم(علیه السلام) و أنه الثاني عشر من الأئمة(علیهم السلام))، ح 5.

(8). الغيبة (للنعماني)، همان، ص 164.

(9). گردآوری از: موعود شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، 1390 شمسی، چاپ هفتم، ص 571.