امام علی( علیه السلام ) قبل از ازدواجشان در خانه چه افرادی سکونت داشتند؟

شیعه نیوز:
پرسش
محل زندگی امام علی( علیه السلام )؛ آیا قبل از هجرت در خانه پدرش ابوطالب بود یا در خانه پیامبر بود؟ بعد از هجرت و قبل از ازدواج در کدام خانه زندگی میکرد؟ آیا خانهای جدا داشت؟
پاسخ اجمالی
زندگی حضرت علی( علیه السلام ) را با دیدگاه محل سکونت حضرتشان؛ به سه بخش میتوان تقسیم نمود:
الف. زندگی در خانه پدری
طبیعی است امام علی( علیه السلام ) مانند همه کودکان از زمان تولد تا زمان بروز قحطی در مکه در منزل پدرش ابوطالب زندگی میکرد.
ب. زندگی در خانه پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم )
در زمان زندگی ابوطالب نیز حضرت علی( علیه السلام ) مدتی تحت سرپرستی پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) و در خانه ایشان بود و این زمانی بود که در مکه خشکسالی شد. ابن هشام به نقل از محمد بن اسحاق در اینباره چنین گزارش میکند:
از جمله نعمتهایى که خداوند به على بن ابیطالب( علیه السلام ) ارزانى فرمود، این است که؛ او پیش از اسلام در خانه پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) زندگى میکرد و عبدالله بن ابینجیح از مجاهد بن جبر ابو الحجاج برایم نقل کرد که میگفته است: از بهترین نعمتها و الطاف ویژه خداوند بر على( علیه السلام ) و از خیرهایى که خداوند براى او مقدّر فرموده بود این است که قریش گرفتار قحطسالى شدند که بسیار سخت بود.
ابوطالب عائلهمند بود. رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) به عموى خود عباس که از توانگران قریش بود فرمودند: «برادرت ابوطالب عائلهمند است و میبینى که مردم در چه تنگنایى قرار دارند. بیا با یکدیگر برویم و بار او را سبک کنیم. یکى از پسرانش را من میگیرم و یکى را تو بگیر و هزینه آن دو را از دوش او برداریم». عباس گفت: آرى چنین کنیم و هر دو پیش ابوطالب رفتند و به او گفتند: میخواهیم تا هنگامى که براى مردم گشایشى فراهم آید، بار ترا سبکتر کنیم. ابوطالب به ایشان گفت: عقیل را براى من باقی بگذارید و هر که را میخواهید انتخاب کنید. رسول خدا( صلی الله علیه و آله و سلم )، حضرت على( علیه السلام ) را با خود برد و عباس جعفر را. و على( علیه السلام ) از آن زمان همواره با پیامبر( صلی الله علیه و آله و سلم ) بود و همین که پیامبر مبعوث شدند از ایشان پیروى کرد و ایمان آورد و تصدیق کرد و جعفر هم با عباس بود تا آنکه مسلمان و از او بینیاز شد.[1]
ج. زندگی مستقل
گزارشی از زندگی مستقل امام علی( علیه السلام ) قبل از هجرت به مدینه نیافتیم، اما با توجه به منابع تاریخی به نظر میرسد که امام بعد از هجرت به مدینه در خانه مستقلی زندگی میکرد و اندکی بعد نیز ازدواج کرده و همسرش فاطمه( سلام الله علیها ) را به خانه خود برد:
1. در سنن ابن ماجه به نقل از عایشه و امّ سلمه چنین آمده است: «پیامبر خدا( صلی الله علیه و آله و سلم ) به ما فرمان داد که جهاز فاطمه( سلام الله علیها ) را آماده کنیم تا او را به "خانه على( علیه السلام )" بفرستیم. پس به سراغ "خانه" رفتیم و کف اتاق را با خاک نرم اطراف مَسیل، فرش کردیم. سپس دو بالش را از لیف [خرما] که با دست، آنرا درست و حلّاجى کرده بودیم، پُر کردیم».[2]
2. امام على( علیه السلام ) در یادکرد ازدواجش با فاطمه( سلام الله علیها ) میفرماید: سپس پیامبر خدا، مرا صدا زد: «اى على!».
گفتم: بلى، اى پیامبر خدا! فرمود: «به خانهات وارد شو...».[3]
3. حضرت على( علیه السلام )، خود نقل میکند که؛ «پس از خواستگارى و انجام دادن کارهاى اوّلیه، یک ماه گذشت و من هر روز در نماز رسول خدا شرکت میکردم و به خانه خود برمیگشتم...».[4]
این روایات دلالت میکنند که حضرت علی( علیه السلام ) حتی پیش از ازدواج دارای منزلی بودند. البته در آن زمان افراد نیاز به خانه آنچنانی نداشتند و تنها یک سرپناه کوچک که ساخت آن نیز در آن زمان هزینهای نداشت برایشان کافی بود.

.[1] ابن هشام حمیرى معافرى، عبد الملک بن هشام، السیرة النبویة، ج ‏1، ص 246، بیروت، دار المعرفة، بیتا.
[2]. ابن ماجه قزوینی، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج 1، ص 616، دار إحیاء الکتب العربیة، فیصل عیسی البابی الحلبی، بیتا.
[3]. اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمة فی معرفة الأئمة، ج ‏1، ص 363، تبریز، نشر بنی هاشمی، چاپ اول، 1381ق.
[4]. شیخ طوسی، محمد بن حسن‏، الامالی، ص 41، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.

T