منظور خدا از مقتسمین در آیه ی 91 سوره ی حجر چیست؟

شیعه نیوز:

پرسش

منظور خدا در آیه ی 91 سوره ی حجر، چیست؟ آیا نسخی از قرآن هم جعلی منتشر شده بود؟

پاسخ اجمالی

واژه ی «الْمُقْتَسِمِینَ» که در این آیه شریفه آمده به معنای تقسیم و تجزیه کنندگان است و اما این که شأن نزول این آیه چیست و در حق چه کسانی نازل شده است در تفاسیر چند احتمال بیان شده است: 1. سران کفّار که نیروهایى را در ایام حج بر سر جاده‏ها و ورودى‏هاى مکّه تقسیم مى‏کردند، تا به مسافران بگویند که شخصى به نام محمّد ادّعاهایى دارد، مبادا به سخنان او گوش فرا دهید و حضرت را کاهن، ساحر و مجنون معرّفى مى‏کردند. 2. گروهى که قرآن را در میان خود تقسیم کردند، تا هر یک مشابه بخشى از قرآن را بیاورند. 3. کسانى که به بخشى از قرآن عمل و بخشى را رها مى‏کردند. 4. طائفه‏اى از قریش بودند که قرآن را پاره پاره کرده عده‏اى گفتند سحر است، عده‏اى دیگر گفتند افسانه‏هاى گذشتگان است، جمعى گفتند ساختگى است. 5. برخى گفته‏اند: یهودیان و مسیحیان پیش از اسلام‏اند که در دین دچار تفرقه گردیدند و فرقه فرقه شدند، هر گروهى به آنچه داشتند شادمان بودند و مراد از قرآن کتاب آسمانى است.

بنابر این روشن شد که منظور خداوند در آیه ی 91 سوره حجر وجود یا انتشار نسخه هایی جعلی از قرآن نیست.

پاسخ تفصیلی

خداوند در آیات 89 تا 91 سوره ی حجر به پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) دستور داده و فرموده است: در برابر افراد بى ایمان محکم بایست و صریحا بگو من انذار کننده ی آشکارم.[1] بگو: من به شما اعلام خطر مى کنم زیرا که خدا فرموده عذابى بر شما فرو مى فرستم آنگونه که بر تقسیم کنندگان فرستادم.[2] همان تقسیم کنندگانى که آیات الهى را تجزیه کردند.[3]

واژه ی «الْمُقْتَسِمِینَ» که در این آیه شریفه آمده به معنای تقسیم و تجزیه کنندگان است و اما این که شأن نزول این آیه چیست و در حق چه کسانی نازل شده است در تفاسیر چند احتمال بیان شده است:

1. سران کفّار که نیروهایى را در ایام حج بر سر جاده‏ها و ورودى‏هاى مکّه تقسیم مى‏کردند، تا به مسافران بگویند که شخصى به نام محمّد ادّعاهایى دارد، مبادا به سخنان او گوش فرا دهید و حضرت را کاهن و ساحر و مجنون معرّفى مى‏کردند.

2. گروهى که قرآن را در میان خود تقسیم کردند، تا هر یک مشابه بخشى از قرآن را بیاورند.[4]

3. طائفه‏اى از قریش بودند که قرآن را پاره پاره کرده عده‏اى گفتند سحر است، عده‏اى دیگر گفتند افسانه‏هاى گذشتگان است، جمعى گفتند ساختگى است[5].

4. برخى گفته‏اند: یهودیان و مسیحیان پیش از اسلام‏اند که در دین دچار تفرقه گردیدند و فرقه فرقه شدند، هر گروهى به آنچه داشتند شادمان بودند و مراد از قرآن کتاب آسمانى است[6].

5. کسانى که به بخشى از قرآن عمل و بخشى را رها مى‏کردند.

در مورد احتمال پنجم این توضیح لازم است که برنامه هاى الهى بدون شک عموما حافظ منافع همه انسانهاست ولى در ظاهر و نظر ابتدائى معمولا بعضى مطابق میل ما، و بعضى بر خلاف میل ما است، و اینجاست که مؤمنان راستین از مدعیان دروغین شناخته مى شوند، گروه اول همه را در بست مى پذیرند حتى آنجا که ظاهرا به سود آنها نیست و مى گویند: همه از ناحیه خدا است،[7] و هیچگونه تجزیه و تقسیم و تبعیض در میان احکام الهى قائل نیستند.

اما آنها که دلهاى بیمارى دارند و حتى مى خواهند دین و حکم خدا را به خدمت منافع خویش گیرند، تنها آن قسمتى را مى پذیرند که به سود آنهاست و بقیه را پشت سر مى افکنند، آنها آیات قرآن و حتى گاهى یک آیه را تجزیه مى کنند، بخشى را که در مسیر تمایل خود مى بینند قبول کرده ، و بخش دیگر را کنار مى گذارند.

این افتخار نیست که همچون بعضى از اقوام گذشته نغمه ی «نؤمن ببعض و نکفر ببعض»[8] ساز کنیم چرا که همه ی دنیا پرستان همین کار را مى کنند، آن چه معیار شناخت پیروان حق از طرفداران باطل است، همان تسلیم در مقابل آن بخش از فرمان ها است که با تمایلات و هوسها و منافع ظاهرى ما هماهنگ نیست، این جاست که سره از ناسره، و مؤمن از منافق، شناخته مى شود.[9]

بنابر این روشن شد که منظور خداوند در آیه ی 91 سوره ی حجر وجود یا انتشار نسخه هایی جعلی از قرآن نیست.

توصیه ما اینست که در مواجهه با آیاتی که دچار تردید می شوید و یا مفهوم آن را بدرستی نمی توانید تحلیل کنید به تفاسیر معتبر قرآنی مراجعه کنید نظیر:

1. تفسیر نمونه، آیة الله مکارم شیرازی و جمعی از دانشمندان

2. تفسیر المیزان، علامه محمد حسین طباطبایی

3. تفسیر نور، محسن قرائتی.

[1]  قل انى انا النذیر المبین، حجر، 89.

[2]  کما انزلنا على المقتسمین، همان، آیه ی 90.

[3]  الذین جعلوا القرآن عضین، همان، آیه ی91.

[4] تفسیر نور، ج‏6، ص: 356.

[5]  ترجمه ی تفسیر المیزان، ج12، ص286.

[6] تفسیر هدایت، ج‏5، ص 401.

[7]  کل من عند ربنا، آل عمران، 7.

[8]  نساء، 150.

[9]  تفسیر نمونه، تفسیر و نکات آیات 85 الی 91 سوره ی حجر.

آیات مرتبط

    سوره الحجر (90) : كَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى الْمُقْتَسِمِينَ

    سوره الحجر (91) : الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ

T