بهترین خیرات برای اموات چیست؟

شیعه نیوز:  همان‌طور که می‌دانید مرگ تنها پلی است که انسان را از این دنیا به دنیای دیگر انتقال می‌دهد و تفکری که مرگ را پایان کار انسان می‌داند تفکری الحادی و خطرناک است. بنابراین مردگان ما پس از مرگ زنده هستند و ارتباط آن‌ها با دنیای مادی قطع نشده است، به همین دلیل سزاوار است که بازماندگان برای اموات خویش خیراتی را نثار آن‌ها کنند.از این‌رو در این مقاله به معرفی "بهترین خیرات برای اموات" خواهیم پرداخت؛ با ما باشید.

بهترین خیرات برای اموات

برای پاسخ به این سوال که "بهترین خیرات برای اموات چیست؟"باید چند نکته زیر را مد نظر قرار دهیم.

زمان

همان‌طور که می‌دانید اعمال یکسان در زمان‌های متفاوت، دارای آثار و برکات و ثواب متفاوتی هستند. مثلا اگر در روزی معمولی صدقه بدهید، یک مقدار ثواب دارد، اما صدقه دادن در شب قدر بهتر از این است که در هزار ماه پشت سر هم روزی همان مقدار صدقه بدهید. پس زمان مهم است. بر اساس روایات و سخن بزرگان دین، پنجشنبه و جمعه‌های هر هفته فرصت مناسبی است تا یادی از اموات کنیم. همچنین روزهای خاص : مثل اعیاد ، روز عرفه ، دهه ی اول ماه ذی الحجه ، ماه رمضان و ...

مکان

در مورد مکان نیز مانند زمان، اعمال یکسان در مکان‌های متفاوت دارای آثار و برکات و ثواب متفاوت هستند. به عنوان مثال دعا کردن در مکان‌های معمولی یک اثر داشته، اما در زیر قبه و بارگاه امام حسین (علیه السلام) به اذن خدا حتما مقبول درگاه الهی می‌شود. پس در انتخاب بهترین خیرات برای اموات، مکان نیز مهم است. بر اساس روایات و سخن بزرگان دین، مکان‌های زیارتی جای مناسبی هستند تا در آنجا یادی از اموات کنیم. همچنین مکان‌های خاص مثل مسجد، حرم‌های امامان علیهم السلام حسینیه و مکان‌هایی که مخصوص دعاست، نیز برای خیرات دادن مناسب است.

عمل

پر واضح است که ارزش اعمال نیز با یکدیگر متفاوت است؛ مثلا نماز خواندن یک ثواب دارد، روزه گرفتن یک ثواب و اطعام نیازمندان نیز ثواب خاص خودش را دارد. هرچند که وقتی صحبت از خیرات دادن برای اموات می‌شود ذهن ما به سمت اغذیه می‌رود، اما طبق آنچه بیان و تاکید شده است بهترین خیرات برای اموات، خواندن نماز، گرفتن روزه و خواندن قرآن است.

مرحوم «علاّمه مجلسى» در این باره مى‌فرماید: «دعا کردن براى اموات در نماز شب و بعد از نمازهاى فریضه و در مکان‌هاى زیارتى خوب است و براى پدر و مادر باید بیشتر دعا کرد و اعمال خیر براى آنان بجا آورد.»

توجه: البته بهترین خیرات براى پدر و مادر، اداى قرض آنان و اداى حقوق خدا و خلق از جانب آنان است.

خیرات در قرآن کریم

درباره بهترین خیرات برای اموات، قرآن کریم به طور مستقیم و صریح صحبت نمی‌کند، اما این مسلّم است که دعا برای اموات و نیاکان و نیز فرهنگ تجلیل و به نیکی یاد کردن از مؤمنان خفته در خاک، مورد تأیید قرآن است. در ادامه برخی از آیاتی که در این زمینه آمده است را بررسی خواهیم کرد.

«یُنَبَّؤُا الْإِنْسانُ یَوْمَئِذٍ بِما قَدَّمَ وَ أَخَّرَ»؛ و در آن روز انسان را از تمام کارهایى که از پیش یا پس فرستاده آگاه مى‏‌کنند. واژه «أَخَّرَ» بر اساس یکی از تفسیرها، کار‌های خوب یا بدی است که پس از مرگ انسان از طریق بازماندگان عاید انسان می‌شود، یا سنت‌های خوب و بدی است که انسان به یادگار گذاشته و مردم با عمل کردن به آن‌ها هر ثواب و یا عقابی را که کسب می‌کنند، برای بنیان‌گذارش نیز ثبت خواهد شد.

«رَبَّنَا اغْفِرْ لی‏ وَ لِوالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِساب»؛ پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز که حساب بر پا مى‏‌شود، بیامرز. حضرت ابراهیم (علیه السلام) در این آیه از خداوند براى سه گروه طلب مغفرت کرده است. یک: برای خویش، دو: براى پدر و مادرش و سومین دسته‌‏اى که حضرت ابراهیم براى آنان دعا می‌کند، مؤمنان هستند.

«وَ الَّذینَ جاؤُ مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنا وَ لِإِخْوانِنَا الَّذینَ سَبَقُونا بِالْإیمانِ»؛ کسانى که از پس ایشان آمده‏‌اند، می‌گویند اى پروردگار ما، ما و برادران ما را که پیش از ما ایمان آورده‌‏اند را بیامرز. آیندگان از درگاه خداوند براى گذشتگان آمرزش می‌طلبند، و خداى سبحان دعاى برادر را در حق برادر مؤمن او می‌پذیرد.

خیرات در روایات

پیامبر اسلام حضرت محمد (صل الله علیه و آله) فرمودند: «براى مردگان خود هدیه بفرستید! گفتند: هدیه براى آنان چیست؟ فرمود: صدقه و دعا.» همچنین فرمودند: «ارواح مؤمنان هر جمعه، به آسمان دنیا در برابر خانه‌ها و منزل‌هاى خود مى‌آیند و با صداى غمناکى ندا مى‌دهند که اى خانواده ما، اى فرزندان ما و اى پدر و مادر و خویشان ما! به ما مهربانى کنید؛ از اموالى که در دست ما بود (و اکنون در اختیار شماست) با دادن درهمى و قرص نانى و جامه‌اى نسبت به ما ترحّم کنید، که خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند!» رسول خدا (صل الله علیه و آله) که این جملات را فرمودند گریستند و صحابه نیز همراه او گریه کرد.

در جایی دیگر آن حضرت فرموده‌اند: هر صدقه‌اى که براى میّت داده مى‌شود، فرشته‌اى آن را به مانند طبقى از نور مى‌گیرد و به کنار قبر مى‌آورد و مى‌گوید: «اَلسَّلامُ عَلَیْکُمْ یا اَهْلَ الْقُبُورِ» این هدیه را خانواده شما براى شما فرستاده‌اند. آنگاه آن میّت این هدیه را تحویل مى‌گیرد و وارد قبرش مى‌کند که همین سبب فراخى قبرش (و آسایش و آسودگى او) مى‌گردد.

مرحوم علاّمه مجلسى مى‌فرماید: «در حدیث صحیحى آمده است که امام صادق (علیه السلام) در هر شب براى فرزند خود و در هر روز، براى پدر و مادر خود، دو رکعت نماز مى‌خواندند (و به روح آنان هدیه مى‌کردند) در رکعت اوّل سوره «انّا انزلناه» و در رکعت دوم سوره «کوثر» را مى‌خواندند.»

امام صادق (علیه السلام) فرمود: ثواب اعمال خیری که براى مردگان انجام مى‌دهید، براى شما و براى آن مرده، نوشته مى‌شود.

سخن آخر

همان‌طور که در این مقاله گفته شد، بهترین خیرات برای اموات، به عواملی از جمله زمان، مکان و نوع خیرات بستگی دارد و یکی از بهترین اعمال برای خیرات ادای دین حق الناس و حق الله آنان است. نظر شما چیست؟ آیا شما برای اموات خود خیرات می‌دهید؟