۱

منظور از انس با قرآن چیست؟ آیا تنها با تلاوت چند آیه در روز، انس با قرآن به دست می‌آید؟!

یکی از معانی «انس» آرامش و طمأنینه است که در نقطه مقابل «وحشت» قرار می‌گیرد.
کد خبر: ۱۹۶۷۰۹
۰۷:۳۲ - ۲۵ شهريور ۱۳۹۸

شیعه نیوز:

پرسش
با سلام؛ منظور از انس با قرآن چیست؟ آیا روزی یک صفحه قرآن خواندن انس با قرآن حساب می‌شود؟
پاسخ اجمالی
یکی از معانی «انس» آرامش و طمأنینه است که در نقطه مقابل «وحشت» قرار می‌گیرد.[1] به این معنا نزدیک است «دیدن همراه با آرامش»؛ یعنی دیدن همراه با آرامش را نیز می‌توان از مصادیق «انس» دانست، چنان‌که در قرآن از زبان موسی( علیه السلام ) آمده است هنگامی که به خانواده‌‌اش گفت: «... امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ ناراً لَعَلِّی آتِیکُمْ مِنْها بِخَبَرٍ أَوْ جَذْوَةٍ مِنَ النَّار»؛[2]
هنگامى که موسى مدّتش را به پایان رسانید و همراه خانواده‌‏اش حرکت کرد، از جانب طور آتشى دید! به خانواده‏‌اش گفت: درنگ کنید که من آتشى دیدم! (می‌روم) شاید خبرى از آن براى شما بیاورم، یا شعله‌‏اى از آتش تا با آن گرم شوید.
«آنست» از ماده «ایناس» به معناى مشاهده کردن و دیدن توأم با یک نوع آرامش و انس است.[3]
بنابر این واژه‌ی «انس» در مقابل «وحشت» به کار می‌رود؛ از این‌رو کسی که با شخصی و یا چیزی مأنوس باشد، نه تنها در صدد فرار از آن نیست، بلکه همواره در شوق هم‌‌نشینی با او خواهد بود؛ چرا که انس با او مایه آرامش خاطر و ازدیاد ایمان خواهد بود: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إِیماناً».[4]
این‌گونه است که امام علی( علیه السلام ) می‌فرماید: خدایا! تو با دوستانت از همه انس گیرنده‌‌‏ترى،... اگر تنهایى و غربت به وحشتشان اندازد، یاد تو آرامشان می‌کند.[5]
بر این اساس، قرائت قرآن به عنوان سخن و کلام خدای متعال، انس با قرآن است و مایه آرامش خواهد بود.
اما این‌که منظور از انس با قرآن چیست و راه‌های آن چگونه است؟ باید گفت؛ اگر چه تلاوت قرآن حتی بدون تفکر و خواندن روزانه چندین آیه خوب است و به آن سفارش شده است: «قرآن عهد خدا به سوی مردم است؛ بنابر این سزاوار است فرد مسلمان در عهد خدا نظر کند، و در روز پنجاه آیه از آن‌را بخواند».[6]
اما چه بسیار کسانی بوده و هستند، در حالی‌که قرآن را قرائت می‌کنند، مورد لعن قرآن هستند: «وَ قَالَ ص‏ رُبَّ تَالِی الْقُرْآنِ وَ الْقُرْآنُ‏ یَلْعَنُهُ».‏[7]
چه بسیار قاریان و حافظان قرآن بودند که در صف باطل و برابر جبهه حق ایستادند، و منکر آیاتش شده، و سرانجام در راه باطل کشته شدند!
لذا برای انس با قرآن و آرامش یافتن با آن، مجرد خواندن کافی نیست، و این انس ظاهری، مراد از انس با قرآن نمی‌تواند باشد، بلکه مراد تلاوت قرآن است پیوسته در اوقات شب، و در حال سجده،[8] برای طهارت روح و عمل به دستورات آن.
انس با قرآن وقتی است که قرآن و آموزه‌هایش با زندگی انسان عجین گشته و تمام افکار و عقاید و اعمال و رفتارش بر اساس تعالیم قرآن باشد: امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «هر کس در حال جوانى قرآن بخواند و با ایمان هم باشد، قرآن با گوشت و خونش آمیخته شود، و خداى عز و جل او را با فرشتگان پیغام برنده و نیکرفتارش رفیق کند، و قرآن براى او در روز قیامت پرده و مانعى از آتش باشد و گوید: بار پروردگارا! هر کارگرى به مزد کار خویشتن‏ رسیده جز کارگر من».‏[9]
انس با قرآن، تدبر و تفکر در آیات آن و به کار بستن آن در زندگی فردی و اجتماعی است.
«کِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْکَ مُبارَکٌ لِیَدَّبَّرُوا آیاتِهِ وَ لِیَتَذَکَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ»؛[10] این قرآن کتابى است با برکت که به سوى تو فرود آوردیم تا آن‌که (افراد بشر) در آیات آن تدبر نمایند و صاحبان عقل و دانش پندگیرند و متذکر گردند.
بنابر این با دقت و تفکر و تدبر در قرآن است که می‌توان از معارف بی‌کران آن بهره جست. و کامل‌‌ترین مرتبه انس با کلام خدا که در آیات و روایات فراوان بر آن تأکید شده، همین تفکر و سپس عمل به تعالیم آن است. چنا‌ن‌که امام صادق( علیه السلام ) فرمود: «عَلَیْکُمْ بِالْقُرْآنِ فَمَا وَجَدْتُمْ آیَةً نَجَا بِهَا مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ فَاعْمَلُوا بِهِ وَ مَا وَجَدْتُمُوهُ مِمَّا هَلَکَ مَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ فَاجْتَنِبُوه»؛[11] بر شما باد به قرآن! پس چون نشانه‌ای را یافتید که کسى که پیش از شما بوده با عمل به آن نجات یافته است، به آن عمل کنید، و چون نشانه‌ای را سبب هلاک گذشتگان یافتید، از آن بپرهیزید.
نتیجه آن‌که، انس با قرآن یعنی این‌که انسان همواره آن‌را تلاوت کند؛ در معنایش تدبر کند، و برای تنظیم رفتارهای خود با آموزه‌های قرآنی تلاش جدی و حداکثری به عمل آورد؛ یعنی قرآن با خون و گوشت او آمیخته شود. بر این اساس، بیش از خواندن قرآن - که آن نیز در جای خودش لازم است - انس با قرآن زمانی معنا خواهد داشت که آموزه‌های قرآن با جان انسان عجین شود و عمل انسان با قرآن هماهنگ باشد.

[1]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، محقق، مصحح، میر دامادی، جمال الدین،‏ ج ‏6، ص 14، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[2]. قصص، 29.
[3]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 16، ص 74، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ اول، 1374ش.
[4]. انفال، 2.
[5]. سید رضی، محمد بن حسین، نهج البلاغه، محقق، صبحی صالح، 349، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.
[6]. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج 2، ص 609، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق. «الْقُرْآنُ‏ عَهْدُ اللَّهِ‏ إِلَى خَلْقِهِ فَقَدْ یَنْبَغِی لِلْمَرْءِ الْمُسْلِمِ أَنْ یَنْظُرَ فِی عَهْدِهِ وَ أَنْ یَقْرَأَ مِنْهُ فِی کُلِّ یَوْمٍ خَمْسِینَ آیَةً».
[7]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الاخبار، ص 48، نجف، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بی‌تا.
[8]. آل عمران، 113.
[9]. کافی، ج ‏2، ص 603. «مَنْ قَرَأَ الْقُرْآنَ وَ هُوَ شَابٌّ مُؤْمِنٌ اخْتَلَطَ الْقُرْآنُ‏ بِلَحْمِهِ‏ وَ دَمِهِ وَ جَعَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مَعَ السَّفَرَةِ الْکِرَامِ الْبَرَرَة».
[10]. صاد، 20.
[11]. عیاشی، محمد بن مسعود، التفسیر، محقق، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، ج 1، ص 5، تهران، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ق.

 

T

ارسال نظرات
نظرات حاوی عبارات توهین آمیز منتشر نخواهد شد
نام:
ایمیل:
* نظر:
غیر قابل انتشار: ۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۱
نظرات بینندگان
فریبا محمد زاده قبادلو
Iran (Islamic Republic of)
۰۸:۵۱ - ۱۴۰۰/۰۲/۲۶
من دوست دارم حرف شما بشنوم