مذاکرات صلح افغانستان و اختلافاتی که پابرجاست

به گزارش «شیعه نیوز»، برخی تحلیلگران و رسانه ها اعتقاد دارند در ششمین دور مذاکرات صلح میان ایالات متحده و گروه طالبان نیز اختلاف اساسی باقی مانده و چالش بر سر جدول زمانی برای خروج نظامیان خارجی از افغانستان، موضوع آتش بس و انجام گفت وگوی بین الافغانی حل نشده است.

 ششمین دور از مذاکرات صلح میان طالبان و نمایندگان ایالات متحده از چند روز قبل در دوحه قطر آغاز شد. «زلمای خلیلزاد» و «ملا عبدالغنی برادر» ریاست دو هیات نمایندگی آمریکا و طالبان را بر عهده داشته اند و مهمترین محوری که مورد توجه این دور از گفت وگوها قرار گرفته خروج نیروهای خارجی از افغانستان و مقابله با حضور دیگر گروه های تروریستی همچون داعش و القاعده در این کشور است.

از جمله دیگر موضوعات مهمی که دو هیات بر روی آن اختلاف نظر عمیقی دارند لزوم برقراری آتش بس و حضور نمایندگانی از سوی دولت کابل در مذاکرات است که همچون گذشته با مخالفت جدی طالبان روبرو شده است. طالبان دولت مرکزی را بازیچه ایالات متحده می داند.
پیش از آغاز این گفت وگوها هیات آمریکایی محورهای فوق را به عنوان دستور کار این دیدار بیان کرده بود که البته گروه طالبان آن را تایید نکرد. پیش از این گفته می شد که در دور قبلی مذاکرات دو طرف در مورد خروج نیروهای خارجی و مذاکرات طالبان با دولت مرکزی افغانستان به توافق های اولیه دست پیدا کرده بودند. امید می رود در دور جدید مذاکرات بتواند گامی عملی را در مسیر صلح و ثبات در افغانستان تسهیل نماید.

**طالبان و راهبرد شکست خورده آمریکا
نمایندگان طالبان پیش از نشست اخیر اعلام کرده بودند که واشنگتن باید موضوع زمین گذاشتن سلاح از سوی طالبان را به فراموشی بسپارد. خبرگزاری «رویترز» در این زمینه آورده است طالبان می گوید ایالات متحده به جای آنکه از آن ها بخواهد تا سلاح خود را کنار بگذارند باید خود بکارگیری نیروی نظامی در این کشور را متوقف سازد.
دلیل این واکنشِ طالبان آن است که خلیلزاد در نخستین دیدارِ این دور اعلام کرده بود اکنون زمان برای زمین نهادن سلاح و توقف خشونت ها فرا رسیده است. اما طالبان می گوید اقدامات آمریکا است که باعث هزینه های مالی و انسانی و تضعیف دولت در کابل شده است.
به گزارش رویترز، آمریکا حدود 14 هزار شهروند خود را در قالب ناتو در افغانستان دارد. این نیروها به وظایف گوناگون آموزشی، امنیتی و ... در این کشور مشغول هستند. طالبان اعتقاد دارد واشنگتن باید راهبردهای شکست خورده ای را که نتوانسته اند نتیجه مورد نظر کاخ سفید را عملی سازند، کنار بگذارد.
این گزارش با بیان اینکه خلیلزاد بر فراهم سازی شرایط برای گفت وگوی مستقیم طالبان و دولت در کابل تمرکز کرده است، افزود: «سهیل شاهین» سخنگوی طالبان اظهار داشت که دو طرف در زمینه تعداد نیروهای خارجی در افغانستان به پیشنهاد و راه کارهای تازه ای دست پیدا کرده اند.
خبرگزاری «آسوشیتدپرس» هم چند روز قبل از پیشرفت دو طرف در مذاکرات خبر داد و نوشت سخنگوی طالبان در یک پیام صوتی ابراز داشت که شکاف میان طالبان و نمایندگان آمریکا کمتر شده است.

**مذاکره برای رفع اختلافات بنیادین
با این حال میزان اختلاف نظر میان دو هیات مذاکره کننده به اندازه ای عمیق است که به راحتی نمی توان برای آن ها راه حلی را در کوتاه مدت پیدا کرد. خلیلزاد چندی قبل در یک پیام توئیتری، چهار موضوع را به عنوان پایه های صلح اعلام کرد. وی تاکید کرد یا همه این اجزا با همه مورد توافق قرار می گیرند و اجرا می شوند یا اینکه توافقی حاصل نمی شود.
وی تصریح دارد صلح به زمینه هایی لازم دارد که درهم تنیده هستند. چهار شرط زیربنایی در افغانستان از نظر این دییپلمات آمریکایی عبارتند از خروج نظامیان خارجی، تضمین ها در زمینه مقابله با تروریسم، انجام گفت وگوهای بین الافغانی و کاهش خشونت تا دستیابی به یک آتش بس جامع.
البته در نشست اخیر مسائلی همچون خلع سلاح طالبان و زمان پایان این مذاکرات هم از محورهای مورد اختلاف دو طرف بوده اند. طالبان بر پایان گفت وگوها پیش از آغاز ماه رمضان تاکید داشت اما تنها برای یک روز این مذاکرات متوقف شد. با اینحال به نوشته رسانه ها عمق شکاف میان دو هیات و ناامیدی نسبت به آینده موجب شده بود تا لحن خلیلزاد نسبت به دوره های قبل جدی تر باشد.
تحول مهم دیگری که در کنار دیدارها در دوحه (اما در خاک افغانستان) رخ داد تشکیل لویه جرگه مشورتی صلح با حضور حدود 3200 نماینده و چهره سیاسی و مذهبی از سراسر افغانستان بود. وظیفه اصلی که برای این جرگه در نظر گرفته شد تعیین چارچوب و خط مشی های اصلی در مسیر دستیابی به صلح بود.

البته طالبان از حضور در این جرگه خودداری و آن را نمایشی توصیف کرد. لویه جرگه صلح پس از پایان جلسه مشورتی خود از طالبان خواست تا پیش از ماه رمضان آتش بس سراسری را به اجرا بگذارد. درخواست دیگر لویه جرگه از طالبان انتقال دفتر سیاسی از دوحه قطر به کابل بود. ضمن اینکه اعلام یک جدول زمانی برای خروج نیروهای آمریکایی هم از خواسته های جرگه از واشنگتن بود که در بیانیه پایانی به آن پرداخته شد.
«فرانس 24» اعتقاد دارد آمریکا تلاش بسیاری را به کار می بندد تا در شرایطی مطلوب افغانستان را ترک کند و به 17 سال جنگ در افغانستان پایان ببخشد. با اینحال طالبان اصرار می کند که اگر آمریکا انتظار دارد این گروه اقدامی را انجام دهد باید نخست برنامه زمانی را برای خروج از افغانستان تدوین و اعلام نماید. واشنگتن هم از طالبان این تضمین را درخواست می کند که افغانستان هیچگاه به مکانی امن برای گروه های تروریستی تبدیل نمی شود.

با این حال از داخل آمریکا نیز فشارهایی برای انجام یک توافق سخت وارد می شود. روزنامه «واشنگتن پست» نوشت اگرچه مذاکرات صلح طالبان و ایالات متحده برگزار شد اما ناظران آمریکایی هشدار می دهند نباید توافقی به امضا برسد که موجب افزایش ناامنی در افغانستان می شود.
براساس این گزارش، طالبان بر این نکته تاکید دارد که با دولت افغانستان تا زمانی که توافقی برای خروج کامل نیروهای خارجی از این کشور امضا نشود هیچ مذاکره رو در رویی را انجام نمی دهد.
گروه های ناظر از ایالات متحده در گزارش خود هشدار داده اند چنین توافق صلحی ممکن است موجب برگشت به عقب افغانستان در حوزه های حقوق بشر و حقوق زنان باشد؛ سرمایه گذاری های انجام شده در زیرساخت های این کشور را از بین ببرد و با تضعیف امنیت ملی باعث افزایش خشونت ها شود.

به اعتقاد تحلیلگران اختلافات اساسی میان طالبان و واشنگتن به قوت خود باقی مانده است و در هر دور از مذاکرات تنها پیشرفت های اندکی حاصل می شود. اختلافات بر سر خروج نیروهای خارجی از افغانستان، موضوع مذاکره مستقیم طالبان و دولت مرکزی و مساله آتش بس جامع و خلع سلاح طالبان از جمله محورهایی بوده اند که تاکنون راه حلی برای حل آن ها یافت نشده است.