آموزش امامان مساجد آلمان از نگاه چهار سازمان اسلامی

به گزارش «شیعه نیوز»، مدت‌هاست که در جامعه آلمان درباره موضوع آموزش امامان و تأمین مالی مساجد بحث می‌شود. این درحالی است که ماده ۱۴۰ قانون اساسی آلمان، رابطه میان دولت و جوامع مذهبی را مشخص کرده است.

 براساس این ماده قانونی، هر جامعه مذهبی باید بتواند در امور مربوط به خود به طور مستقل و بدون نفوذ دولت عمل کند. این قانون در مورد جوامع اسلامی نیز صادق است. با این وجود موضوع آموزش امامان و تأمین بودجه مساجد تنها به جوامع اسلامی مربوط می‌شود. این درحالی است که پس از برگزاری دور جدید کنفرانس اسلامی در آلمان، موضوع آموزش امامان در مرکز توجه سیاستمداران آلمانی قرار گرفته است.

نمایندگان احزاب مختلف خواستار برگزاری دوره‌های آموزشی برای امامان در آلمان شده‌اند. آنها همچنین مدت‌هاست که درباره ممنوعیت تأمین مالی جوامع مذهبی اسلامی از سوی کشورهای خارجی با یکدیگر بحث می‌کنند. سایت اسلامیک در این ارتباط با نمایندگان چهار جامعه اسلامی در آلمان گفت‌وگو کرده که در پایگاه اطلاع‌رسانی رایزنی فرهنگی ایران در برلین منتشر شده است، این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید:

سیاستمداران دخالت نکنند

شورای اسلامی آلمان در سال ۱۹۸۶ به‌ منظور ایجاد هماهنگی میان جوامع اسلامی و تصمیم‌گیری درباره امور مسلمانان در برلین تأسیس شد. در حال‌ حاضر بیش از ۴۵۰ انجمن اسلامی زیر نظر شورای اسلامی آلمان فعالیت می‌کنند. اعضای این شورا معتقدند که علاقه دولت فدرال به آموزش امامان اتفاق جدیدی نیست. برهان کسیچی، رئیس شورای اسلامی آلمان در این ارتباط گفت:« موضوع آموزش امامان در سال ۲۰۰۲ در بوندستاگ مطرح شد. با گذشت زمان، آموزش امامان بیشتر مورد توجه سیاستمداران قرار گرفت. آنها از یک سو به آموزش امامان در آلمان علاقه نشان دادند و از سوی دیگر، ممنوعیت کمک مالی کشورهای خارجی به مسلمانان را مطرح کردند تا مسلمانان را از کشورهای مبدأ خود دور کنند.» به گفته کسیچی این امر عملی نیست. در سازمان او، فارغ‌التحصیلان رشته الهیات از آلمان در کنار کسانی فعالیت می‌کنند که دبیرستان خود را در آلمان به پایان رسانده‌اند و در ترکیه تحصیلات خود را تکمیل کرده‌اند. او معتقد است؛ همه این افراد(صرف نظر از اینکه در کجا آموزش دیده‌اند) در طول فعالیت خود و از طریق شرکت در سمینارها و دوره‌های آموزشی، رشد می‌کنند.

به گفته او در حال حاضر نیز بیشتر دوره‌های آموزشی برای امامان از سوی سازمان‌های خصوصی برگزار می‌شود. به اعتقاد کسیچی، صرف‌نظر از محل آموزش، کیفیت آموزش و ارتباط با سنت‌های اسلامی، عوامل مهمی برای آموزش امامان هستند:« بسیاری از اعضای انجمن‌های اسلامی از حضور فارغ‌التحصیلان رشته الهیات اسلامی در این جوامع استقبال می‌کنند. تحصیل در این رشته به افراد اعتبار خاصی می‌دهد. با این وجود، در زندگی روزمره، تحصیلات در رشته الهیات به تنهایی نمی‌تواند مؤثر باشد، زیرا اعضای جامعه برای سؤالات دینی و آموزش عملی امور مذهبی نیاز به کمک امامان دارند و در عین‌حال بسیاری از آنان هنوز تحت تأثیر فرهنگ کشورهای خود قرار دارند در نتیجه آگاهی از سنت‌های اسلامی اهمیت زیادی برای امامان دارد.» به گفته او، شورای اسلامی آلمان از آموزش امامان در کشور آلمان استقبال می‌کند، اما آنها می‌خواهند مطممئن شوند که این نوع آموزش به معنای دخالت سیاستمداران در امور دینی مسلمانان نیست.

به نیاز مسلمانان توجه شود

اتحادیه ترکی-اسلامی دیتیب در سال ۱۹۸۴ در کلن تأسیس شد. این اتحادیه با بیش از ۹۰۰ انجمن اسلامی، یکی از بزرگ‌ترین جوامع اسلامی در آلمان است. مسئولان این اتحادیه، به منظور بهبود کیفیت خدمات دینی خود و آموزش زبان آلمانی به امامان، دوازده سال پیش پروژه‌‌ای را آغاز کردند که امکان کارآموزی دانش‌آموزان فارغ‌التحصیل دبیرستان‌ را در مراکز دیتیب فراهم می‌کرد. در حال‌حاضر تقریبا ۹۰ دانش‌آموز فارغ‌التحصیل از دبیرستان در انجمن‌های مربوط به دیتیب کار می‌کنند. زکریا آلتوگ، رئيس روابط خارجی اتحادیه اسلامی-ترکی دیتیب در این باره گفت:«هنگامی که اتحادیه این پروژه را در سال ۲۰۰۶ آغاز کرد، هنوز بحثی درباره آموزش امامان در آلمان مطرح نشده بود.» به گفته آلتوگ بحث در مورد آموزش امامان می‌تواند به عنوان یک فرصت در نظر گرفته شود. او گفت:«اما نباید فراموش شود که آموزش امامان در درجه اول مربوط به مسلمانان است و باید در این ارتباط به نیازهای مسلمانان توجه شود.»

به گفته آلتوگ، امامانی که از ترکیه به آلمان فرستاده می‌شوند، پیش از مهاجرت باید در سمیناری پنج ماهه شرکت کنند:«این سمینارها تنها مربوط به دوره‌های زبان نیست، بلکه آنها با حضور در دوره‌های مؤسسه گوته، درباره فرهنگ، تاریخ و جامعه آلمان اطلاعات کسب می‌کنند و بدین ‌ترتیب برای فعالیت‌های خود در آلمان بهتر آماده می‌شوند.» او معتقد است که تعداد امامان آموزش‌دیده در آلمان برای جوامع اسلامی کافی نیست و به همین دلیل، دیتیب امامانی را که در ترکیه و سایر کشورهای مسلمان آموزش دیده‌اند، استخدام می‌کند: «برای اینکه نیازمان را برطرف کنیم، باید  امامانی را از خارج از آلمان استخدام کنیم.» به گفته این مسئول دیتیب، برای مساجد و اعضای جوامع اسلامی، معیارهای مهم‌تری نسبت به محل آموزش وجود دارد:«مسائلی مانند اینکه امام انتخاب شده توانایی ارائه آموزش‌های لازم به کودکان و نوجوانان را داشته باشد، بتواند جوانان را از عادت‌های بد دور کند، توانایی لازم برای آموزش مسائل مذهبی را داشته باشد و اینکه اگر مشکلی برای افراد پیش آید، او بتواند از آنها حمایت کند، اهمیت بیشتری نسبت به محل آموزش امامان دارند».

جوامع مذهبی آموزش دهند

شورای مرکزی مسلمانان در آلمان که در سال ۱۹۸۷ تأسیس شده، سازمانی بزرگ است که در حال حاضر ۳۳ سازمان و انجمن اسلامی را زیر پوشش خود قرار داده است. به اعتقاد نورهان سویکان، معاون رئیس شورای مرکزی مسلمانان آلمان توجه دولت فدرال به آموزش امامان در آلمان با درخواست سیاستمداران این کشور درباره جدایی دیتیب از دولت ترکیه مرتبط است. اعضای شورای مرکزی مسلمانان در آلمان از زمان تأسیس شورا برای آموزش امامان در این کشور تبلیغ می‌کنند. اما به گفته سویکان، ممنوعیت کمک مالی کشورهای خارجی به جوامع اسلامی باعث می‌شود که حقوق این جوامع زیر پا گذاشته شود:«هر دو کلیسای بزرگ آلمان و سایر جوامع مذهبی غیرمسلمان از خارج از این کشور کمک مالی دریافت می‌کنند. بنابراین ممنوعیتی که فقط برای مسلمانان اعمال شود، عادلانه نیست.» سویکان با اشاره به آموزش امامان در انجمن‌های اسلامی تحت‌نظر شورای مرکزی مسلمانان گفت:«در حالیکه برخی جوامع اسلامی، آموزش‌هایی برای امامان مساجد دارند، برخی دیگر امامان خود را از کشورهای اسلامی انتخاب می‌کنند. آموزش امامان باید تنها به عهده جوامع مذهبی باشد و دولت نباید در این مسئله دخالت کند. وظیفه دولت تنها فراهم‌کردن شرایط لازم است.»

سه سال آموزش تمام وقت

اتحاديه مراكز فرهنگی اسلامی آلمان در سال ۱۹۷۳ در کُلن تأسیس شد. این اتحادیه در حدود ۳۰۰ مسجد و مؤسسات آموزشی در سراسر کشور دارد. هدف از تأسیس این اتحادیه، حمایت مذهبی، اجتماعی و فرهنگی از مسلمانان در آلمان است. به گفته ارول پورلو، مسئول روابط عمومی اتحاديه مراكز فرهنگی اسلامی آلمان، افرادی که امام مساجد می‌شوند، الگوی سایر مسلمانان هستند. پورلو در این باره توضیح داد:« امامان الگوهای جامعه هستند. به همین دلیل، آموزش آنها اهمیت زیادی دارد.» اتحاديه مراكز فرهنگی اسلامی آلمان در مدت ۳۰ سال اخیر، دوره‌های آموزشی برای امامان را در مؤسسه خود در کلن برگزار کرده است.

پورلو درباره آموزش امامان گفت:« امامان ما سه سال به صورت تمام وقت در رشته الهیات اسلامی تحصیل می‌کنند و پس از آن یک دوره کارآموزی می‌گذرانند. دوره‌های مقدماتی و پیشرفته شامل آموزش قرآن‌کریم، خط و زبان عربی، حدیث، علم تفسیر، الهیات اسلامی، تاریخ و همچنین تمرینات عملی و یک دوره کارآموزی است.» به گفته او، هدف از برگزاری دوره‌های کارآموزی این است که امامان برای اداره مساجد و آگاهی از جزئیات مسائل مذهبی، اجتماعی و فرهنگی مسلمانان آماده شوند. پس از اتمام این دوره، دانشجویان در یک جامعه اسلامی کار خود را آغاز می‌کنند و در عین حال، در سمینارهای آموزشی شرکت می‌کنند و اطلاعاتشان را افزایش می‌دهند. از آنجا که امامان در آلمان آموزش می‌بینند، همه آنها به خوبی به زبان آلمانی تسلط دارند.