نكات اخلاقي مرحوم آيت‌الله ميرزا جواد تبريزي

شيطان همواره در كمين است، امّا انسان بايد آنقدر تهذيب نفس داشته باشد كه اجازه ندهد شيطان در او رسوخ كند و او را فريب دهد، لذا قبل از اينكه پشيمان شويد، شيطان را از خود برانيد؛ زيرا خداي ناكرده اگر سريع به فكر خود نباشيد، ممكن است نتوانيد در آينده از القائات شيطان رها شويد. تا جوان هستيد فرصت داريد خود را خلاص كنيد. اوّلين گام براي شما اين است كه يك شخص متدين را راهنماي خود قرار دهيد؛ از فردي كه خود صاحب كمال است، كمك بخواهيد و قدري از روز را با او بگذرانيد. سعي كنيد با افراد متديّن معاشرت كنيد و با افرادي كه فكر و حركت آنها شما را به گناه مي‌كشاند هم‌صحبت نشويد، و افكار شيطاني را از فكر خود محو نماييد. به معنويات روي آوريد و در مجالس وعظ و خطابه شركت كنيد. اذكار خود را بيشتر كنيد و در هر كاري از خدا كمك بخواهيد. با خود زياد خلوت نكنيد، اگر فكر گناه به ذهنتان خطور كرد از محل خارج شده، شروع به قدم زدن نماييد و خود را به كاري مشغول كنيد تا فكر باطل از ذهن شما خارج شود. بايد ببينيد سبب اصلي تحريك شهوت شما چيست، بعد آن را علاج يا از آن دوري كنيد، به مرور زمان، مسئلة گناه را ـ انشاءالله ـ فراموش خواهيد كرد. اگر بتوانيد هنگامي كه شيطان به سراغ شما آمد وضو ساخته و شروع به نماز خواندن نماييد، بسيار مؤثر است، در آن بركاتي است كه شما را در جهت خلاصي از اين مشكل، كمك خواهد كرد.

توسّل به اهل بيت(ع)

اصولاً توسّل به پيامبر اكرم(ص)، صديقة طاهره و ائمة معصومين(ع) و واسطه قرار دادن آنها در پيشگاه خداوند متعال براي برآورده شدن حاجات، در اذهان عموم مؤمنين، علما و اصحاب ائمّه، از مسلّمات و مرتكزات بوده و جاي هيچ شك و شبهه‌اي در آن نيست. اگر در موردي مانند اين موارد كه از مسلّمات بين مؤمنين است روايات زيادي در دسترس نباشد، نه به جهت ضعف مطلب؛ بلكه به جهت وضوح مطلب و رسوخ آن در اذهان است و اين خود كافي بوده و نيازي به نقل و ضبط ندارد.

اصحاب ائمّه، عمدة اهتمامشان بر اين بود كه در فروع [احكام دين]، جهات مختلف را مورد سؤال قرار داده و روايات آن را ضبط و نقل نمايند و در اصول و مسائل اعتقادي و آنچه كه به مقام و منزلت معصومين(ع) مربوط مي‌شود، به جهت وضوح و مسلّم بودن به سؤال و نقل معدود اكتفا مي‌كردند. مسئلة توسل به پيامبر اكرم(ص) و اهل بيت(ع) امري نيست كه كسي بتواند در آن تشكيك كند، هر چند بعضي‌ها كه نمي‌دانند يا نمي‌خواهند بدانند، از جهاتي در صدد ايجاد شبهه در اذهان مردم، به خصوص ضعفاي مؤمنين هستند، امّا تلاش اينان بي‌ثمر بوده و به نتيجه‌اي نخواهد رسيد.

مگر نه اينكه خداوند متعال در قرآن مجيد فرموده است: «و ابتغوا إليه الوسيلة؛ يعني براي رسيدن به خداوند و تقرّب به درگاه او وسيله بجوييد». چه وسيله و واسطه‌اي مهم‌تر و اساسي‌تر از پيامبر اكرم(ص) و ائمّة معصومين(ع) مي‌باشد؟ توسّل به آن ذوات مقدسه نه تنها در ميان مؤمنين اين امّت و علما و اصحاب ائمّه، امري رايج بوده، بلكه نزد انبياي سابق هم مورد توجّه بوده است؛ چنان‌كه از رواياتي كه در توبة حضرت آدم در ذيل آية شريفة:‌ «و تلقّي آدم من ربّه كلماتٍ فتاب عليه» وارد شده و غير از اين مورد، از روايات متعدد در مورد انبيا به دست مي‌آيد. بنابراين، توسل و التجا به آن بزرگواران و شفيع قرار دادن آنها در پيشگاه خداوند متعال، جهت عظمت مقام آن حضرات در نتيجة عبوديت و نهايت تذلّل و بندگي‌شان در درگاه خداوند، ثابت است.

خواندن دعاي توسل يا حديث كسا و امثال آن از مصاديق: «إبتغوا إليه الوسيلة» و موجب نجات و خلاصي از ناگواري‌ها و دشواري‌ها و ايجاد [كنندة] زمينة برخورداري از بركات و مواهب مي‌باشد. همان‌طور كه شفاعت آنها در آخرت موجب نجات و رهايي از عذاب آخرت است و مؤمنين به شفاعت آن بزرگواران اميد دارند و خداوند متعال هم شفاعت آنها را مي‌پذيرد، بر اساس آية شريفه: «لا تنفع الشّفاعة عنده إلّا لمن أذن له» اگر بنا باشد كه خداوند متعال به شفاعت كسي در روز قيامت اذن بدهد، در مرتبة اوّل پيامبر اكرم(ص) و اهل بيت(ع) طاهرينش مي‌باشند و رسول گرامي اسلام(ص) و ائمّه، قدر متيقّن از اذن در شفاعت برخوردار مي‌باشند، همان‌طور كه قبول ولايت آن بزرگواران، اقتدا و تأسي به آنها در مقام عمل، تنها راه رسيدن به سعادت و رستگاري مي‌باشد و هدايت تنها در اين راه است.

يكي از مصاديق «وابتغوا اليه الوسيلة» دعا است كه «حديث كسا» را شامل مي‌شود. اين حديث شريف، مصداق بارز توسل به مقام شامخ اهل بيت(ع) است، آن را بخوانيد كه مضامين آن بسيار عالي است و بسياري از افراد جهت حلّ مشكل، آن را تجربه كرده و نتيجه گرفته‌اند. و انشاءالله به عنايت امام زمان(ع) مشكل حل مي‌شود، نگران نباشيد. از خدا بخواهيد كه لذت عبادت را به شما عنايت نمايد و بعد از چشيدن حلاوت عبادت، در قلب شما جاي خواهد گرفت و معنويتي در خود احساس مي‌كنيد كه لذّت آن از هر چيزي بالاتر خواهد بود.

به تكاليف الهي توجّه داشته و بسيار به ياد قيامت و روز حساب باشيد. سعي كنيد كاري كنيد كه حضرت وليّ‌عصر(ع) از شما راضي باشد. اگر با جديت درس بخوانيد و تكاليف الهي را همراه با تهذيب نفس مدّ نظر بگيريد، انشاءالله قلب مقدس امام زمان(ع) را شاد خواهيد كرد. و در راه تحصيل با توكّل به خداوند متعال و توسل به ائمّه اطهار(ع) بكوشيد تا خوب درس بخوانيد و در تحصيل عجله نكنيد، تا كتابي را تمام نكرده و نفهميده‌ايد كتاب ديگري را شروع نكنيد. سعي كنيد بعد از تمام كردن يك كتاب، آن را درس دهيد.
در استفاده از جواني و سرماية عمر، كمال مراقبت را بنماييد كه جواني زودگذر است و فرصت‌ها به سرعت از دست مي‌روند؛ فرصت را مغتنم بشماريد و توفيق را از خداوند متعال بخواهيد و از دوستي با اشخاصي كه عمر را تباه مي‌كنند بپرهيزيد. از شب‌نشيني و گذراندن بي‌نتيجة وقت بپرهيزيد و سعي كنيد با افراد متدين، مؤمن و درس‌خوان نشست و برخاست داشته باشيد. سرماية جواني را مغتنم شمرده، اين نعمت الهي را ارزان از دست ندهيد.

شوخي و خنده، حكم نمك در غذا را دارد، انسان بايد از شوخي و خندة زياد بپرهيزد، به خصوص طلبة جوان كه دوران سازندگي خود را مي‌گذراند و خداي ناكرده شوخي و خندة زياد موجب دلمردگي مي‌شود و اگر خداي ناكرده اين اتّفاق بيفتد، خارج شدن از آن حالت بسيار سخت است. هر كاري مي‌كنيد، معقول باشد، تا نگويند اين چه طلبه‌اي است. خندة زياد شخصيّت شما را نزد متديّنان كمرنگ مي‌كند. با دوستان متدين و مؤمن خود مي‌توانيد جملات معقول و موزون رد و بدل كنيد، امّا بايد مواظب باشيد كه دروغ، تهمت، بهتان، افترا، و ايذاء كسي در آن نباشد؛ در سخن گفتن و شوخي معقول،‌ تمام جوانب شرعي و اخلاقي را در نظر بگيريد.  كاري كنيد كه رضايت امام زمان(ع) در آن باشد، شكل ظاهري و حركت شما نيز به گونه‌اي باشد كه اگر كسي شما را ديد، از خُلق و التزام شما لذت ببرد و مصداق «كونوا لنا زيناً» باشيد، خداوند به شما توفيق بدهد.

پي‌نوشت:
٭ افق حوزه، ش 205.

ماهنامه موعود شماره 107