سوریه، داستان غم‌انگیزی که تمام نمی شود

به گزارش «شیعه نیوز»، رضا دهقانی: «استیفان دی میستورا» فرستاده سازمان ملل در سوریه، به طور رسمی از جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در نشست ژنو3 دعوت کرده است. نشستی که باید بین نمایندگان مخالفان و دولت سوریه و نمایندگان کشورهای درگیر و ذی نفع در این پرونده برگزار شود.

اما بازهم موضوع ایران و حضور یا عدم حضور تهران در این گفت‌وگو‌ها؛ نشست ژنو1 و سپس ژنو2 در سال‌های گذشته نتیجه‌ای نداشته است و کماکان بحران در سوریه ادامه دارد، بیش از 10 میلیون آواره و بیش از سیصد هزار کشته در طول 4 سال جنگ داخلی، تخریب گسترده شهرها و نابودی هر آن‌چه نشان از مدنیت دارد؛ غم و اندوه اوضاع سوریه حقیقتا وصف ناپذیر است، اما اتفاقی که در حال رخ دادن است و به آن خواهیم پرداخت این‌ است که حیثیت و کارایی سازمان ملل در هیچ زمانی از ابتدای تأسیس آن، اینچنین زیر سؤال نرفته است.

با بررسی مختصر نشست‌های ژنو1 و ژنو2 و نتایج آن به یک نقطه خواهیم رسید، اینکه ایران در این گفت‌و گوها حضور نداشت.

در نشست ژنو 1 که اوایل بحران سوریه شکل گرفت، با وجود اصرار روسیه و چین و دولت دمشق، کشورهای غربی و سازمان ملل به شدت در برابر حضور ایران مقاومت کردند. آن‌ها در آن ایام چنین فکر می‌کردند که بتوانند بدون دادن هیچ گونه امتیازی به دولت سوریه، تمام خواسته‌های خود را تحمیل کنند. در نتیجه نیز گامی برای حل بحران برداشته نشد.

در نشست ژنو 2 اما، هنگامی که اوضاع میدانی به نفع دولت بشار اسد بود و با طولانی شدن بحران، ضرورت حضور ایران در حل این معضل آشکارتر شده بود،  شخص «اخضر ابراهیم» نمانیده وقت سازمان ملل در سوریه و «بان کی مون» بارها از لزوم حضور ایران در این نشست صحبت کردند، اخضر ابراهیم حضور ایران را ضروری و طبیعی توصیف کرد و در سفری به تهران، مقدمات برگزاری این نشست را با مقامات ایرانی به رایزنی گذاشت، حتی بان کی مون به طور رسمی نیز از تهران برای سفر به ژنو دعوت کرد، اما آن شد که همگان مشاهده کردیم، دبیر کل سازمان ملل در اتفاقی نادر، یک روز قبل از برگزاری نشست، حرف خود را پس گرفت و تحت فشار عربستان و آمریکا بار دیگر ایران در این نشست حضور نیافت. دو ماه بعد نیز «اخضر ابراهیم» فرستاده سازمان ملل رسما از آن‌چه آن را بخاطر شکست برنامه‌هایش در سوریه نامید استعفا کرد و بارها گفت که برخی طرف‌ها برای حل بحران سوریه کارشکنی کردند.

اما این روزها در حالی مقدمات نشست ژنو3 مورد بحث گذاشته می‌شود که اوضاع با دو سال گذشته بسیار فرق دارد.انتخابات ریاست‌جمهوری سوریه برگزار شده است و اوضاع میدانی بسیار بیش از گذشته در اختیار ارتش سوریه قرار دارد، اما دو موضوع مهم‌تر از باقی مسائل، باعث شده فضای سیاسی بسیار به نفع دولت سوریه باشد، حضور وحشیانه داعش در عراق و سوریه که تهدیدات جدی را متوجه منطقه و مرزهای خارج از منطقه از جمله اروپا کرده است و  از سوی دیگر توافق نزدیک هسته‌ای ایران و 5+1 که قدرت دیپلماسی ایران را بسیار افزایش می‌دهد، این دو موضوع تا حدی مهم هستند که وزیر خارجه آمریکا از امکان گفت‌و گو با بشار اسد سخن می‌گوید و رایزنی روسیه بین مخالفان و دولت دمشق با استقبال کشورهای غربی مواجه می‌شود. «جوبایدن» معاون باراک اوباما از نقش عربستان، ترکیه و امارات در ایجاد و تجهیز داعش پرده بر می‌دارد و در نهایت اینکه دهها گزارش و تحلیل مراکز امنیتی و استراتژیک غربی از لزوم همکاری با دولت سوریه برای نابودی داعش می‌گویند.

باز گردیم به بحث حضور ایران،  در ابتدای نوشته گفتیم که سازمان ملل با یک آبروریزی بی سابقه در سوریه مواجه است و مسئولان آن شدیدا خواهان حل هرچه سریعتر این بحران هستند، از سویی نیز به خوبی می‌دانند که عدم حضور ایران به همان معنای نبود اراده برای حل بحران است.

اما حضور تهران در این گفت‌وگوها از سویی نیز به نفع غرب و عربستان نیست، از این لحاظ که مگر چه تغییری در مواضع تهران انجام شده است که بتواند این بار در گفت‌و‌گوها شرکت کند؟ غرب و سعودی‌ها مدام حمایت ایران از دولت سوریه را عامل ادامه دار شدن بحران ذکر می‌کنند. سازمان ملل نیز به خوبی می داند که بدون ایران هیچ توافق قابل اعتنایی انجام نخواهد شد.

تمام این‌ها به این معناست که سازمان ملل در تنگنای شدیدی قرار گرفته است. از طرفی انتظارها برای حل بحران سوریه و نجات میلیون‌ها انسان آواره بسیار افزایش یافته است و در همین حال حضور ایران را هم برای حل بحران ضروری می‌داند و از سوی دیگر نیز غرب نشانه‌های قاطعی از رضایت به حضور ایران در ژنو3 نداده است؛ عربستان نیز بیش از پیش با ایران به دشمنی برخواسته است. باید دید کشورهای غربی خواهان پایان بحران سوریه هستند یا باز هم به هر قیمتی می‌خواهند ایران نباشد؟

انتهای پیام/ ز.ح