راهکارهای علما و مراجع تقلید برای تغییر کتب درسی

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز»، حجت‌الاسلام محی‌الدین بهرام‌ محمدیان، معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان پژوهش و تالیف کتب درسی این وزارتخانه پنجشنبه این هفته طی سفری به قم، با مراجع تقلید و علما دیدارهایی جداگانه داشت تا ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های صورت گرفته، راهکارهای آنها را برای ایجاد تغییرات صحیح در کتب درسی جویا شود.

وی در نخستین دیدار به دفتر آیت‌الله نوری‌همدانی رفت و با این مرجع تقلید به گفت‌وگو نشست.

آموزش و پرورش در تدوین دروس به تفکرمحوری توجه دارد

بهرام‌محمدیان در این دیدار بیان کرد: بر اساس مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش برنامه تحول در کتاب‌های درسی و محتوای آموزشی در آموزش و پرورش آغاز شده است.

وی افزود: بر این اساس هر سال دو کتاب از هر پایه تحصیلی متغیر شده و مبنای این تغییر رویکرد تعلیم و تربیت اسلامی است.

بهرام‌محمدیان ‌با تبیین اهداف تحول در آموزش و پرورش تصریح کرد: دستیابی به مراتب حیات طیبه و شکوفایی فطرت از مهم‌ترین اهداف نظام آموزشی است.

معاون پژوهشی وزیر آموزش و پرورش ادامه داد: برنامه‌های درسی در آموزش و پرورش در 11 حوزه یادگیری، شامل حوزه تفکر و حکمت، قرآن و معارف اسلامی، زبان و ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی، ریاضیات، علوم تجربی، بهداشت سلامت و تربیت بدنی، فرهنگ و هنر، کار و فناوری، آداب و مهارت زندگی و خانواده و آموزش زبان‌های خارجی تدوین می‌شود.

وی تصریح کرد: ما فطرت را به پنج عنصر ارتقای تفکر، ایمان، علم، عمل و اخلاق معنی کردیم و در حوزه تفکر و حکمت آموزش و پرورش بیشتر حافظه‌ محور بود و ما آموزش‌های فکری و تفکر را در کتاب‌های درسی وارد کردیم.

تدوین کتب درسی برگرفته از تعالیم آسمانی باشد

آیت‌الله حسین نوری همدانی هم فرمودند: با توجه به اینکه آموزش و پرورش، تربیت آینده‌سازان جامعه را انجام ‏می‌دهد کار در این نهاد بسیار ظریف و مشکل است‎.‎وی با بیان اینکه کار در آموزش و پرورش، نیازمند توفیق الهی است تصریح کرد: انسان‌سازی کاری است ‏که آموزش و پرورش آن را به عهده گرفته و تاکنون در این راه موفق عمل کرده است‎.‎

معظم له، با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش باید در راه تربیت نسل آینده انقلاب اسلامی به نکاتی ‏مانند موازین و اصول تربیت صحیح توجه کند، گفت: هر کشوری برای تربیت صحیح از فرهنگی ویژه بهره ‏می‌برد که در ایران اسلامی مفتخر هستیم در تربیت فرزندانمان از فرهنگ قرآنی استفاده می‌کنیم‎.‎ ایشان افزودند: کسانی که در نگارش و تدوین کتب درسی گام بر می‌دارند باید از سنت‌های الهی و ‏قرآنی در محتوای این کتب آموزشی بهره ببرند‎.‎

آیت‌الله نوری‌همدانی با تاکید بر اینکه نظام آفرینش بر اساس اصول و ضوابطی خاص بنا شده است،‌ ‏متذکر شد: باید به فرزندانمان ضوابط این نظام را بیاموزیم و آنها را به شکر نعمت تشویق کنیم زیرا شکر ‏نعمت موجب افزایش نعمت می‌شود‎.‎

ایشان با تاکید بر اینکه هدایت فرزندان جامعه به سمت ایمان و تقوا اهمیت فراوانی دارد فرمودند: این سنت ‏الهی در هر قوم و ملتی که باشد سبب آثار و برکات فراوانی برای آنان خواهد شد‎.‎
آیت الله نوری همدانی، با بیان اینکه قرآن باید اصل و محور فعالیت‌های آموزشی ما باشد تصریح کرد: باید برای ‏نهادینه کردن آنچه که تالیف شده است تلاش کرد تا فرهنگ قرآنی در جامعه حاکم شود‎.‎ هم چنین با توجه به اینکه شناخت صحیح یکی از مهم‌ترین اصول آموزش است، افزودند: همان‌گونه که یک پدر، ‏تمام فرزندانش را به خوبی می‌شناسد، معلم و مدیر نیز باید هر یک از دانش‌آموزان را به خوبی ‏بشناسد. ‏

آیت‌الله نوری‌همدانی با تاکید بر اینکه مدرسانی که وظیفه آموزش را در مدارس بر عهده دارند باید دارای ‏تدین و تعهد و فرهنگ دینی باشند، تصریح کرد: در هیچ نقطه‌ای از دنیای امروز نمی‌شود تربیت دینی و ‏اسلامی را مشاهده کرد به همین دلیل شاهد جنگ‌های بی‌دلیل و خونریزی‌های فراوان هستیم ولی ‏در ایران اسلامی امام خمینی (ره) بعد از انقلاب توانست این تربیت را در کشور نهادینه و تحولی ‏جهانی ایجاد کند‎.‎

این مرجع تقلید حس تربیت‌پذیری را در افراد بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: شماری از افراد تربیت‌پذیر ‏نیستند به همین دلیل پیامبر اکرم (ص) زمانی که تربیت توام با رحمت را در جامعه ترویج می‌کرد ‏ابوجهل و ابولهب اسلام را نپذیرفتند‎.

مجله رشد بالاترین آمار تیراژ در خاورمیانه را دارد

بهرام‌محمدیان سپس به دیدار آیت‌الله سبحانی ‌در دفتر ایشان رفت و طی سخنانی آغاز تحول کتاب‌های درسی و محتوای آموزشی در آموزش و پرورش را مورد توجه قرار داد و بیان کرد: تحول کتاب‌های درسی در پایه اول، دوم و سوم در چند سال گذشته صورت گرفت و در سال جاری نیز کتب پایه چهارم دبستان تغییر کرد.وی تصریح کرد: تغییر کتب پایه‌های ششم، هفتم و هشتم نیز در دستور کار قرار گرفته که به صورت کلی تغییر و یا بازیابی خواهند شد.

معاون پژوهشی ‏وزیر آموزش و پرورش، با بیان اینکه آموزش و پرورش نسبت به تولید هزار و 150 عنوان کتاب اهتمام دارد، تصریح کرد: کتاب‌های تولیدی در سازمان تالیف کتب درسی پیش از تولید، پس از تولید و حین اجرا مورد ارزشیابی قرار گرفته و پس از پنج سال در صورتی که نیازهای جدیدی پیش آمده باشد کتاب درسی اصلاح شده و تغییر داده می‌شود.وی همچنین با اشاره به انتشار مجله رشد دانش‌آموزی بیان کرد: این مجله سالانه 35 میلیون تیراژ دارد که بالاترین آمار تیراژ در خاورمیانه است.

رئیس سازمان پژوهش و تالیف کتب درسی با تاکید بر اینکه در نظام آموزشی، تلاش می‌شود هویت اسلامی، ایرانی و انقلابی در نسل جوان حفظ شود بیان کرد: تلاش شده است در نظام آموزشی ارزش‌های ایثار، جهاد، شهادت و ارتباط با اسلام و قرآن تقویت شده و بر درجه‌های علمی کشور افزوده شود.

وی با اشاره به ارسال کتب تازه نشر به ائمه جمعه، نمایندگان ولی فقیه و شخصیت‌های علمی کشور بیان کرد: با ارسال کتب تازه منتشر شده از شخصیت‌های علمی خواسته شده که نظر خود را بیان کنند تا در مسیر مناسبی گام برداشته شود.

بهرام‌محمدیان در پایان چنین توضیح داد: در تلاش هستیم قرآن مبنای برنامه‌ریزی درسی قرار گیرد که در این راستا به صورت جدی در آموزش قرآن هدف‌گذاری شده است.

آموزش و پرورش معلمان اسلام‌شناس تربیت کند

‌آیت‌الله جعفر سبحانی هم پس از شنیدن توضیحات معاون وزیر طی سخنانی فرمودند: کتاب نخستین گام تربیتی است و سپس تربیت معلمانی که نتیجه زحمت مولفان کتب را به دانش‌آموزان بیاموزند باید در دستور کار قرار بگیرد.

ایشان تصریح کردند: آموزش و پرورش باید در زمینه آموزش معلمان اسلام‌شناس تلاش کند تا این مربیان بتوانند مفاهیم دینی و قرآنی را در ذهن دانش‌آموزان نهادینه کنند. وی با بیان اینکه مطالعه علوم طبیعی امری طبیعی به شمار می‌رود ‌متذکر شدند: این مسئله در تمام دنیا مطرح بوده و در ایران نیز مطرح است ولی باید در طرح اینگونه مسائل به شیوه‌ای عمل کرد که از درون آموزش توحید بیرون بیاید.

آیت‌الله سبحانی افزودند: آموزش جوانان باید به شیوه‌ای باشد که جوانان از آموزش فرضیه‌های طبیعی تنها میل به مسائل طبیعی پیدا نکنند و علاقه به مسائل علوم الهی و انسانی نیز در آنان به وجود بیاید.

این مفسر قرآن با تاکید بر اینکه آموزش و پرورش باید به حفظ قرآن به صورت جانبی توجه ویژه‌ای داشته باشد، خاطرنشان کردند: هر جوانی که با قرآن آشنا است کمتر دچار گناه می‌شود و شرکت در جلسات قرآن تاثیرات مطلوبی بر روح و جسم جوانان می‌گذارد.

تعیین 11 محور برای تغییر در کتب درسی

دیدار بعدی حجت الاسلام بهرام‌محمدیان با آیت‌الله امینی عضو مجلس خبرگان رهبری بود؛ وی در این دیدار اظهار کرد: طی سه سال اخیر که کتاب‌های درسی بر‌اساس سند تحول ‏بنیادین آموزش و پرورش مورد بازنگری قرار گرفته‌اند، رویکرد کلی ما رسیدن دانش‌آموزان به ‏شایستگی‌هایی است که در سند تحول، به آن مراحلی از حیات طیبه گفته می‌شود.‏

وی افزود: 11 حوزه تفکر و حکمت، قرآن و معارف اسلامی، ادبیات فارسی، مطالعات اجتماعی ‏و انسانی، ریاضیات، علوم تجربی، بهداشت و سلامت بدنی، فرهنگ و هنر، کار و فناوری، ‏آداب و مهارت‌های زندگی و زبان‌های خارجی هم برای این منظور در نظر گرفته شده است.‏

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه تا پایه هفتم تحصیلی، کتاب‌های درسی تغییرات لازم ‏را داشته‌اند گفت: در سال‌های آینده کتاب‌های درسی سایر پایه‌ها هم تغییر خواهند کرد.‏ وی ادامه داد: در حال حاضر با مسائلی روبه‌رو هستیم از جمله اینکه نظریه‌های کارشناسی ‏مولفان با دانش‌آموزان و مخاطبان تفاوت‌هایی دارد به این ترتیب که کارشناسان آموزشی ‏عقیده دارند باید برخی مسائل از جمله بعضی احکام و اصول را باید به دانش‌آموزان آموزش داد ‏ولی وقتی به دانش‌آموزان مراجعه می‌کنیم شاهد نقدهای و نظراتی هستیم که خواستار ‏روان‌نویسی مطابق با علایق و سلیقه خود هستند.‏

بهرام‌محمدیان با اشاره به تفاوت میان نظرات کارشناسان و مخاطبان در تالیف کتاب‌های درسی ‏خاطرنشان کرد: باید به نتیجه‌ مشترکی برسیم که هم موضوعات مورد نیاز را برای دانش‌آموزان ‏مطرح کنیم و هم آنها علاقه لازم را برای مطالعه آن داشته باشند.‏

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه در سند تحول آمده است درسی با عنوان آموزش و ‏مدیریت خانواده ویژه همه دانش‌آموزان متوسطه در نظر گرفته شود گفت: این درس در حقیقت ‏پیش از ازدواج دانش‌آموزان به آنها ارائه می‌شود و سئوال اینجاست که چه مسائلی را باید در ‏این درس گنجاند و آیا تفکیک جنسیتی کتاب‌ها هم لازم است یا خیر.‏

وی ادامه داد: در تدوین سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، از مشورت روحانیون و اساتید ‏حوزوی بهره گرفتیم و در نهایت شورای عالی انقلاب فرهنگی، سند تحول را به تصویب رساند ‏و این سند به محضر رهبر معظم انقلاب هم رسیده است.‏

نگارش کتاب‌های درسی باید متناسب با فهم کودکان باشد

آیت‌الله ابراهیم امینی هم در این دیدار فرمودند: برنامه‌ریزی برای آموزش و پرورش، باید از خود آنها که فراگیر هستند گرفته ‏شود نه از مافوق، زیرا به نظر من کار درستی نیست که افراد بالادست بنشینند و کلی فکر ‏کنند و تصمیم بگیرند.‏

وی افزودند: زمانی که کتاب‌های درسی را می‌نوشتیم، پیشنهاد شد من با برخی فضلا ‏کتاب‌هایی را برای مدرسه علوی تدوین کنیم و قرار شد شخصی که تخصص در امور کودکان ‏داشت با ما همکاری کند، همان شخص به ما گفت با کودکان مشورت کنید تا بتوانید کتاب‌های ‏مربوط به آنها را بنویسید.‏

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه تصمیم گرفتیم برای نگارش کتاب‌ها با کودکان ‏مشورت کنیم گفت: وقتی کتاب سال اول را شروع کردیم، عکس‌العمل و افکار کودکان را مورد ‏بررسی قرار دادیم و طبق نظر آنها، برخی موضوعات را استخراج کردیم.‏ بر اساس نظر دانش‌آموزان و کودکان، دروس را تهیه می‌کردیم و برای تدریس به ‏مرکز می‌فرستادیم تا بازخوردها را ببینیم.‏

آیت‌الله امینی بیان کردند: کتاب‌ها را به اساتید و دبیران با تجربه هم می‌دادیم تا مطالعه ‏کنند و حتی آنها را به محضر علامه طباطبایی هم ارائه کردیم.‏

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به این حقیقت که نباید در بالا نشست و برای کودکان تصمیم ‏گرفت بیان کرد: نظر من این است که این سبک نگارش تعلیمات دینی مناسب نیست، یعنی ‏افرادی بنشینند و از بالا برای کودکان تصمیم بگیرند ضمن اینکه امروزه، وضعیت دانش‌آموزان با ‏کودکان سابق تفاوت کرده، اوایل انقلاب شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنت وجود نداشتند ولی ‏امروز همه آنها بر نسل کودک و نوجوان تاثیر می‌گذارند.‏

ایشان تصریح کردند: باید بدانیم برای دانش‌آموزان عصر و زمانه خودمان کتاب می‌نویسیم و برنامه ما ‏برای کودکانی است که نمی‌توان آنها را از تلفن‌های همراه و اینترنت جدا کرد.‏

آیت‌الله امینی با بیان اینکه نگارش کتاب برای کودکان امروز با گذشته و با دیگر اقشار تفاوت ‏دارد گفت: باید از منظر موضوع و فهم کودکان، کتاب‌های درسی را تغییر داد.‏ باید افکار کودکان و جوانان و مشکلات آنها را ‏ریشه‌یابی و آنها را مطرح کرد؛ اگر در عقاید آنها هم مشکلی وجود دارد باید ابتدا اشکالات را ‏شناخت و سپس پاسخی مناسب برای آنها یافت.‏

وی در مورد درس آموزش و مدیریت خانواده گفت: مصلحت نیست برای کودکان و نوجوانان ‏چنین مباحثی مطرح شود زیرا ضرر آن بیشتر از نفعش خواهد بود اما در سال‌های انتهایی ‏دبیرستان و ابتدایی دانشگاه می‌توان این درس را برای آنها در نظر گرفت و تفاوتی میان دختر ‏و پسر در این میان نیست.‏

آیت‌الله امینی در پایان با بیان اینکه یکی از مشکلات بنیان خانواده در جامعه امروز، عدم آشنایی ‏جوانان با همسرداری است عنوان کرد: این امر سبب می‌شود بعد از شروع زندگی مشترک، ‏زوجین دچار مشکل شوند و طلاق افزایش یابد.‏

چاپ 125 میلیون جلد کتاب درسی در 150 عنوان

معاون وزیر آموزش و پرورش در آخرین دیدار به دفتر مدیر حوزه‌های علمیه رفت تا با آیت الله حسینی بوشهری دیدار کند.بهرام‌محمدیان در این دیدار اظهار کرد: در تدوین کتب درسی باید از چارچوبی کلی پیروی کنیم.‏

وی افزود: امسال 125 میلیون جلد کتاب در 150 عنوان برای تدریس در مقاطع مختلف تحصیلی ‏به چاپ رسیده که البته نیمی از آنها هنوز تغییر نکرده‌اند.‏

معاون وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه در دوره متوسطه چندین رشته با مبانی و ویژگی‌های ‏متفاوتی وجود دارند گفت: رشته علوم انسانی و معارف اسلامی در این میان دارای ‏ویژگی‌های خاص خود است.‏وی ادامه داد: در علوم انسانی به آینده می‌نگریم؛ دغدغه ما این است که در قالب سند تحول ‏بنیادین، چه مطالبی را باید درباره علوم انسانی در کتاب‌های درسی قرار دهیم.‏

بهرام‌محمدیان با اشاره به اینکه آموزش و پرورش به طور مستقیم تولیدکننده علم نیست ‏خاطرنشان کرد: در زمینه علوم انسانی، منابع شیعی به روزآوری نشده‌اند و این مشکلی ‏است که در تامین منابع مورد نیاز با آن مواجه هستیم.‏

رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه ‏حساسیت‌های فراوانی در زمینه نگارش کتاب‌های درسی از نظر موضوعاتی مانند مسائل ‏مذهبی نیز وجود دارد گفت: برای استفاده از رهنمودهای علما و مراجع تقلید در این زمینه ‏دیدارهایی با آنها داریم.‏

تعالی آموزش و پرورش موجب تعالی نظام اسلامی است

آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری نیز در این دیدار اظهار کرد: نگاه ژرف رهبر معظم انقلاب نسبت به تغییر و تحول در ‏حوزه‌های علمیه، به کتاب‌های درسی حوزه هم ناظر است و ایشان عقیده دارند دانش‌های ‏کنونی را می‌توان در فرصت کمتری آموزش داد.‏

وی افزود: در مورد سبک نگارش کتاب‌های درسی حوزوی رهبری نظرات و مطالباتی دارند ‏به همین دلیل تغییراتی که ایجاد کرده‌ایم در مقاطع پایین‌تر بوده و برای مقاطع بالاتر نیازمند ‏کمیته‌های تخصصی هستیم.‏

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با بیان اینکه گام‌های خوبی در زمینه تغییر کتب درسی ‏آموزش و پرورش برداشته شده است گفت: لازم است کتاب‌های تعلیمات دینی ویژگی‌هایی ‏داشته باشند که نخستین مورد این است که نویسندگان کتاب‌ها باید کاری کنند دانش‌آموزان ‏بعد از فارغ‌التحصیلی در دوره‌ای فشرده  معارف اعتقادی را فرا بگیرند.‏

وی ادامه داد: پیچیده بودن مباحث تعلیمات دینی در مدارس، به علت عدم کشش لازم موجب ‏شده بود جاذبه لازم میان دانش‌آموز و کتاب وجود نداشته باشد.‏

آیت‌الله حسینی بوشهری با تاکید بر عدم استفاده از اصطلاحات پیچیده فلسفی در کتاب‌های ‏تعلیمات دینی برای دانش‌آموزان گفت: تصاویر موجود در کتاب‌ها نیز دارای پیام‌هایی هستند که ‏باید به آنها توجه لازم صورت بگیرد.‏

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنوان کرد: برای ماندگار کردن مطالب در ذهن ‏دانش‌آموزان باید از هنر خوب نوشتن و طراحی کتاب‌های درسی بهره برد ضمن اینکه باید ‏دغدغه بعد از چاپ و انتشار را هم داشته باشیم یعنی چه کسانی این کتاب‌ها را تدریس ‏خواهند کرد؛ اگر معلمان دانش لازم را نداشته باشند نمی‌توانند مطالب موجود را به خوبی به ‏دانش‌آموزان منتقل کنند بنابراین باید به شبهات پیرامونی مطالب هم توجه ظریفی داشت و به ‏جای اینکه تکثیر شبهه کنیم، پاسخ چندین شبهه را بدهیم.‏

وی با بیان اینکه زحمات زیادی برای تدوین و چاپ کتاب‌های درسی کشیده می‌شود گفت: ‏ساعت تدریس کتاب دینی هم مهم است و نباید ساعاتی که دانش‌آموزان خسته هستند ‏تدریس تعلیمات دینی صورت بگیرد.‏

آیت‌الله حسینی بوشهری اضافه کرد: تسلط بر قرآن تاثیر بسزایی در یادگیری دانش‌آموزان دارد ‏و امروز آموزش و پرورش در این زمینه می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد؛ باید دارالقرآن‌ها را تقویت ‏کرد و در بحث آموزش قرآن، باید به گونه‌ای عمل کرد که مطمئن باشیم دانش‌آموزان در پایان ‏مقطع ابتدایی به میزان لازم با قرآن آشنایی داشته باشند.‏

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به توجه لازم به مباحث رفتاری و اخلاقی دانش‌آموزان در ‏آموزش و پرورش گفت: با فضایی که در جامعه داریم، بسنده کردن به آموزش قرآن به تنهایی ‏کافی نیست؛ دوره اخلاق نظری و عملی جزو مباحث لازم است.‏

وی در بخش دیگری از سخنان خود، تعالی آموزش و پرورش را عامل تعالی نظام جمهوری ‏اسلامی دانست و تصریح کرد: در زمینه علوم انسانی، باید کمیته‌هایی در حوزه تشکیل داد و ‏متناسب با نیازهای آموزش و پرورش به شناخت مسائل و مباحث پرداخت.‏

آیت‌الله حسینی بوشهری گفت: لازم است تلفیقی میان مجموعه‌های حوزوی و آموزش و ‏پرورش صورت بگیرد تا بتوانیم در حوزه علوم انسانی، به نیازهای موجود پاسخی مناسب ‏بدهیم.‏

مدیر حوزه‌های علمیه سراسر کشور با اشاره به انجمن‌های علمی حوزه بیان کرد: این ‏انجمن‌ها آمادگی دارند که به آموزش و پرورش کمک کنند.‏

انتهای پیام/ ز.خ

منبع:فارس