اسامي و القاب حضرت زهرا (سلام الله علیها)

نامگذاري او

اسم به معني نشانه و اسم گذاري نوعي نشانه گذاري است. از نظر علمي نوع اسم در شخصيت حال و آينده فرد بسيار مؤثر است و از نظر روان موجب نوع احساس نيك يا بد، حركت يا ركود، رشد يا انحطاط است و به همين خاطر در اسلام راجع به آن توصيه‌هاي بسياري شده است.

مثلاً اسلام خواسته است براي فرزندان نامي را برگزينند كه سازنده و رشد دهنده باشد، وابستگي او را به مكتبي و انديشه‌اي نشان دهد، موجب احساس غرور و سرافرازي او در حال و آينده باشد، او را به موضعگيري ويژه و مثبتي وا دارد، حتي در مواردي خط فكري و سياسي آدمي را در حفاظت و احياي يك انديشه نشان دهد.

رسول خدا به تناسب ابعاد متعدد شخصيتي فاطمه - سلام الله علي‌ها - او را به اسامي و القاب متعددي مي‌ناميد كه همه آن‌ها زيبايند و غرور آفرين، رنگ مكتب و انديشه اسلامي دارند و هر كدام به مناسبتي و در جائي به كار مي‌رفته‌اند و يا نوعي از حالات و صفات فاطمه - سلام الله علي‌ها - را نشان مي‌دادند.

انوع اسامي

امام صادق - عليه السلام - فرمود: ان لفاطمه تسعه اسماء عند الله عزو جل. براي فاطمه - سلام الله علي‌ها - در نزد خدا نه اسم است: فاطمه، والصديقه، و المباركه، و الزكيه، و الراضيه، والمرضيه، و المحدثه، و الزهراء و الطاهره. [۱]

در شرح و توضيح اين اسماء گفته‌اند او:

- فاطمه است زيرا كه از شر و از دوزخ بريده است.

- طاهره است يعني پاك و پاكيزه از نقايص و صفات ناپسند.

- زكيه است يعني رشد يافته و رشد يابنده در جنبه كمالات و خيرات.

- مباركه است يعني صاحب خير و بركت در علم و فضل و كمالات و نسل.

- صديقه است يعني بسيار راستگو و درست.

- راضيه است يعني خشنود به رضاي حق و تسليم در راه او.

- مرضيه است يعني مورد پسند خدا و اولياي او.

- محدثه است يعني زني كه فرشته الهي با او سخن مي‌گويد.

- مطهره است يعني از هر آلودگي و پليدي دور است.

نامهاي ديگري هم بر اساس روايات، براي او ذكر كرده‌اند كه اهم آن‌ها عبارتنداز:

- زهراء يعني كسي كه از او نور و درخشندگي متجلي مي‌شود، فروغ تابان معرفت، نمونه روشن خداپرستي است و نُوُر‌ها اشتقّ مِن نور عظمه اله.
- معصومه يعني محصوره از گناه.

- بتول يعني كسي كه حيض نشود. التي لم ترحمره قط. [۲]

- ابن اثير در النهايه گويد بدان علت بتولش خواندند كه از زنان عصر خود بحسب فضيلت و تقوا و نسب منقطع و ممتاز بود و هم به دليل انقطاعتش از دنيا و اتصالش بمنبع سرمدي.
- منصوره يعني كسي كه ياري مي‌شود (به قصاص قاتل فرزندش).

- حصان يعني كسي كه عفيف است و پاكدامن.

- حره يعني كسي كه آزاد از وابستگي به خاك و رمل و شوائب آن است.

- عذرا يعني بكر و باكره.

- هانيه يعني مهربان در حق شوهر.

- شفيعه يعني دارنده مقام شفاعت.

و اين‌ها خود درس آموزند و جهت دهنده و مي‌ارزد كه در خانواده‌هاي شيعي براي فرزندان از اينگونه نام‌ها برگزيده شود. ما را در اسامي ديگري كه براي فرزندان بر مي‌گزينيم اگر اعتراضي نباشد انتقادي وارد است.

درباره نام فاطمه - سلام الله علي‌ها -

در ميان اسامي متعددي كه براي اوست نام فاطمه - سلام الله علي‌ها - از همه معروف‌تر و به گوش‌ها آشنا‌تر و در كتب اسلامي ذكر اين نام بيشترين است. در مورد معني و وجه تسميه‌اش گفته‌اند: او فاطمه - سلام الله علي‌ها - است: [۳]

- لان‌ها فطمت عن الطمت، بدان خاطر كه از آزار حيض بازداشته شده.

- لان‌ها فطمت عن الشر، زيرا كه او از شر بريده و جداست.

- لان‌ها فطمت عن الخلق، زيرا كه او از مردم بريده شده.

- لان‌ها فطمت محبي‌ها عن النار، زيرا كه دوستدارانش از آتش دوزخ دور و بركنارند.

- لان‌ها فطمت و شيعت‌ها عن النار، زيرا كه او و شيعيانش از آتش دور و بركنارند.

- لان الخلق فطموا عن كنه معرفت‌ها، زيرا كه مردم از كنه معرفتش بازداشته شده‌اند.

- لان‌ها فطمت عن ماسوي الله، زيرا كه او از غير خدا بريده است.

- و امام صادق - عليه السلام - فرمود: لقد فطم‌ها بالعلم و عن الطمث في الميثاق - فسما‌ها فاطمه - ثم قال اني فطمتك بالعلم و فطمتك بالطمث [۴] خداوند اورا با علم و دانش درآميخت و از شكول در پيمان بازداشت او را فاطمه - سلام الله علي‌ها - ناميد و فرمود تو را از كسب دانش اكتسابي بازداشتم و از پليدي‌ها دور نمودم.

كنيه‌ها و تعابير

براي فاطمه - سلام الله علي‌ها - كنيه هائي است و كنيه‌ها در دنياي گذشته تقريباً نقش نام خانوادگي امروز را براي افراد ايفا مي‌كرده‌اند اين كنيه‌ها متعددند و هر كدام به مناسبتي و در بيان شأني از فاطمه - سلام الله علي‌ها - بكار مي‌رفته‌اند.

- برخي از آن‌ها در رابطه با انتساب او به فرزندان اوست مثل‌ام الحسن،‌ام الحسين،‌ام المحسن،‌ام الائمه،‌ام السبطين،‌ام الازهار.

- برخي ديگر داراي رنگ جامعه و اجتماعند مثل‌ام المومنين،‌ام الايتام،‌ام النساء،‌ام الامه.

- بعضي در رابطه بافضائل اوست مثل‌ام العلوم،‌ام الخيره،‌ام الفضائل.

- و بعضي هم در انتساب او به پدرش مثل‌ام ابي‌ها (مادر پدرش) [۵].

تعابيري هم كه از او در دست است همگي زيبا و در خور شأن اوست از جمله:
- فاطمه - سلام الله علي‌ها - لطيفه‌اي از عالم لاهوت است، فاطمه - سلام الله علي‌ها - مظهر زني كامل و نمونه انسانيت و فضيلت است، فاطمه - سلام الله علي‌ها - واجد بوي بهشت است.

- فاطمه - سلام الله علي‌ها - ريحانه يا گلي خوشبوست و رسول خدا - صلي الله عليه و آله - مي‌فرمود من از فاطمه - سلام الله علي‌ها - بوي بهشت را مي‌شنوم.

[۱]. خصال صدوق، ج ۲، ص ۴۱۴.
[۲]. بحارالانوار ج ۲۳، ص ۱۵.
[۳]. بحارالانوار ج ۴۳ ص ۱۰.
[۴]. الزهراء (س)، ص ۱۹۱.
[۵]. مناقب ابن شهرآشوب، ج ۳، ص ۳۵۷ و نخبه البيان في تفصيل سيده النسوان، ص ۸۶.

منبع: حج

انتهای پیام/ ز.ح