روضه های خانگی یا مسابقه چشم و هم چشمی!

SHIA-NEWS.COM شیعه نیوز:

به گزارش «شیعه نیوز»، مجالس و روضه های خانگی یکی از مراسم های آشنا برایمان است که این روزها حرف و حدیث هایی از نحوه برگزاری آن و برخی مسائل دیگر به گوش می رسد، مجالسی که از ابتدا با فلسفه ای خاص شکل گرفت و امروز تنها برای خانم ها در منازل تشکیل می شود. بعضی موارد مطرح شده در کیفیت و روند ادامه روضه های خانگی باعث شد تا به کندوکاو بیشتر در این موضوع بپردازیم تا ابتدا با فلسفه ایجاد چنین مجالسی در ایران قدیم آشنا شویم و در ادامه هم برای رفع آسیب هایی که گاها در این مجالس دیده می شود به دنبال راهکاری اثرگذار باشیم. حجت الاسلام یحیی جهانگیری سهروردی، از مبلغان بین المللی، مولف کتاب "مسجد مجازی، رهیافت ها و راهکارها" و از اساتید جامعه الزهرا  و عضو اتاق فکر صدا و سیمای استان قم در این موضوع دیدگاه هایی دارد و بهترین راه جدایی این مجالس از این آسیب ها را بازگرداندن این مجالس به کانون اصلی خود یعنی مساجدعنوان کرد.

وی با اشاره به فلسفه شکل گیری مجالس روضه خانگی در کشور گفت: از همان ابتدای امر از این مجلس تحت عبارت های هیئات خانگی و یا مجالس و روضه های خانگی نام برده می شده و نام دیگر آن هم "مجالس زنانه" می باشد، یعنی مجلسی ویژه روضه و ذکر مصائب معصومین (علیهم السلام)که برای خانم ها در منازل برگزار می شود.

این مبلغ بین المللی ادامه داد: برای بررسی موضوع مجالس زنانه تحت عنوان یک پدیده دینی به این کلید واژه ها (هیئات خانگی و یا مجالس و روضه های خانگی) نیاز داریم.
در دوره خفقان رضاخانی و محدودیت ها برای مساجد بهترین فضا برای درج مفاهیم دینی روضه های خانگی بود

وی تصریح کرد: فلسفه تاسیس این مجالس و اولین رگه های این موضوع به زمان رضاخان می رسد، دوره ای که مساجد محل ممنوعه تلقی می شد و در حوزه موضوعات و مفاهیم دینی با سانسور جدی مواجه بودیم و جایی برای گفتن حرف حق برایمان باقی نگذاشته بودند.

وی ادامه داد: در آن شرایط و با آن ویژگی ها بهترین زنجیره ای که می توانست، مفاهیم دینی را نسل به نسل منتقل کند، همین روضه های خانگی بود.حجت الاسلام سهروردی با اشاره به تلاش حکومت در آن دوران برای کنترل رفت و آمدها و صحبت هایی که در فضای مساجد صورت می گرفت، خاطرنشان کرد: در آن فضا جاسوس هایی برای رصد هر مسجد و مخصوصا مساجدی که محل حشر و نشر بزرگان بود در نظر می گرفتند و به همین جهت امکان بیان تمام مسائل روز جامعه و یا برگزاری محافل عزاداری برای اهل بیت (علیه السلام) در مساجد وجود داشت.

وی افزود: در این فضا منازل بهترین جایگزین برای مجالسی بودند که دیگر امکان برگزاری آن در مساجد به جهت حضور جاسوسان وجود نداشت، چرا که این افراد به راحتی در مساجد حضور می یافتند ولی در منازل این امکان یا وجود نداشت وتنها افراد قابل اعتماد به این مجالس راه می یافتند.

مولف کتاب "مسجد مجازی، رهیافت ها و راهکارها" تصریح کرد: در این مجالس و یا همان روضه های خانگی حرف های صریح دینی و مباحث داغ سیاسی مطرح می شد، یعنی فضایی که قبلا در مساجد فراهم بود در دوره رضاخان با سانسور مواجه شد و در ادامه راه به منازل امن پیدا کرد.

وی با تاکید بر اهمیت این روضه ها و هیئت های خانگی در آن دوران اضافه کرد: این زنجیره مهم در آن دوران با توجه به خلاء ممنوعه ای که حکومت ایجاد کرده بود در جهت نشر مفاهیم دینی پدید آمد و سوالی که در این فراز از بحث مطرح می شود این است که آیا ما هنوز هم به چنین مجلش خانگی نیاز داریم؟ امروز که نظام خود به دنبال اشاعه فرهنگ اهل بیت (علیهم السلام)و اسلام ناب محمدی است و بسترها در مساجد، تکیه ها، حسینیه ها و هیئات فراهم است چه اجباری به برگزاری مجلس روضه خانگی داریم که این روزها متاسفانه شاهد رخنه کردن برخی آسیب ها در این سنت حسنه هستیم.

حجت الاسلام سهروردی گفت: بنده معتقدم این مجالس وقتی ارزشمند بود که فلسفه وجودی که به آن اشاره شد، وجود داشت ولی در سایه این نظام که فضا آماده است دیگر نیازی به برگزار کردن روضه های خانگی نیست.

مجالس روضه توسط امام صادق (علیه السلام)به جهت خفقان عباسی به صورت خانگی برگزار می شد
وی در ادامه با بیان اینکه ممکن است، عده ای نسبت به این مسئله موضع بگیرند، افزود: برخی ها در مقابل این حرف امکان دارد به برگزاری مجالس عزاداری امام صادق (علیه السلام) در بیت ایشان اشاره کنند که در پاسخ باید بگویم که بله، ایشان مجلس خانگی داشتند ولی این مسئله در دوران خفقان عباسی بود که حاکم زمان اجازه نمی داد، بزرگداشتی برای امام حسین (ع) و دیگر معصومین (علیهم السلام)برگزار شود و در فضا و یا مجالس عمومی این امکان برای حضرت فراهم نبود.

سادگی و بی آلایشی روضه های خانگی جای خود را به چشم و هم چشمی ها داده است
این استاد حوزه در ادامه گفتگو به کارکردهای روضه های خانگی اشاره کرد و گفت: این مجالس از ابتدا ساده و بدون تکلف و تشریفات برگزار می شد و میهمانان فقط با یک استکان چای پذیرایی شده و از مکتب اهل بیت (علیهمالسلام)کسب فیض می کردند.

وی ادامه داد: ولی واقعیت این است که امروزه این روضه های خانگی به مسابقه چشم و هم چشمی تبدیل شده و این پدیده ارزش آفرین به پدیده ای ضد دینی تبدیل شده است.وی با بیان اینکه این مجالس دیگر فلسفه وجودی خود را از دست داده و به به فضای مسابقه ای شباهت یافته، خاطرنشان کرد: مورد دیگر از کارکردهای این مجالس تاثیر این مجالس در درک عمق معارف دینی است که باید در روضه های خانگی به آن توجه شود.

حجت السلام سهروردی گفت: متاسفانه امروز در بیشتر این مجالس نه تنها این مسئله مورد غفلت واقع می شود بلکه حتی گاها بخشی از خرافات و حتی مباحث مجعول در همین مجالس بیان شده و به میان طیف مخاطبان راه پیدا می کند.وی ادامه داد: ما در برخی روضه های خانگی با مبلغانی بی سواد و مستمعانی ناآگاه مواجهیم، این دو در کنار هم فکر می کنند، روند خوبی را طی می کنند و این در حالی است که اینها به بحث های فراوانی در جامعه دامن می زنند.

این مولف آثار دینی در ادامه تصریح کرد: این مجالس جای حضور فارغ التحصیلان جامعه الزهرا (س) است، افرادی که علم دین را آموزش دیده اند نه افرادی که تنها چند نوحه را از روی آثار دیگران از بر کرده و مجلس را گرم می کنند، اینها آسیب زننده است.

روضه های خانگی جایگزین مساجدی که ممنوع شده بود یا رقیب آنها
وی افزود: نکته نهایی از منظر کارکردهای روضه های خانگی این است که این مجالس قرار بود، جای مسجدی که ممنوع بود را پر کنند و نه اینکه به رقیب مساجد تبدیل شوند.

وی با اشاره به فضای حاکم در کشور اضافه کرد: وقتی امروز فضا برای برگزاری این مجالس و عزاداری ها و روضه ها در مساجد فراهم است، شایسته نیست که این امکان حضور را از مسجد بگیریم و روضه هایمان را در قالب مجالس خانگی برگزار کنیم.

حجت الاسلام سهروردی در ادامه با اشاره به ندیده شدن فضایی مناسب بانوان در معماری مساجد از این مسئله گله کرده و ادامه داد: متاسفانه ما در معماری مساجد فضایی برای خانم ها ندیده ایم و باید در کنار تلاش برای برگزاری روضه های خانگی در مساجد به این موضوع هم توجه کنیم که نامناسب ترین فضاهای مسجد همیشه برای خانم ها در نظر گرفته می شود و یا اینکه اصلا فضایی مستقل برای بانوان در مسجد از همان زمان طراحی و نقشه کشی لحاظ نمی شود.

معماری اسلامی که جایی برای بانوان در مساجد مشخص نکرده!
وی تصریح کرد: باید فضا در معماری اسلامی مان در مساجد برای خانم ها در نظر گرفته شود وگرنه یادمان باشد که اگر روزی آسیب های این روضه های خانگی جدی تر در جامعه مطرح شد، طراحان و سازندگان مساجد به عنوان یکی از عوامل دامن زننده به این آسیب ها هستند.

وی در پایان با اشاره به پایان یافتن ماه صفر و قرار گرفتن در آستانه ربیع گفت: ما حتی در جشن های مذهبی خانگی هم که برگزار می شود گاها با چنین مسائلی روبرو می شویم که باید در این خصوص هم فکری اساسی صورت گیرد.

 
منبع: شبستان
پایان پیام/ ز.غ