۸۴

پژوهشی در موسیقی واثرات آن

هادی اسپنانی
کد خبر: ۲۶۲۸۰
۰۰:۲۴ - ۰۶ مهر ۱۳۹۰

SHIA-NEWS شیعه نیوز :

قسمت اول

چکیده

در این مقاله که عنوان آن «پژوهشی در موسیقی واثرات آن» می باشد، سعی شده هم به لحاظ فقهی و هم به لحاظ علوم تجربی، تحقیق مختصری راجع به موسیقی و اثرات آن انجام گیرد. بحث موسیقی از جمله مباحثی است که با وجود این که دارای قدمت زیادی است ولی درعین حال، جزو مباحث روز بوده و از جمله مسائلی است که مخصوصاً جوانان زیادی را به خود مشغول داشته و بالتّبع سؤالات زیادی پیرامون آن مطرح شده و می شود. موسیقی را از جنبه های مختلفی ازجمله، فقهی، هنری و...می توان بررسی کرد، ولی آن چه بیشتر در این مقاله مدّنظر بوده، نگاه به موسیقی هم از جنبة علوم تجربی وهم ازمنظردین است که درکل، در مورد اثرات موسیقی برجسم و روان انسان، مطلب مختصری به دست می دهد. در مورد اهمّیّت وضرورت چنین بحثی همین بس که این بحث از قدیم الأیّام مطرح بوده ولی بیشتر جنبة فقهی آن مدّ نظر بوده و از جنبة علم تجربی کمتر مورد توجّه واقع شده لذا در این مقاله سعی شده بیشتر به جنبة علم تجربی پرداخته شود.این مقاله در 5 فصل تنظیم شده که در دو فصل نخست به تعریف موسیقی و انواع آن پرداخته و نیز ارتباط واژة موسیقی با واژة غنا ازنگاه مراجع عظام مطرح شده، سپس دریک فصل مجزّا وطولانی تری به انواع اثرات موسیقی بر جسم و روان که در بخشهای مختلفی ازآن، از روایات وآیات قرآن استفاده شده پرداخته شده است. و امّا فصل چهارم، برای آشنایی با نظرات علما و دانشمندان اسلام وغرب، راجع به موسیقی تنظیم شده ودر فصل آخر نیز بحث مختصری راجع به موسیقی درمانی وصحّت آن انجام شده است و درکل یک بحث نسبتاًجامعی که راجع به موسیقی نیاز بوده عنوان و ارائه گردیده است.
کلیدواژه : موسیقی، غنا، تأثیر، جسم، روان.

مقدّمه

آن چه در این نوشتارآورده شده است پژوهشی است پیرامون موسیقی و انواع آن و اثرات موسیقی بر جسم و روان انسان که البتّه اثرات آن بیشتر مورد توجّه قرار گرفته است.آن چه در این زمینه بیشتر مورد توجّه صاحب نظران بوده است پرداختن به موسیقی ازجنبة فقهی آن بوده است وکمتر به جنبة تأثیرات آن و خصوصاً تأثیرات جسمی آن پرداخته شده است. لذا برآن شدیم تا از جنبة تأثیرات جسمانی و فیزیکی نیز آن را بررسی کرده تا هم از یک زاویة جدید به مسئله پرداخته شود و هم این که به برخی سؤالات جدید مطرح شده پاسخی هر چند مختصر داده شود.
همان گونه که بیان شد اگر چه این بحث دارای سابقة طولانی است و از دیر باز مطرح بوده است ولی امروزه نیز جزو مباحث روز، مطرح است وعموم مردم، خصوصا ًجوانان با آن در ارتباط اند وگویا جزءلاینفکّ زندگی ما شده است. از طرفی نیز این هنر به ابزار و وسیله ای برای انتقال فرهنگ و حتّی تغییر فرهنگ جوامع، مبدّل گشته است و این گونه مسائل برضرورت تحقیق بیشترراجع به این هنر وکارایی آن و اثرات آن می افزاید.هم چنین همان گونه که مطرح شد بیشترین اثرات، راجع به هنر موسیقی به جنبة فقهی آن بر می گردد ولی از کتاب ها و مقالاتی نیزکه در این زمینه نگاشته شده است، نباید چشم پوشی کرد و ما نیز در این نوشتار که به روش اسنادی ـ کتابخانه ای تهیّه شده از برخی از آنها بهره برده ایم.برخی از این کتابها عبارتند از: تأثیر موسیقی براعصاب وروان، نوشتة زنده یاد، حسین عبداللّهی خوروش، موسیقی ازدیدگاه فلسفی وروانی، نوشتة علّامه محمدتقی جعفری، تاریخ موسیقی، نوشتة سعدی حسنی، بخشی ازکتاب سلامتی وطول عمر در احکام اسلام، نوشتة مهدی طاهری، بخشی ازکتاب نکته های ناب، نوشتة حسن قدّوسی زاده و نیز برخی از مقالات که در این زمینه نوشته شده اند.ازجملة وجه امتیاز این مقاله این است که مطالب این نوشته ها را به صورت موجز و مختصرجمع کرده و برخیمطالب پراکنده و زاید را ازآنها حذف کرده وآن چه در این باره مورد نیاز بوده است در حدّ این نوشتار ارائه گردیده است.بالأخره بعد از تحقیق دربارة انتخاب موضوع و پس از انتخاب آن به خاطر اهمیّت آن و پس از ارائه به مسؤولین مورد تأیید قرارگرفت و مشغول به تنظیم آن شدیم. البته درتنظیم آن مشکلاتی نیز پیش روی ما قرارداشت؛ ازجمله این که در این زمینه، کتابهای اندکی نوشته شده وکمتر قلم فرسایی شده است لذا منابع قابل دسترسی در این باره محدودتر می باشد. هم چنین بعد از رجوع به منابع ، بعضاً استناد به منابعی شده بود ولی از ذکر آن منابع به صورت کامل ودقیق، صرفنظر شده بود وحتّی گاهی مطلبی مستند به منبعی شده بودکه بعد از مراجعه به آن منبع چنین چیزی یافت نمی شد.یا مشکلات دیگری که نیازی به اطالة کلام در این مورد نیست.این مقاله، پیرامون 5 سؤال کلّی و جواب آنها تنظیم گشته که این سؤالات شاکله و پایة این مقاله را تشکیل می دهد و هرسؤالی یک فصل ازمقاله رابه خود اختصاص داده است که هرفصل، جواب یکی ازآن سؤالات وسؤالات ریزتر دیگر است و مجموعاً اطلاعات کلّی دراین زمینه رابه خواننده می دهد.
سؤالات کلّی هرفصل عبارتست از:
1ـ موسیقی چیست؟ وانواع آن کدام است؟
2ـ فرق موسیقی وغنا چیست؟
3ـ موسیقی چه تأثیری برانسان دارد؟
4ـ نظرعلما و دانشمندان در مورد موسیقی چیست؟
5 ـ آیا موسیقی درمانی واقعیّت دارد؟
البته تذکّراین نکته لازم است که در این نوشتار با توجّه به ظرفیّت وگنجایش آن، مطلب آمده و ممکن است مطالب فراوان دیگری نیز باشدکه به جهت اختصار، بیان نشده باشد و این مسئله در نقل قول افراد و دانشمندان و علما نیزصدق می کند یعنی ممکن است در میان دانشمندان، تنها به ذکراقوال برخی از آنان اکتفا شده باشد و این فقط به جهت رعایت اختصار بوده وترجیحی دراین مسئله صورت نگرفته است. ولی پیشاپیش از نواقص موجود، عذرخواهی می نمائیم.

فصل اول : موسیقی و انواع آن

در این فصل برآنیم که تعریف مختصری از موسیقی ارائه داده و با اقسام آن آشنا شویم که البتّه محصوردر این اقسام نبوده و ممکن است به اعتبارهای مختلف، اقسام مختلفی پیداکرد، ولی در یک تقسیم بندی کلّی می توان آن را به اقسامی که بعداً خواهد آمدتقسیم نمود.

تعریف موسیقی

برای موسیقی تعریفهای زیادی ارائه شده و از زوایای مختلفی به آن نگریسته شده است . موسیقی را می توان هم ازلحاظ لغوی و هم از لحاظ اصطلاحی مورد بررسی قرارداد. این واژه، یک واژة یونانی است که به آن «موسیقیا»گفته می شود و ازآن به عنوان غنا ولحن نیز یاد شده است :
«بدان که موسیقی در لغت یونان، لحن است و لحن عبارت است از اجتماع در نغم مختلفه که آن را ترتیبی محدود باشد و بعضی این قید را زیاده کنند که کلام مفید بدان مقرون بود....و بعضی این قید را زیاده کنند که آن کلام، دال بر معانی که محرّک نفس باشد به تحریکی که ملایم غرض و لفظ او موزون باشد(1)هم چنین درتعریف موسیقی گفته شده« عبارتست ازاصوات وآهنگهایی که انسان را در عالمی که برای وی قابل توصیف نیست سیر می دهد و چنان بر اعصاب آدمی مسلّط می شودکه گاهی می خنداند ، گاهی می گریاند گاهی اعضاء و جوارح انسان را بدون اختیار به حرکت در می آورد، و زمانی تهییج عشق و شهوت می کند و آدمی را برده و غلام خود ساخته و بر اعصاب ، فکر ، عقل و روانش فرمانروایی می کند».(2)مانند ساز زدن فارابی دربزم سیف الدّوله که با ساز زدن او مدّتی همه خندیدند و باتغییر آهنگ، همه را به گریستن وا داشت و در آخر بانواختن آهنگی دیگر ، همه اهل مجلس را به خواب فروبرد و سپس ازآن مجلس خارج شدکه این جریان در تاریخ ، مشهور است.«ارسطو موسیقی را یکی از شعب ریاضی دانسته و فیلسوفان اسلامی نیزاین قول راپذیرفته اند ولی از آنجاکه همة قواعد موسیقی مانند ریاضی مسلّم و غیرقابل تغییر نیست ، بلکه ذوق و قریحة سازنده و نوازنده هم درآن دخالت تام داردآن را هنر نیز محسوب دارند».(3)زیبایی موسیقی بر حسب اثری است که درذهن و احساسات شنونده می گذارد . این هنر با دقّت و محاسبه و اندازه گیری دقیق انجام می گیرد شاید به همین خاطر است که در تقسیم بندیهای علوم قدیم و همان گونه که ذکرشد از شعب علوم ریاضی به حساب آمده است.

انواع موسیقی

شاید دریک تقسسیم بندی بتوان موسیقی را به دو دسته تقسیم کرد : 1ـ موسیقی طبیعی. 2ـ موسیقی هنری.
موسیقی طبیعی : عبارت است از اصوات و نغمه هایی که ازطببیعت و یا از حنجره حیوانات شنیده می شو د ؛ مانند صدای برگها و درختان هنگام وزیدن باد و یا مثل آواز پرندگان وموسیقی هنری : عبارت است ازآهنگهایی که انسان با وسایل مصنوعی(چون ویولون،گیتارو...) می سازد.تفاوت موسیقی طبیعی و مصنوعی یا هنری را شاید بتوان در این مسئله دانست که آهنگ های طبیعی دارای سیر ملایم و یکنواخت هستند لذا همواره برای انسان جذّاب و مفرّح و مسرت بخش بوده و بر نشاط انسان به صورت واقعی می افزاید و این مسئله کم و بیش شاید برای همه اتفاق افتاده ولی آهنگهای مصنوعی این گونه نیستند بلکه دارای ارتعاشات وزیر وبم های گوناگونی هستند و لذا به نسبت این ارتعاشات و زیروبم ها سلسله اعصاب از آن اثر می پذیرند و چون یکنواخت نیستند اثرات آن زیان بخش خواهد بود. در موسیقی هفت دستگاه اصلی و البته دستگاههای فرعی نیز وجود دارد و هرگونه صدایی که انسان تولید کند در یکی از این دستگاهها می گنجد . بالأخره بعد از آن که موسیقی را به طبیعی و هنری تقسیم کردیم موسیقی هنری نیز خود ازلحاظ فقهی به موسیقی حلال و موسیقی حرام تقسیم می شود.اگر موسیقی غنا باشد و جزء موسیقی حرام شناخته شده باشد، قطعاً در انسان تاثیرات منفی بسیاری خواهد گذاشت . البته در برخی از مراکز انرژی‌ درمانی ثابت شده است که اصوات آثار بسیاری بر احساسات و روح بشر برجا می‌گذارد که هم ممکن است سودمند وهم زیانبار باشد و در آینده درباره اثرات منفی یا مثبت آن مطالبی خواهدآمد.

فصل دوم : فرق موسیقی و غنا چیست ؟

بعد از آشنایی کلّی باتعریف موسیقی وهمچنین انواع موسیقی، بدنیست به جواب سؤالی که در ذهن افراد زیادی هست بپردازیم وآن این که چه تفاوتی میان موسیقی و غنا وجود دارد؟ و مرز این دو کدام است؟ برای پاسخ به این پرسشها از نظرات علما و مراجع بهره می گیریم.
حضرت آیت الله خامنه ای(حفظه الله):
«غنا یعنی ترجیع صدا به نحوی که مناسب با مجالس لهو باشد که ازگناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است . ولی موسیقی نواختن آلات آن است که اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد هم بر نوازنده و هم بر شنونده حرام است . واگر به آن نحو نباشد فی نفسه جایز است و اشکال ندارد».(4)
حضرت آيت الله صافي گلپايگاني(حفظه الله):
«غنا عبارت از آوازي است که مشتمل بر ترجيع و صوت و طرب انگيز و مناسب با مجالس طرب باشد و موسيقي گاه بر غنا وگاه بر آلات مختلف موسيقي مانند تار، سنتور، دف و غيره اطلاق مي شود. موسيقي را اگر به همان معناي غنا و آوازها و سازها و بکار گرفتن آنها بدانيم ، فراگرفتن موسيقي که از قديم الايّام بين اهل لهو و بزم متداول بود و در کشورها و مناطق مختلف انواعي از آن بکار برده مي شده و مي شود همه حرام است».(5)
حضرت آيت الله فاضل لنکراني(ره):
«غنا عبارتست از آوازی که درآن صدا را در گلو می گردانند که به زبان عرفی چهچه می گویند و طرب (تحوّل غیر اختیاری در مستمع) انگیز هم باشد و مناسب مجالس لهو و لعب هم باشد.... غنا صوتی است که باترجیع و طرب همراه باشد ومناسب مجالس لهو و لعب باشد».(6)

سؤال : اگر استماع موسيقي هيچ گونه تأثيري در انسان نداشته باشد، آيا باز حرام است؟

جواب همه مراجع : اگر از نوع موسيقي حرام باشد، گوش دادن به آن جايز نيست ؛ هر چند در شخص تأثيري نداشته باشد. (7)تبصره: موسيقي حرام ، غالباً آثار ناپسندي دارد و باعث بيگانگي از خدا و تحريک شهوت و آلودگي به مفاسد ديگر مي شود ولي حکم، تابع اين امور نيست و اگر به فرض، در موردي موسيقي حرام ، هيچ تأثيري در روح و روان انسان برجاي نگذارد باز گوش دادن به آن جايز نيست.

اولین غنا :

بنابر آنچه در معارف اسلامی آمده است:«اولین کسی که مرتکب غنا شد ، شیطان بود(8)و ازآن به بعد غنا رواج پیدا کرد. همچنین در روایتی از امام جعفرصادق(ع)آمده است : « وقتی آدم رحلت نمود ابلیس و قابیل بارحلت او خوشحال شدند،آن دو در اجتماع شرکت کردند و به نشانة شادی برای مرگ آدم از تنبورها و وسائل لهو (موسیقی) استفاده کردند پس هرکس در روی زمین از این وسائل لذت می برد از پیروان آن می باشد»(9)
باید دانست در متون دینی واژۀ موسیقی به چشم نمی خورد ولی به جای آن واژه های غنا ، لهو ، ملاهی و مصادیق آلات موسیقی مانند : مزمار(نی و فلوت)، معزف (تار) ، عود ، طبل ، تنبور و مانندآن به کار رفته است.

فصل سوم : اثرات موسیقی برجسم و روان.

حال که تفاوت موسیقی وغنا و احکام آنها دانسته شد به یکی ازمهمترین بخشهای این نوشتاریعنی انواع اثرات موسیقی برجسم و روان انسان می پردازیم. دربارة حوزة تأثیرگذاری موسیقی و این که اصالتاً مخاطب آن کدام یک از این دو (جسم و روان) هست باید گفت : « مخاطب حقیقی این هنر ، مغز و روان انسانها است ، نه حس بینایی و نه حس شنوایی ؛ زیرا این دو حس چیزی جز واسطه انتقال اصوات فیزیکی به مغز و روان انسانها نیست .تیز گوش ترین انسانها که دریافت درونی از معنای موسیقی ندارند ، هیچ درکی درباره آن نمی توانند داشته باشند ، حتی تفسیر و چگونگی برداشت انسانهایی که در یک جامعه و در پوشش یک فرهنگ و یک محیط و سرگذشت زندگی می کنند گوناگون می باشد،اگرچه همه آنان ازحس شنوایی مساوی برخوردار بوده باشند(10)ولی بالاخره اثر موسیقی دوگونه است :1ـ اثرات معنوی 2ـ اثرات جسمی.

اثرات معنوی و روحی موسیقی:

روح انسان ، مهم ترین جنبة وجودی انسان است، لذا هر آن چه که برآن اثر بگذارد می تواند در کمال و سقوطش، مؤثّر باشد. از این جا اهمّیت اثر موسیقی بر روح و روان انسان مشخّص می شود. ما در این بخش مهمترین آثار موسیقی را بر روح بررسی می کنیم:

1ـ گمراهی و غفلت ازخدا :

از بزرگ ترین آثاری که برای موسیقی ذکر شده است دور شدن از یاد و ذکر خداست . قرآن در سورة لقمان يكى از عوامل گمراهى و ضلالت را «لهو الحديث» دانسته است. «ومِن النّاسِ مَن یشتری لَهوالحدیثِ لیُضلَّ عن سبیلِ الله(11)«لهویعنی غفلت ،یعنی دورشدن از ذکرخدا ، دورشدن از معنویت ، دورشدن از واقعیتهای زندگی ، دورشدن ازکار وتلاش و فرو غلتیدن در ابتذال و بی بند وباری».(12) در روايات اسلامى از «لهو الحديث» نیز به «غنا» تفسير شده است.(13) شنيدن غنا و موسيقى آن چنان اراده انسان را سست و غريزه جنسى شخص را تحريك مى‏كند كه شخص را از ياد خدا و قيامت باز می دارد لذا ازعوامل گمراهی به حساب می آید.

2- گرايش به فساد :

غنا و آواز مطرب و لهوى، انسان را به سوى شهوت و فساد اخلاقى مى‏كشاند و از راه پرهيزكارى باز مى‏دارد.مجالس غنا و موسيقى، معمولاً جزو مراكز مفاسد گوناگون است و این خود دلیل روشنی است بر این که موسیقی درگرایش به فساد نقش مؤثّری دارد . در حديثى از نبى اكرم(ص) آمده است : «الغناءُ رقية الزنا»:«غنا نردبان زنا است».(14)

3 ـ سوء عاقبت :

برای اثبات سوء عاقبت، به واسطة غنا و موسیقی به یک داستان کوتاهی که در زمان امام صادق (ع) اتفاق افتاده اکتفا می کنیم ، چرا که آن چه در زمان آن بزرگواران رخ داده، صرفاٌ یک داستان نیست بلکه باید عبرت برای سایرین وآنان که در زمانهای بعد می آیند قرار بگیرد. مردی به امام صادق(ع) عرض کرد: همسایگان من کنیزانی دارند که آواز می خوانند و با عود (یکی از آلات موسیقی) می نوازند . چه بسا به هنگام قضای حاجت نشستنم را طول می دهم، تا صدای آنها را بیشتر بشنوم.امام فرمودند: « این کار را نکن. در روز قیامت در برابر خداوند هیچ عذری نداری ؛ مگر سخن حق را نخواندی که می فرماید : گوش، چشم، دل، مسئولند و در برابر کارهایی که کرده اند، مورد سؤال واقع می شوند. » مرد عرض کرد : به خدا سوگند گویا این آیه را تاکنون نخوانده و نشنیده بودم. دیگر به خدا این کارها را انجام نمی دهم و از اوآمرزش می طلبم . امام سپس فرمودند: «برخیز و غسل کن و آن چه می توانی نماز بخوان، چون تا کنون به گناه بزرگی مشغول بودی و چه بد حال وتیره بخت بودی اگر بدون توبه و بر این حال از دنیا می رفتی.» (15) همین داستان کوتاه، خود مؤیّد بزرگی بر مطلب ما می باشد و تو خود حدیث مفصّل بخوان از این مجمل.

4- قساوت قلب :

يکي از اثرات شوم موسيقي بر روان انسان ها پديد آوردن بيماري قساوت قلب در انسان مي باشد. و مويّد اينکلام، سفارش رسول خدا (ص) به حضرت علي (ع ) مي باشد كه به ایشان فرموده اند:« يا على؛ سه كار دل راسخت كند: گوش دادن به آواز و موسيقى و شكار و به دربار سلاطين رفتن(16) افرادي که مداومت بر گوش دادن به موسيقي و مطربي دارند قلبشان مريض مي گردد. و نتيجه اين سختي و قساوت قلب اين مي شود که ديگر موعظه و پند در اين قلوب اثر نمي کند. زيرا طبق آيات قرآنی از آثار گناهکاري ، قساوت قلب است.خداوند متعال درقرآن مي فرمايد : قلوب افراد گناهکار مانند سنگ است يا سخت تر از سنگ . زيرا برخي از سنگ ها از ميانشان آب بيرون مي آيد يا از ترس خدا از بلندي ها فرو مي افتد.(17) ولي قلوب افراد گناهکار به قدري سخت است که ديگر چيزي از پندها و موعظه هاي الهي در آن اثر نمي نمايد.نشانه و علامت اين بيماري آن است که اين گونه افراد وقتي در مجلسي قرار مي گيرند که در آن سخن از خدا و قرآن و ياد مرگ و آخرت است، اهل موسيقي، حالشان بد مي شود و دوست دارند زود از اين گونه مجالس خارج شوند و بر عکس اگر در جايي باشند که سخن از دنيا و سرگرمي هاي گمرا ه کننده باشد . به اشتياق بر آن توجه مي کنند و دوست ندارند که تمام شود و باز تاييد کنندة سخنان فوق،آية 6 و7 سورة لقمان است که در آية 6 در مورد اهل «لهوالحدیث» توضيح و بلافاصله درآية 7 که مورد بحث ما است مي فرمايد: و چون آيات و گفتارما بر اهل لهو و موسيقي خوانده شود دوري گزينند و روي برگردانند و تکذيب آن گفتار نمايند مانند کسي که آن را نشنيده و گويا در گوش هاي ايشان سنگيني است از شنيدن آيات ما پس به ايشان عذابي دردناک را مژده بده.

5- از بین رفتن حيا :

امام صادق(ع) در این رابطه در حدیثی می فرمایند :«مَن ضُربَ في بَيته بَربَطٌ أربعينَ يوماً سلَّطَ اللهُ عليه شَيطاناً يُقال له القَفَندَر فلا يَبقي عضوٌ مِن أعضائه إلّا قَعدَ عليه فإذا كانَ كذلك نزعَ منه الحياءُ ولم يُبال ما قال و لا ما قيل فيه»(18)«كسي كه در خانه اش چهل روز بربط ( نوعي تار ) نواخته شود خداوند متعال شيطاني را به نام قفندر بر او مسلّط مي كند كه عضوي از اعضاي وي باقي نمي ماند مگر اينكه او را در برمي گيرد و هنگامي كه اين گونه شد حيا از او گرفته مي شود به گونه اي كه نسبت به آنچه به او گفته مي شود بي تفاوت مي گردد».در خصوص اهمّيت حيا نيز خوب است بدانيد رسول خدا (ص) در این باره فرموده اند : «حيا و ايمان با همديگر وابسته‏اند چون يكى از ميان برود، ديگرى هم از ميان مى‏رود».(19)و باز در اهمیّت حیا درحدیثی آمده است که:«کسی که حیا نداردایمان ندارد(20)شهید مطهّری در کتاب تعلیم وتربیت در اسلام به نقل ازمسعودی در مروّج الذّهب می نویسد : در زمان عبدالملک یا یکی ازخلفای بنی امیّه که موسیقی رایج بود خبربه خلیفه رسیدکه شخصی باکنیزش خواننده هستند و تمام جوانان مدینه را به فساد می کشند . خلیفه دستور داد آنها را آوردند .آن مردگفت : معلوم نیست آنچه این کنیز می خواند غنا باشد و ازخلیفه خواست خودش امتحان کند. وقتی کنیز شروع به خواندن کرد کم کم دید سرخلیفه دارد تکان می خورد و به جایی رسید که خلیفه چهار دست و پا راه می رفت و می گفت : بیا به امرکوب خودت سوارشو.
«واقعاً موسیقی قدرت فوق العاده ای مخصوصاً ازجهت پاره کردن تقوا و عفّت دارد».(21)

6ـ از بین رفتن قوّة تفکّر:

موسیقی بوسیله ارتعاشات خود، اعصاب راتحت تأثیر خودقرارداده وکم کم برقوای ادراکی چیره می شود.به عبارت دیگر«موسیقی به حسب انواع هنری که دارد وهریک از آن انواع مختلف یک حالت دراعصاب ادراکی بر می انگیزد، ازشهوت و بی بندوباری ویا شادی ونشاط و اندوه و یا خیالات عرفان گونه و یا دیگرحالات که همۀ آنهاحالاتی است خیالی و اوهام ساز ،دیگر ادراکات را بر کنار کرده و همان خیالات جای آن راگرفته و در مسیر انگیزه های موسیقی به حرکت در می آورد . در این حال پای عقل و ذهن و اندیشه به همان خیالات و اوهام بسته شده و درهمان مسیر خیال بافی های موسیقی درحرکت است و دیگر نمی تواند به خود آید.»(22)

7- از بين رفتن غيرت:

«إنّ شَيطاناً يُقال له القَفَندَرُ إذا ضَربَ في مَنزل الرَّجلِ أَربعينَ صباحاً بالبَربَطِ و دَخلَ الرّجالُ وَضع ذلك الشّيطانُكلَّ عضوٍ منه علي مِثله مِن صاحبِ البيَتِ ثمّ نفخَ فيه نفخةً فلا يُغار بعدَها حتّي تؤتي نساؤه فلايُغارُ.» (23)«كسي كه چهل روز در خانه اش بربط نوازند و مردمان بر او وارد شوند شيطاني به نام قفندر اعضاي خود را به تمام اعضاي بدنش مس مي نمايد ، پس غيرت از آن مرد برداشته مي شود تا به حدي كه با زنانش اگر فعل قبيحي كنند بدش نمي آيد ». با اين روايت شاید بتوان به يكي از علل اصلي رواج بد حجابي و فحشا در جامعه پي برد، چراكه براساس اين روايت به هر مقدارموسيقي در جامعه رواج پيدا كند غيرت از مردان زايل شده و نسبت به بد حجابي وتعرّض نامحرمان به ناموسشان ،بي تفاوت تر مي شوند.

8 ـ جنون و دیوانگی:

فشار شدید موسیقی بر روی اعصاب ، قدرت اندیشه و تفکّر را از انسان می گیرد لذا منجر به انجام کارهایی که با عقل تضاد دارد می شود.نمونه ای ازاین کارهای جنون آمیز را ذکرمی کنیم : «درملیون پنجاه هزار نفر بعد ازگوش کردن به یک کنسرت موسیقی چنان موسیقی آنها را به هیجان آوردکه ناگهان همه به هم ریختند و بدون جهت، هم دیگر را زخمی و مصدوم کردند و قبل از این که پلیس خود را برساند چند نفر به ضرب چاقو از پای درآمدند و به چندین دختر ، تجاوز شد وتعداد زیادی مجروح شدند»(24) یا« درایالت «لتیل راک» جوانی پیانو یاد می گرفت . نغمات موسیقی چنان درروح اوهیجان ایجادکرد که بدوندلیل ازجای برخاست وبا19ضربه چاقو،معلّم خودرا ازپای درآورد».(25)

9ـ افسردگی:

کسی که درموسیقی غوطه ور شد، حالت خمودی وافسردگی،یکی ازحالاتی است که بر او عارض می شود.این مسئله در کسانی که با مطالعه ودرس وبحث سروکار دارند بیشتر نمود دارد . به گونه ای که بعد از موسیقی رغبت آنها نسبت به مطالعه کمترشده و نیروی فکر آنها ضعیف می شود.روانشناس معروف ، دکتر «الکسیس کارل» درکتاب «راه و رسم زندگی» می نویسد : «برخی دانش آموزان می خواهند با توجه به رادیو درس خود را یاد بگیرند و در راه تحصیل پیشرفت کنند ، باید گفت رادیو نیز مانند سینما و موسیقی کاهلی کاملی می بخشد به کسانی که به آن سرگرمند(26)

10- نزول بلاهاي ناگهاني و عدم استجابت دعا :

هم اكنون بسياري به دنبال پاسخ اين پرسش مي گردند كه چرا زندگي هايمان با وجود رفاه ظاهري با بلاها و مصيبت ها آميخته شده و يا اينكه چرا هرچه دعا مي كنيم مستجاب نمي شود ؟ یکی ازعوامل این گونه مسائل راشاید بتوان در روايتي که از امام صادق (ع) نقل شده پیدا کرد.که فرموده اند : «بَيت الغناءِ لاتُؤمن فيه الفجيعةُ و لا تُجاب فيه الدَّعوةُ و لا يَدخلُه المَلَكُ.»(27) «خانه اي كه در آن غناء خوانده مي شود از مصيبت و بلاي ناگهاني ايمن نيست و دعا در آن مستجاب نمي شود و فرشته داخل آن نمي گردد .»اینها بخشهایی از مضرّات موسیقی بر روان و معنویّت انسان ها بود و اینک، اثرات جسمانی و مادی آن را بررسی می کنیم.

پي‌نوشت‌ها:

1. شریعت موسوی، مصطفی ،نظری به موسیقی ازطریق کتاب وسنت، به نقل از نفائس الفنون،محمدبن محمودآملی،ج3،ص83.
2. اولیایی،احمد،نگاهی به موسیقی ،ص9.
3. معین ،محمّد، فرهنگ فارسی معین،ج4،ص3031.
4. حسینی خامنه ای،علی،رهبرمعظّم انقلاب،أجوبة الإستفتائات،ص 250،م1138.
5. محمودی،محسن،مسائل جدیدازدیدگاه علماو مراجع تقلید،ص49.
6. فاضل لنکرانی،محمد،جامع المسائل،م 974و978،ص252.
7. استفتائات مراجع.
8. عاملی،محمدبن حسن،وسائل الشیعه، ج12،ص231،ح28.
9.همان،ص233وکلینی،محمدبن یعقوب،کافی،ج6،باب الغناءص1654،ح3.
10. جعفری،محمدتقی،موسیقی از دیدگاه فلسفی وروانی، ص117و118.
11. لقمان(31)،آیه6.
12. قدوسی، حسن، نکته های ناب، ص102.
13. وسائل الشّیعه،ج12،باب99،ص226،ح7.
14. مجلسی،محمدتقی،بحارالأنوار،ج79،باب99،ص247،ح26.
15. طباطبائی،محمدحسین،ترجمة تفسیر المیزان، ج13، ص107وکافی،ج6،،ص1655،ح10.
16. فیض مشکینی،علی اکبر،نصایح، ترجمه آیت الله احمدجنّتی ،ص 134.
17. بقره، (2)، آیة 74.
18. وسائل الشیعه،کتاب تجارت، باب100،ج12،ص232،ح2وکافی،ج6،،ص1655،ح17.
19. بحارالأنوار،ج71،باب81،ص331،ح4،به نقل ازکافی ،ج2،ص106.
20. همان.
21. مطهری،مرتضی،تعلیم وتربیت دراسلام،ص72.
22. نظری به موسیقی ازطریق کتاب وسنت، ص227.
23. وسائل الشیعه،كتاب تجارت،باب 100 ،ج 12،ص 232،ح1وکافی،ج6،ص1655،ح14.
24. محمدی نیا،اسدالله،بهشت جوانان،ص359 وموسيقي از نظر دين ودانش،ص20،كيهان شماره 6265.
25. طاهری،مهدی،سلامتی وطول عمردراحکام اسلام،،ص84.
26. تاثیرموسیقی براعصاب وروان،ص62.
27. کافی،ج6،ص1655،ح15ووسائل الشیعه،ج12،باب99،ص225،ح1.


قسمت دوم


اثرات جسمانی و مادی موسیقی :

همان گونه که گفتیم در این باب ، اثرات موسیقی را ازجنبة فیزیکی و جسمانی نیز بررسی خواهیم کرد ولی برای این که بتوانیم زیان های جسمی موسیقی را بیان کنیم ابتدا به مقدمه ای باید اشاره کنیم:دربدن انسان، یک سلسله اعصاب وجود دارد که به آن، سلسله اعصاب نباتی می گویند. سلسله اعصاب نباتی به دو دسته تقسیم می شوند : 1ـ اعصاب سمپاتیک. 2ـ اعصاب پاراسمپاتیک.اعصاب سمپاتیک وظیفه اش تنگ کردن مردمک چشم، جلوگیری ازترشح ، بالا بردن فشارخون، تنگ کردن ضربان قلب و... می باشد و باعث می شود که انسان در کارهای زندگی بیدار و در امور،کوشا و فعّال باشد.اعصاب پاراسمپاتیک برعکس اعصاب سمپاتیک عمل می کند . ارمغان آن برای انسان، رخوت وسستی و بی حالی،خواب، غفلت، سهو و نسیان و اندوه حزن و بیهوشی است و وظیفه اش انقباض عضلات صاف ، ایجاد ترشح ، تقلیل فشارخون، تنگ کردن مردمک چشم وکند کردن ضربان قلب و... می باشد(28)بدیهی است وقتی از خارج تحریکاتی روی اعصاب شروع می شود اعصاب سمپاتیک وپاراسمپاتیک به میزان تحریکات خارجی تعادل خود را از دست داده پائین یا بالا می روند. ازجلمه تحریکات خارجی که منجر به عدم تعادل بین اعصاب سمپاتیک وپاراسمپاتیک می شود ارتعاشات موسیقی است که باعث اثراتی دربدن می شود که ما به گوشه ای ازآن ها اشاره خواهیم کرد:

1ـ ضعف اعصاب:

ازبین رفتن تعادل بدن که منوط به مختل شدن تعادل وتوازن بین دوسیستم اعصاب سمپاتیک وپاراسمپاتیک است منجر به پدیدآمدن ضعف اعصاب می شود.دکتر «آرنولدفریدمانی» پزشک بیمارستان نیویورک ورئیس کلینیک سردرد، باکمک دستگاههای الکترونی تعیین امواج مغز وتجربیاتی که بدست آورده ثابت کرده که یکی از عوامل مهم خستگیهای روحی وفکری وسردردهای عصبی،گوش دادن به موسیقی رادیو است مخصوصاً برای کسانی که به موسیقی آن دقّت وتوجّه می کنند(29)شورای ملّی تحقیقات کانادا هم نتایجی از تحقیقات خود اعلام کرده که قابل توجّه است : صدای موسیقی ، هر قدر هم که ضعیف باشد ، آشفتگی فوق العاده شدیدی در کار مغز ایجاد می کند ، صدای ملایم موسیقی حتّی درموقع خواب دشمن سلامت است.خطرناک ترین و بدترین عذاب برای کسی که به خواب رفته است،صدای آهستة موسیقی درحال پخش است(30)

2ـ عمرکوتاه:

گفته می شود عمر متوسّط انسان، حدود 120سال می باشد ولی علل وعوامل مختلفی درکاهش یا افزایش این مقدار مؤثر است . عواملی چون تغذیه،تفریح ،خنده،گناه و...امام صادق (ع ) می فرمایند: «بَیتُ الغِنا لا تؤمنُ فیهِ الفَجیعةُ وَ لاتُجابُ فیه الدَّعوَةُ وَلایَدخُلُهُ المَلَکُ(31).«خانه ای که در آن غنا باشد، از مرگ و مصیبت دردناک ایمن نیست و دعا در آن به اجابت نمی رسد و فرشتگان وارد آن نمی شوند».طبق یافته های دانشمندان نیز از جملة عوامل کاهش طول عمر انسان، سرو صداها و صدای موسیقی می باشد به طوری که اکثرموسیقی دان ها به نصف عمر طبیعی هم نرسیده اند و بعضاً با عوارض و مرگ ناگهانی از دنیا رفته اند، حتّی در قرون قبل هم که مردم از این آلودگی ها به دور بوده ودارای عمرهای طولانی بوده اند، کار گزاران موسیقی ازعمرطبیعی محروم بوده اند. آمارهایی که در این زمینه اعلام شده است مؤیّد این مطلب است که نوع موسیقی دانان، دارای عمرهای کوتاهی بوده اند و ما دراین نوشتار به جهت اختصار ، فقط به ذکر نام برخی از این موسیقی دانان بسنده می کنیم تا فقط شواهدی بر این مطالب ذکر شده، ارائه شده باشد و عزیزان را جهت اطّلاعات بیشتر به کتب مربوطه(32) ارجاع می دهیم.تذکر: الف ـ البتّه ممکن است ازموسیقی دانان کسانی هم باشندکه عمرآنها بیش از اینها بوده باشد ولی در اینموردآن چه راکه غالب بوده درجدول، بیان کرده ایم.
ب ـ ممکن است علّت مرگ همة افراد ذکر شده ، صرفاً موسیقی نبوده و علل دیگری نیز دخیل باشد ولی آن چه مسلّم است یکی از عوامل آن را می توان موسیقی ذکرکرد.

نام

تاریخ تولد

تاریخ مرگ

مدت عمر

ملیّت

لئونارد  دولئو

1694

1744

50 سال

ایتالیایی

پرگولوزی

1710

1736

26 سال

ایتالیایی

هرولد

1791

1833

43 سال

فرانسوی

ژرژبیژه

1838

1875

37 سال

فرانسوی

مندلسن

1809

1847

38 سال

آلمانی

بتهون

1770

1826

56 سال

آلمانی

اسکریابین

1872

1915

43 سال

روسی

ایوانویچ گلینکا

1804

1857

53 سال

روسی

مک داول

1861

1908

47 سال

آمریکایی

جان فیلد

1782

1837

55 سال

آمریکایی

توماس مورله

1557

1602

45 سال

انگلیسی

هنری پرسل

1658

1695

37 سال

انگلیسی

حبیب الله بدیعی

1312

1371

59 سال

ایرانی






در ضمن، این اسامی از کتاب تأثیر موسیقی بر اعصاب وروان، استخراج شده است.

3 ـ گرایش به مواد مخدّر:

بسیاری ازموسیقی دانان به علّت عارض شدن ضعف اعصاب گرایش به مواد مخدّر پیدا کرده تا شاید درمانی برای این بیماری پیداکنند. مواد مخدّر در نگاه اول مسکّن خوبی برای اعصاب وروان است لذا غافل از مضرّات زیاد آن ،به آن روی آورده و در دام آن گرفتار می آیندکه البتّه خود مواد مخدّر نیز درکاهش قوة بینایی نقش دارد و مضرّات مواد مخدّر ، خود فصل جداگانه ای می طلبدکه از گنجایش بحث خارج است.

4 ـ ضعف چشم:

از جمله حسّاسترین اعضای بدن چشم ها وگوش ها هستند. حرکت چشم ها توسط اعصاب سمپاتیک و پاراسمپاتیک انجام می شود وگفته شدکه بوسیله ارتعاشات موسیقی تعادل این سیستم به هم می ریزد و موجب ضعف اعصاب می شود ، ادامه این عملکرد موجب تأثیرات عمیق دراین اعضای حسّاس و در نتیجه با عث ضعف چشم و حتّی کوری می شود.

5 ـ فشارخون :

یکی دیگر از عوارض موسیقی پیدایش بیماری فشار خون است که البتّه این هم عوامل مختلفی دارد و موسیقی یکی ازآن عوامل است. این مسئله را پزشکان با بررسی های خود دریافته اند و به کسانی که با موسیقی و سروصدای زیاد در ارتباط اند در مورد عوارض آن هشدار داده اند. دکتر «گورلدواین» پس از مطالعات زیاد به این نتیجه رسید که رادیو، علّت اساسی فشارخون به شمار می رود و برای اطمینان از این موضوع بازوبند فشار خون را به خود بست و این نتیجه بدست آمدکه هرقدر انسان از یک قطعة موسیقی بدش بیاید، همان اندازه فشار خون او بالا می رود ، دکتر «واین» از تغییر فشار خون در اثر شنیدن چند قطعة موسیقی درتعجّب بود و بالأخره برای این که دچار خطر رادیو نشود رادیو را خاموش کرد.از همه مهمتر مشاهده حالات روانی خود موسیقی دانان است که بزرگترین نمایش تجربیات و آزمایش های علمی و عملی است که زیان موسیقی را در این قسمت برای ما تشریح می کند ، زیرا آنها به تدریج ،گرفتار اختلالات عصبی و حسّاسیّت های بی جا شده و در نتیجه، اغلب دچار انقباض عروق و فشارخون و سکته های مغزی گردیده و حتّی بعضی ها در هنگام نواختن موسیقی، فشار خون آنها بالارفته ودر اثر سکتة ناگهانی جان
خود را فدای تحریکات و ارتعاشات موسیقی کرده اند. آیا همین سکته های نوازندگان، در هنگام اجرای برنامه های موسیقی؛ خود ،دلیل بارز دیگری نیست ، مبنی براین که موسیقی تا چه اندازه در ایجاد فشار خون مدخلیّت دارد؟(339این ها بخشی از مضرّات موسیقی بود، چراکه موسیقی، مضرّات دیگری را نیز به همراه دارد، ازجمله: مشکلاتمغزی ، مشکلات قلبی ، تهییج و...که به جهت جلوگیری ازاطالة کلام به همین مقدار بسنده و از توضیحات بیشترخودداری می نماییم.

موسیقی وکمال انسان

برخی برای توجیه استماع موسیقی آن را برای بدست آوردن حال و مقام ،مفید دانسته و می گویند : چه مانعیداردکه برای رهروان حق وحقیقت در ابتدای کار، موسیقی و سماع برای تحصیل حال تجویز شود؟پاسخ :کدامین منطق واقع بینانه می گویدکه تعلیم و تربیت هایی که به وسیلة عمل خارجی وگفتار صحیح و روشن صورت می گیرد،حذف شود و به وسیلة موسیقی وسماع که فاقد محتوا بوده وتنها باشکل خوشایندش خیالات راتحریک می کند،تحوّل واقعی در انسان به وجود آورده شود؟ اگرشما برای اشخاص احمق و کسانی که از نیروی اندیشه وتعقّل محرومند،صدهاهزار آهنگ پرمعنی وزیبا بنوازید ،چه تأثیر مثبت در آنان ایجاد خواهد کرد؟درنتیجه برای به ثمررسیدن تعلیم وتربیت مجبورهستیم قوای دفاعی وخودِروان راتقویت کنیم ،نه خیالات وتجسمیّات ونا هشیاریهای تصنّعی را....بهترین دلیل این مدّعا(که هر اندازه موسیقی، آدمیان را به خود مشغول بدارد، ازحالات روحانی وملکوتی خالص آنان می کاهد) وضع روانی اکثریت قریب به اتفاق مردم دوران معاصر ماست که به جهت گسترش موسیقی در شرق و غرب ،حتّی متأسّفانه درهمة کشورهای اسلامی یک حالت لذّت گرایی وتأثیر پذیری از موسیقی ، روان آنان را فرا گرفته و از وجد و هیجانات و شهودهای عالی ملکوتی والهی آنان به طور وحشتناک کاسته است.(34)همچنین اگر قرار بود که موسیقی ، عاملی در تکامل انسان باشد و وسیله ای برای رسیدن به مقامات الهی باشد بدون شک ، رهبران ما یعنی معصومین (علیهم السّلام) این مطلب را برای پیروان خویش بیان می فرمودند و از بیان این مسئله فرو گذار نمی کردند چرا که آنان برای رساندن انسان ها به کمال حقیقی خویش آمده اند و اگر چیزی راکه باعث رسیدن انسان به کمال است ذکر نکرده باشند نقض غرض خواهد بود. لذا نمی توان این حرف را پذیرفت.
مسئلة دیگراین است ؛که درست است موسیقی یک هنر است ولی ازطرف دیگر، فقط یک محرّک برای روح و روان انسان است . به عبارت دیگر موسیقی چیزی را به انسان نمی دهد وآن حالات مختلفی را که برای موسیقی گفته شد به او اعطا نمی کند بلکه صرفاً یک محرّکی است که آن حالاتی را که در انسان ها وجود دارد تحریک می کند و بر می انگیزد.پس موسیقی دارای دو جنبه است:1ـ جنبة شکل روانی آن. 2ـ جنبة محتوایی آن.و امّا شکل روانی موسیقی ،آن تأثیری است که انسان در درون خود ، با شنیدن موسیقی احساس می کند.

امّا محتوای موسیقی چیست؟

وقتی که آهنگ حماسه ای نواخته می شود، آیا این آهنگِ حماسه ای مانند مارش، در درون خود چیزی که واقعیت داشته باشد به من می دهد یا مانند کلمات یا عدوات قراردادی تأثیری در من به وجود می آوردکه حالت حماسه ایِ مرا می جوشاند؟ من می جوشم ، نه این که محتوای موسیقی این حالت را در من به وجود می آورد، بلکه عامل محرّک احساسات و هیجانات من عبارت است از واحدهای مربوط به آن حماسه که در محیط زندگی ام چه از سرگذشت خود و چه از تاریخ ملّت و قومی که جزئی ازآن هستم ،به وجودآمده است ، یا تاریخ ملّت خود.پس موسیقی محتوایش حماسه و محبّت و عشق و اندوه نیست ، بلکه این عناصر رسوب یافته دردرون من است که با ورود امواج موسیقی در درونم می جوشد و تحریک می شوم. این است معنای آن که می گوید موسیقی شکل دارد ولی محتوا ندارد یا محتوا وشکل درموسیقی یکی بیش نیست .(35)
فصل چهارم : نظرعلمای اسلام و دانشمندان غرب راجع به آثارموسیقی:
حال که با اثرات موسیقی برجسم و روان انسان آشنا شدید ، سراغ دانشمندان غرب و علمای اسلام خواهیم رفت تا نظرات آنها را نیز راجع به موسیقی بدانیم.« امام خمینی(ره) »: « از جمله چیزهایی که مغز جوان ها را تخدیر می کند، موسیقی است ... موسیقی، انسان را از جدّیت بیرون می برد. یک جوان که عادت کرده روزی چند ساعت را با موسیقی سروکار داشته باشد، یک جوانی که اکثر اوقاتش را پای موسیقی بنشیند ... از مسایل زندگی و از مسایل جدّی به کلّی غافل می شود عادت می کند همان طورکه به مواد مخدّر عادت می کند...موسیقی با تریاک فرقی ندارد، تریاک یک جور خلسه می آورد و این یک جور خلسه می آورد... نباید دستگاه تلویزیون، جوری باشد که 10 ساعت موسیقی بخواند....این عذر نیست که اگر موسیقی نباشد در رادیو، آنها می روند از جای دیگری موسیقی می گیرند حال اگر از جای دیگر می گیرند، ما باید به آنها موسیقی بدهیم؟...جوانی که به موسیقی عادت کرد دیگر نمی تواند کار انجام دهد ، دیگرنمی تواند قاطع باشد». (36)
« امام خامنه ای(حفظه الله) »:« به نظرم می رسد که موسیقی می تواند گمراه کننده باشد، می تواند انسان را به شهوات دچار کند ، می تواند انسان را غرق در ابتذال و فساد و پستی کند ؛ می تواند هم این نباشد و می تواند عکس این باشد . مرز حلال وحرام اینجاست».(37)
« علّامه جعفری(ره) »: «عمدة جذّابیّت و لذّت موسیقی و انبساط آوردن آن ، معلول سلب هشیاری به واقعیتهای درون ذات و برون ذات و هم چنین سلب اختیار است...در حالی که موسیقی ها حتّی روحانی ترین آنها با دو حقیقت مزبور (هشیاری واختیار) سازگار نیست و این اصل را همة ما می دانیم که هیچ حرکت ناهشیارانه و جبری نمی تواند تکاملی باشد، اگر چه با نظر به عوامل گوناگون ، دارای لذّت و جذّابیّت بوده باشد . جنبة تخدیری موسیقی را نیز می توان در نظر گرفت ، لذا اگر درحال جذبة موسیقی، ذکر الله اکبر را به زبان بیاوریم ، هیجان وتأثّر از موسیقی مانع ازآن خواهد بودکه ما معنای آن ذکر مقدّس را به طور معیّن و مستقیم درک کنیم و با همة قوای مغزی وروانی متوجّة آن باشیم».(38)
«ناپلئون هیل» (نویسندة آمریکایی) : «ده چیز است که باعث هیجان و تحریک مغز می شود این وسائل ده گانه که مغز انسان را به هیجان و فعّالیّت وادار نموده و نوسانات آن را به اعلا درجه می رساند عبارتند از:
1ـ اشتیاق وعلاقة جنسی 2ـ ... 3 ـ ... 4ـ موسیقی 5 ـ ...»(39)
پروفسور«ولف آدلر»( استاد دانشگاه کلمبیا) : « بهترین و دلکش ترین نواهای موسیقی، شوم ترین آثار را روی سلسله اعصاب می گذارد....موسیقی علاوه براین که سلسله اعصاب ما را در اثر جلب دقّت خارج از حدّ طبیعی آن سخت خسته می کند، عمل ارتعاش صوتی که در موسیقی انجام می شود تولید عرقی خارج از حدّ طبیعی در پوست ایجاد می نماید که بسیار زیان بخش است و ممکن است مبدأ امراض دیگری قرارگیرد»(40)
«هگل» (فیلسوف شهیر فرانسوی) می گوید: «ادبیات عالی ترین هنرها، و موسیقی پست ترین هنرهاست زیرا اولی بیش از همه با فکر و معنا سر وکار دارد و موسیقی با حقیقت و معنا سر وکار ندارد».(41)

فصل پنجم : موسیقی درمانی

درمقابل همة این حرف هایی که زده شد و همة مضرّاتی که برای موسیقی گفته شد عده ای نیزادّعا می کنند که موسیقی در درمان بسیاری از بیماری ها کاربرد دارد والبتّه امروزه یکی از بحث های مهم، همین بحث درمان، بوسیله موسیقی است که اصطلاحا ًبه آن موسیقی درمانی گفته می شود. و یا گفته می شود که پخش موسیقی در گاو داری ها بر روی شیر دهی گاوها تأثیر داشته و مقدار شیردهی آنان را افزایش داده است و از این قبیل مسائل.دراین موردتوجه به چند نکته لازم می باشد: اولاًباید دیدکه این ادعاهای مطرح شده تا چه حد صحّت وسقم دارد وتاچه حد از جنبه های تبلیغاتی برخوردار است.ثانیاً بسیاری از روانپزشکان معترف اند به این که نتیجة درمان با موسیقی بسیارضعیف است چنان که «اسکریل» در این زمینه می گوید: «من اقرارمی کنم که عدم موفّقیّت هایی در زمینة درمان با موسیقی وجود دارد ولی باید در ضمن، اثرتسکین دهنده و مشغول کنندة آن را نیز درنظرداشت(42)». ثالثا ًباید نسبت بین کسانی راکه بوسیلة موسیقی درمان شده اند وکسانی که از این طریق دچار بیماری های روحی شده اند سنجید و مقایسه کرد و دیدآمار کدام یک بیشتر است. در این صورت با مشاهدة آمار زیاد بیماران خواهیم دید که آمارشان قابل مقایسه نیست . در ضمن ، برفرض تأثیر مناسب داشتن، یا این گونه است که آن موسیقی ، موسیقی طبیعی است یا موسیقی هنری است که انسان براستماع آن مجاز باشد ، نه هرموسیقی. و این گونه موسیقی ها نیز نه برای هر شخصی بلکه برای یک عدة خاصّی که پزشک متعهّدی برای اوتجویز کرده باشد مفید خواهد بود. لذا این گونه نیست که هر شخصی بتواند هر نوعی از موسیقی را که خواست به این بهانه گوش دهد. همچنین شاید بیماری هایی از این طریق درمان شود ولی ما فقط ظاهر قضیّه را می بینیم و مضرّات آن را نمی بینیم. مثل درمان، با قرص ها که ظاهراً بیماری، بواسطة آن رفع می شود ولی در واقع، یک عارضة دیگری پیدا می شودکه شاید در کوتاه مدت ، متوجة آن نشویم ولی در دراز مدت اثر خود را بگذارد .کارکرد موسيقي در درمان نیز محدودة خاصّ زماني و کاربردي دارد و استفاده بلند مدت و بي پرواي آهنگهاي مختلف، بويژه آهنگ ها ي پرتنش، مورد تجويز هيچ درمانگري نيست.در مورد موسیقی و افزایش شیر گاو هم باید گفت :همان دانشمندانی که افزایش شیر گاو را براثر موسیقی اثبات کرده اند بعدها پائین بودن کیفیّت آن شیر وشیری را که غیر طبیعی دوشیده شود اثبات کرده اند.(43) هم چنین عمرگاوها پائین تر آمده است.درنهایت می توان گفت : ممکن است موسیقی دارای اثرات مثبتی برای انسان باشد ولی آیا باید فقط به اثرات مثبت آن نگاه کرد؟در مورد شراب هم قرآن ، فرموده : منافعی برای مردم دارد(44)و شاید هم حتّی در برخی مراکز، تجویز شود ولی قرآن در ادامه می فرمایدکه ضرر وگناهش بزرگتر از نفعش هست . لذا هرآن چه را اگر چه دارای منافعی نیز باشد نمی توان مطلقاً مفید دانست و باید جنبه های دیگر آن را نیز در نظرگرفت. و بالأخره این که نمی توان منکر تأثیر موسیقی و حتّی لذّت موسیقی شد و این مسئله، حل شده است ولی بحث اصلی راجع به آن دسته ازموسیقی هایی بود که هم ازنگاه شرع وهم ازنگاه دانشمندان مذمّت شده بود که در اثر تخریبی چنین موسیقی جای تردید نیست وعمدة مضرّاتی هم که گفته شد به همین قسم از موسیقی بر می گردد.یک نکته نیز حائز اهمیّت می باشد وآن این که اگرچه در این مقاله از زاویة فقهی کمتر به این مسئله توجّه شد ولی باید دانست که آن چه راکه شرع از آن نهی کرده حتّی اگر از لحاظ علم تجربی عکس آن اثبات شود نباید فریب خورد و امرشرع را غیرعلمی قلمدادکرد بلکه باید تابع محض دستورات الهی بود حال علم ،آن را اثبات کند یا نه. و اما در مورد دیگرموسیقی ها همان طورکه ملاحظه شد عدّه ای این گونه موسیقی را نیز ردکردند ولی درمقابل، عدّه ای نیز به چنین موسیقی خرده نگرفته و حتّی برخی از آن استقبال کرده اند.

نتیجه گیری

واقعیّت این است که اظهارنظردر مورد استفاده ازموسیقی ،کارهرکسی نیست و باید به متخصّص آن در این باب رجوع کرد ولیکن آنچه ازگفتار بزرگان با وجود اختلافات دراین مسئله می توان به دست آورد این است که می توان از موسیقی در مسیر صحیح آن استفاده کرد وآن را به طور مطلق طرد نکرد. ازطرفی درکلام رهبرمعظّم انقلاب ازموسیقی به عنوان هنری که تلفیقی ازدانش، اندیشه و فطرت خدادادی استتعبیر می شود و پایة آن پایة الهی دانسته می شود.(45) لذا می توان از این هنر برخاسته از فطرت خدادادی استفادة بهینه کرد. ازطرف دیگر، امروزه دنیای غرب و استعمارگر از این هنر متعالی درراستای اهداف سوء خود، استفادة ابزاری زیادی کرده و برای پیاده کردن اهداف شوم خود از این راه به عنوان یکی ازمؤثّرترین راه ها برای تأثیرگذاری بر روی جوانان بهره های فراوانی برده است و تا حدود بسیارزیادی نیز از آن نتیجه گرفته ولیکن متاسفأنه درکشورهای درحال توسعه وکشورهای شرق این مسئله مورد غفلت قرار گرفته وآنها فقط به عنوان بازیگر برای کارگردانان اصلی ایفای نقش می کنند و در واقع آنان پذیرندة آن چیزهایی هستند که به آنها القا و قالب می شود وازخودشان در ین زمینه ها تولیداتی ندارند. لذا این گونه کشورها نیز می توانند با استفادة مطلوب از این هنر وتولید موسیقی های مناسب و دارای محتوا از آن به عنوان یکی از راه های انتقال مفاهیم و فرهنگ خود استفاده کنند. چه این که به لحاظ علمی، صوت و موسیقی نوعی موج است و موج نیز یکی از راه‌های انتقال انرژی شناخته شده است که البتّه در رابطه با انتقال انرژی واستفاده از این روش بحث گسترده ای نیاز است و از حوصلة بحث، خارج است. به هرحال بحث موسیقی از دورترین زمان ها مطرح بوده است . دردوران پیامبران و بعد از آن دوره ، در دوران ائمّه(علیهم السّلام) وتا به امروز ادامه داشته است و این گونه نیست که یک بحث تازه مطرح شده باشد.در این باب، اقوال زیادی نیز مطرح است که در این مقاله سعی شد در حدّ وسع ، به این بحث پرداخته شود و از مطرح نمودن جنبه های دیگر موسیقی به دلیل عدم گنجایش این نوشتار صرفنظر شد . امید است خداوند متعال، ما را عالم وعامل به وظایف قرار دهد.

 

منبع: راسخون

 

پي‌نوشت‌ها:

28.نگاهی به موسیقی ، ص36.
29. سلامتی وطول عمر دراحکام اسلام، ص82و83.
30. تأثیرموسیقی براعصاب وروان،ص 73به نقل از روزنامه اطلاعات،شماره12754.
31.کافی،ج6،ص1655،ح15ووسائل الشیعه،ج12،باب99،ص225،ح1.
32. سعدی حسنی، تاریخ موسیقی ـ عبداللهی خوروش، حسین ،تاثیر موسیقی براعصاب وروان.
33. تاثیرموسیقی براعصاب وروان،ص110و112.
34. موسیقی از دیدگاه فلسفی وروانی، ص147ـ 148.
35. همان،ص 53 و54.
36. موسوی خمینی ،روح الله،صحیفه نور،ج5،ص241وص243و ج7ص245.
37.نکته های ناب،ص 103.
38.موسیقی ازدیدگاه فلسفی وروانی،ص 56ـ57.
39. هیل،ناپلئون، راه توانگری ،ترجمة علی تعاونی،ص86.
40.مجله دیمانش ایلوستر ،چاپ پاریس ،شماره 630.
41.هگل،مبانی فلسفه، ص 407.
42. تأثیرموسیقی براعصاب وروان،ص 32.
43. سلامتی وطول عمردراحکام اسلام،ص88 و92.
44. بقره(2)،آیة219.
45. نکته های ناب،ص 105.

فهرست منابع
1ـ قرآن مجید، عثمان طه، چاپ8، ترجمة مهدی الهی قمشه ای، انتشارات پارسایان، قم، 1386.
2ـ جعفری ،محمد تقی ، علّامه، موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی، چاپ4، مؤسسة تدوین و نشرآثارعلّامه جعفری ، تهران، 1385 .
3ـ شریعت موسوی، مصطفی،آیت الله، نظری به موسیقی ازطریق کتاب وسنّت، چاپ اول، نشراسماعیلیان،
بی جا،1372.
4ـ طباطبائی، محمد حسین، علّامه، ترجمة تفسیر المیزان، چاپ 21، ترجمة محمد باقر موسوی همدانی، جلد 13، دفتر انتشارات اسلامی، قم، بهار85.
5ـ طاهری، مهدی، سلامتی وطول عمردراحکام اسلام، چاپ2، انتشارات گلهای بهشت، قم،1386.
6ـ عاملی، محمدبن حسن، شیخ حر، وسائل الشّیعه، بی چا، جلد5 و12، نشرمکتبة الإسلامیّة، تهران،1382.
7ـ عبداللّهی خوروش،حسین،تأثیرموسیقی براعصاب وروان،چاپ 9، نشربادران،اصفهان،1387.
8 ـ فاضل لنکرانی، محمد،آیت الله العظمی، جامع المسائل، چاپ دوم، جلد2، بی نا، بی جا،1375.
9ـ فیض مشکینی ، علی اکبر، آیت الله، نصایح، چاپ18، ترجمة آیت الله احمدجنّتی، دفترنشرالهادی، قم،1378.
10ـ قدّوسی زاده، حسن، نکته های ناب، چاپ7، جلد2، دفترنشرمعارف، بی جا،1388.
11ـ کلینی، محمدبن یعقوب، ابوجعفر، کافی، چاپ اول، جلد6، نشرمؤسسة انصاریان، قم،1384.
12ـ موسوی خمینی، روح الله، رهبرکبیرانقلاب، صحیفة نور، چاپ دوم، جلد5، تهران،1371 وجلد7 ، سازمان چاپ وانتشارات، تهران 1372.
13ـ مطهری، مرتضی، آیت الله، تعلیم وتربیت دراسلام، چاپ27، انتشارات صدرا، قم،1375.
14ـ. مجلسی، محمدتقی، علّامه،بحارالأنوار، چاپ سوم، جلد71وجلد79، بی نا، بیروت لبنان،1403ه.ق.
15ـ معین، محمّد، دکتر، فرهنگ فارسی معین، چاپ دوم ، جلد4، نشرثامن، تهران،1386.
16ـ محمدی نیا، اسدالله، بهشت جوانان، چاپ اول، انتشارات سبط اکبر، بی جا، بی تا.
17ـ محمودی، سیدمحسن، مسائل جدیدازدیدگاه علما و مراجع تقلید، چاپ3، نشرناصر، قم،1379.



منبع: راسخون
برچسب ها: موسیقی ، غنا
ارسال نظرات
نظرات حاوی عبارات توهین آمیز منتشر نخواهد شد
نام:
ایمیل:
* نظر:
غیر قابل انتشار: ۳۰
در انتظار بررسی: ۰
انتشار یافته: ۸۴
نظرات بینندگان
کاوه از تهران
Italy
۰۱:۳۴ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۷
آقای اسپنانی، متاسفانه شما نه از موسیقی چیزی میدانید و نه شناخت درستی از آن دارید. بنظر میرسد بدترین چیز دنیا را موسیقی میدانید! البته عقیده هرکسی محترم است ولی لطفآ عقیده تان را به دیگران تحمیل نکنید و مردم را از موسیقی منع نکنید چون بنظر ما هیچکدام از استدلالهایتان صحیح نیست و بهیچ وجه پایه علمی ندارد.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۱:۲۹ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
به نظر من همون نظرات فقهی فقها حجت رو بر آدم باتقوا تموم می کنه و بقیه حرفا برای توجیهه
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۴۲ - ۱۳۹۴/۰۴/۲۰
دوست عزیز الان با مدرک ودلیل برای شما این قضیه را اثبات خواهم کرد
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۴۳ - ۱۳۹۴/۰۴/۲۰
رسول خدا (ص) : موسیقی مقدمه نزدیک شدن زن و مرد از راه زنا است. جامع الاخبار ، مستدرک الوسائل کتاب تجارت ، بحارالانوار جلد 73 صفحه 247
احمد
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۵۲ - ۱۳۹۹/۰۲/۱۶
موسیقی از نظر قرآن و روایات حتی از دانشمندان آمریکایی آثار مخرب زیادی دارم و هیچ آثار مثبتی ندارد
کاوه از تهران
Italy
۰۱:۳۹ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۷
آقای اسپنانی، متاسفانه شما نه از موسیقی چیزی میدانید و نه شناخت درستی از آن دارید. بنظر میرسد بدترین چیز دنیا را موسیقی میدانید! البته عقیده هرکسی محترم است ولی لطفآ عقیده تان را به دیگران تحمیل نکنید و مردم را از موسیقی منع نکنید چون بنظر ما هیچکدام از استدلالهایتان صحیح نیست و بهیچ وجه پایه علمی ندارد.
ناشناس
Canada
۰۵:۰۶ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
کاوه از تهران، اتفاقا این شما هستید که نظرتون را دارید به مردم تحمیل می‌کنید. نویسنده این مقاله، با ذکر این همه دلیل و مدرکِ مستند، نظرش را گفته. خوب این که ایراد نداره. همه جای دنیا این کار انجام میشه. این عین آزادی بیان است که یک نفر حرف و عقیده‌اش را که بر پایه مطالعات و تفککرتش هست بیاد بین کنه و در اختیار دیگران بذاره. ولی‌ ظاهراً این شما هستی‌ که بدون منطق، فقط سعی‌ در تخطئه حرف دیگران داری. حالا شما اگر خیلی‌ هم از موسیقی‌ سررشته داشته باشی‌، متأسفانه اخلاق بحث و انتقاد نداری که این طور برای دیگران تکلیف تعیین میکنی‌.
كاوه از تهران
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۳۰ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
آقا يا خانم ناشناس، هيچكدام از دلايل و مداركي كه نويسنده در مذموم بودن موسيقي اظهار داشته، منطقي نيست و بهيچ وجه پايه علمي ندارد و من نميتوانيم به بهانه آزادي بيان به او جواب لازم را ندهم. چون معتقدم دارد مردم را گمراه ميكند. حال اگر شما با لجاجت معتقديد من دارم نظرم را تحميل ميكنم و حرفم درست نيست، ميتوانيد به حرفم توجه نكنيد ولي روزيكه كمي سنتان بالاتر برود يا چند كلاس بيشتر درس بخوانيد متوجه خواهيد شد كه حقيقت چيست. موفق باشيد.
سجاد
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۵۷ - ۱۳۹۲/۱۱/۳۰
طبق تحقیقات کارشناسان اهنگ و موسیقی روی ذهن ادم تاثیر زیادی و منفی و دور از خدا میکنه
احسان
United States of America
۱۰:۱۹ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۷
متاسفانه استدلال ها منطقی نیست. صد ها تحقیق علمی از فواید موسیقی خوب شده و قران کریم فرموده "لهو الحديث" که معنی حرف مفت میده نه موسیقی که کاملا با استدلال های شما در تضاده. اگر واقعا موسیقی همچین هیولایی بود که تصویر کردید خداوند متعال نمیتونست جای "لهو الحديث" از غنى یا موسیقی استفاده می کرد؟ قران با ظرافت احکام و میگه ولی کو گوش شنوا مردم همونطور که دوست دارن میشنون
سید حسین
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۴۴ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۷
جناب احسان!
بوضوح روشنه که استدلال شما غیر منطقیه!
اگه به کتب تفسیر قران مراجعه بفرمایید خواهید دید اکثر آنها معنی لهوالحدیث را "موسیقی" ذکر کرده اند.
اکبر
Italy
۱۸:۱۲ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۸
جناب سید حسین، استدلال آقای احسان غیر منطقی نیست. ممکنست در بعضی از تفاسیر معنی لهوالحدیث را "موسیقی" ذکر کرده باشند ولی خود بهتر میدانید که از صدها تفسیری که برای قران شده، هیچکدام عینآ مثل هم نیست و هر مفسری بسته به میزان علم، درک و شعور و اطلاغات خود تفسیر نموده. بنابرین مطمئن نباشید منظور از لهوالحدیث همان موسیقی باشد.
rezA
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۰۱ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۹
از اون صدها تحقیق چند تاشو معرفی می کردی
اکبر
Iran (Islamic Republic of)
۰۰:۱۱ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
آقای reza ، یک آیه در قران را در نظر بگیرید و تفاسیر مفسران مختلف را در مورد آن مطالعه بفرمائید و ببینید که هیچ دو تفسیری عینآ مثل هم نیست و در حقیقت هر مفسری در حد درک و علم خود تفسیر نموده.
سید حسین
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۱۲ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
به تفسیر المیزان مراجعه کنید
سید حسین
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۱۵ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
جناب اکبر!
جمیع محققین علم تفسیر و رجال تفسیر المیزان را به عنوان یکی از جامع‌ترین و متقن‌ترین تفاسیر در شمار آورده اند.
از طرفی در تمامی تفاسیر قدیمه نیز از لهوالحدیث به موسیقی تفسیر شده است.
منصف
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۳۱ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۷
آقاحسان اگر به گوش کردن موسیقی علاقه مندید توجیه دینی و قرآنی نفرمایید روایتهای ذکر شده در متن نوشتار بخوبی گویای مطلب است
علی
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۱۱ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۷
هر انسانی که سلامت جان وروح انسانی برایش دارای اهمیت باشد حتی حرف کودکی خردسال را که می گوید روی فلان غذا ادرار کرده مهم می داند و لااقل تحقیق می نماید.روایات امامان که مراجع تقلید از روی آنها استنباط حرام بودن غنا را می نمایند قطعا از حرف فلان کودک خردسال با اهمیت تر است و صد البته سلامت روح از سلامت جسم دارای اهمیتی بیشتر.کسانی که این مقاله را غیر علمی میدانندلطفا درباره حکم خدااینقدر بدلخواه خود نظر ندهند بهتر است
جواد
Italy
۱۸:۴۰ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۸
علی آقا، چه استدلال کودکانه ای آورده اید! بهر حال شما خودتان میتوانید به موسیقی گوش نکنید ولی حق ندارید دیگران را منع کنید. ضمنآ اگر شما فکر میکنید حکم خدا چنین است، عقیده تان محترم ولی بسیاری اینطور قکر نمیکنند. لطفآ ببینید که در بین اینهمه اقوام مسلمان یا عرب ها، فقط انگشت شماری موسیقی را منح کرده اند. کمی فکر کنید و ببینید آنها چگونه جماعتی هستند!
مریم
Canada
۰۴:۵۸ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
آقا جواد، اتفاقا شما اگر دلتون می‌خواهد به موسیقی‌ گوش کنید، ولی‌ حق ندارید دیگران را به آن دعوت کنید. کی‌ گفته که نظر شما حق است که برای دیگران تکلیف تعیین می‌کنید؟
مریم
Canada
۰۴:۵۸ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
من با حرف علی‌ موافقم
جواد
Iran (Islamic Republic of)
۱۳:۴۹ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
مريم خانم، فكر نميكنم كسي را دعوت به شنيدن موسيقي كرده باشم ولي متاسفم كه هموطناني چون شما چشم بسته و كور كورانه يا از روي نا آگاهي از سخنان يا دستوراتي كه اصلآ صحت آن مشخص نيست پيروي ميكنند. مثلآ نويسنده مقاله گفته موسيقي فساوت قلب مياورد! اعصاب را ضعيف ميكند! عمر را كوتاه ميكند! و... آيا شما اين حرفها را قبول ميكنيد؟ اگر اينطور است فكر كنم بهتر باشد ديگر با هم سخني نداشته باشيم.
علی
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۴۲ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۷
دوستانی که خیلی میخوان بدونن موسیقی چیه و کی اولین نوازنده اش بوده
کتاب موسیقی از نگاه دیگر رو بخونن
نادر
Italy
۱۸:۲۳ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۸
آقای غلی، لطفآ دیگران را به خواندن کتابهای موهوم که لابد نویسنده اش شخصی غوطه ور در تعصب بوده نکنید. وقت مردم ارزش دارد. حرف شما مثل اینستکه بنده شما را به خواندن کتابی حواله دهم که میگوید ماست سیاه است! لطفآ تحمل شنیدن افکار مخالف با عقیده خودتانرا داشته باشید و احساساتی نشوید.
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۱۴ - ۱۳۹۴/۰۱/۲۰
اقا نادر شما دارید با این حرفتون حرف خدا و پیغمبر رو زیر سوال می برید من با چشم خودم شاهد ضعف اعصاب در اثر موسیقی بودم و هستم حالا زمانی که بهش گرفتارشدید متوجه میشید چه غلطی کردید خوش باشید با توجیه هاتون بای.
خادم الحسین
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۵۹ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۹
با تشکر از شما
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: هر جا غنا و موسیقی باشد محل تجمع شیطان می باشد.
ولی نکته مهم این است که حضرت مطلق موسیقی را فرمودند و دیگر دسته بندی نکردند که کدام دسته حلال و یا کدام دسته حرام است
پس در نتیجه این حرف ها که الان می زنند که موسیقی پاپ حرام ولی سنتی حلال است یک حرف کاملا چرتی است و یک حرفی است که بوی منافع شخصی دارد
هر کس اهل بیت را دوست دارد نباید به هیچ گونه موسیقی گوش فرا دهد
مریم
Canada
۰۴:۵۹ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
احسنت. گل گفتید.
كامران
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۰۱ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
مريم خانوم همون بهتر كه حجابت رو سفت و سخت نگهداري و به موسيقي هم اصلآ گوش ندي و صدات رو هم مرد غريبه نشنوه. حتمآ به بهشت ميري و با قلمانها محشور ميشي!
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۱۷ - ۱۳۹۴/۰۱/۲۰
اقا کامران شما هم حتما تشریف می برید جهنم با این افکارتون واقعا که من دمت گرم مریم جان شماها دیگه گندش رو در اوردید و قشنگ اثار موسیقی از حرف زدنتون معلومه بی دین و ایمانی و اخلاق بد و تندخویی حالا هی بگید موسیقی خوبه برید کیف کنید با موسیقی بعدا که دیگه دیر شدبه حرف ما می رسید دیگه البته فایده ای هم نداره و تا اخر عمر با ضعف اعصاب باید سر کنید
mhd
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۲۷ - ۱۳۹۰/۰۷/۰۹
با سلام.
این مطالب ممکن است با غنا صدق کند اما خیی ببخشید موسیقی روی حیوات تاثیر مثبت میزاره آن وقت روی انسان تاثیر منفی دارد. اگر قرار بود موسیقی خوب نباشد که در همه جا از آن استفاده نمی کردند. یکبار موسیی آرمش گوش کنید آیا تاثیر منفی دارد یا مثبت؟؟؟؟؟
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۱:۳۴ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
البته اینکه رو حیوونا اثر مثبت میذاره یا نه معلوم نیست و کلا دلیل نمیشه چرا که اونا فقط این دنیایین و آدما آخرت هم دارند.
ثانیا فرقه باطنیه و صوفی ها هم از موسیقی برای طریقتشون استفاده می کنند اما تا حالا شنیدید که ائمه و عرفای روشن ضمیر برای سیر و سلوک از موسیقی استفاده کنند؟!
ناشناس
Canada
۰۴:۵۵ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
با سلام. دوست عزیز، این که موسیقی‌ برای حیوانات خوب است که دلیل نشد برای آدم هم خوب باشد. مگر ما حیوان هستیم؟ کاه، قاضی‌ گاو است، آیا میتونیم استدلال کنیم که کاه برای انسان هم غذای مفیدی است؟
بهرام از تهران
Iran (Islamic Republic of)
۰۰:۰۲ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
فکر کنم فقط همین مانده استکه نویسنده مفاله بگوید موسیقی یبوست هم میاورد!!
ناشناس
Canada
۰۵:۰۱ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
بهرام از تهران، پس شما میگید گوش نکردن به موسیقی‌ باعث کار کردن شکم (گلاب به روتون اسهال) میشه نه؟
بهرام از تهران
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۱۱ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۰
ناشناس جان، بعيد نيست كه نويسنده مقاله عين حرف شما را هم بزند و شما خوش باورها هم از او تمجيد و قدرداني كنيد. تعجب ميكنم آي پي شما مال كانادا است ولي افكارتان مال جنگلهاي آفريقا در چند قرن پيش!
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۲۰ - ۱۳۹۴/۰۱/۲۰
وقتی بهش گرفتار شدی میفهمی اونوقت میگی عجب غلطی کردم نمی بینید همه عصبی هستند ناراحتی های قلبی زیاد شده عمرها کم هستش یک علتش همین موسیقیه که مردم بهش معتاد شدند اولین کسی که غنا را انجام داد شیطان بوده لطفا مطالعه کنید مطالعه کردن هم بد نیست از بس موسیقی گوش میدید وقت ندارید مطالعه کنیدکه
ناشناس
Germany
۱۶:۳۷ - ۱۳۹۵/۱۰/۰۲
فاطمه خانم
فکر نمی کنم تلف کردن وقت برای خواندن کتاب های چرت و موهومی که این طرز فکر را برای شما به ارمغان آورده کار درستی باشه
در اصل دعوت انسان های روشن فکری مثل آقا بهرام به خواندن آن ها، از آن هم غلط تره
شسی
Iran (Islamic Republic of)
۰۱:۰۳ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۱
امام.رهبری.اقای سیستانی و... :موسیقی مناسب مجالس لهو ولعب حرام است مابقی حلال است اگر چه مشکوک به لهوی بودن هم باشد نیوز جان این یک مسئله فقهی است با خطابه ونظرسنجی وکامنت من عندی امثال ما هم نتیجه نمی دهد فتاوی همه مراجع را بدون سانسور ودخل وتصرف بیاورید هرکس به تقلید خود .امر ونهی در این موارد هم که به فتوای مرجع خود عمل می کند جایز نیست یا علی
ناشناس
Italy
۲۱:۱۸ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۵
ددم وای!! موضوع را سیاسی نکنید.
احسان ازمشهدالرضا
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۰۸ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۲
با عرض سلام خدمت همه دوستان اهل بیت(علیهم السلام)
همیشه بحث موسیقی یک بحث داغ و تمام نشدنی برای همگان بوده است.
ما طرف حسابمان باکسانی است که قرآن و اهل بیت را به عنوان تنها مراجع صدور احکام می دانند که در دوران غیبت امام عصر (روحی فداه) به فرموده خود امام این وظیفه بر عهده روات احادیث که همان فقهای امت هستند گذاشته شده است وایشان هم طبق همان منابع فتوا صادر می کنند
دوستان وقتی روی یک چنین مبحثی اینقدر حرف و حدیث است و باز هم تشخیص آن مشکل می شود بهترین کار رها کردن آن است که همانا انسانی که اهل ورع است در شبهات توقف می کند و این به مانند کسی می ماند که غذایی را که هر کسی در مورد آن نظری می دهد نمی خورد وبرای حفظ سلامتی از آن پرهیز می کند ، پس چطور از عملی که با فردای روز حساب ما سروکار دارد اینطور بی محابا برخورد می کنیم.
نکته دیگر که به عقل ناقصم رسید که تذکر دهم این مورد است که ما پیروان اهل بیت (علیهم السلام) باید در زندگی خویش به ایشان اقتدا کنیم و ببینیم آنها چه اعمالی را انجام و از چه کارهایی پرهیز می نمودند.
انصافا ما به ذهنمان هم می رسد که نعوذبالله یکی از امامان بزرگوار ما پای یک موسیقی به قول شما آرامش بخش یا مجاز یا هرچه که می خواهید اسمش را بگذارید بنشینند
روزی فردی که او هم مثل ما این موضوع برایش سوال شده بود نرد یکی از امامان می رود ودر مورد این موضوع سوال می کند.حضرت به او می گویند در فردای قیامت که ما میزان اعمال هستیم و معیار حق وباطل ، این مسائلی که تو می گویی در جبهه ما قرار می گیرند یا در جبهه مقابل ما که فرد گفت آقا در مقابل شما
امام فرمودند پس آنی که در جبهه مخالف ما هست را رها کن
عزیزان ممکن است موسیقی بعضی از گونه های آن در ظاهر آرامش بخش باشد و خوشایند (که از اثرات تخدیری موسیقی است چون مثل مواد مخدر عمل می کند) اما باید دانست هر چیز به ظاهر خوشایند اگر ناخشنودی خداوند را در پی داشته باشد چه ارزشی دارد.
به خدا اگر کسی موسیقی گوش نداد هیچ اتفاقی برای او نمی افتد.
واین را بدانیم اول کسی که آلات موسیقی را آورد شیطان بود که در فوت حضرت آدم خوشحال بود و برای شادمانی این آلات را آورد و امروز می بینیم مروجان فراماسونری و شیطان پرستی بزرگترین مبلغان موسیقی و اشاعه آن هستند که این خیلی قابل تامل است
البته دوستان همه این گرفتاریها از آنجاست که معلم حقیقی قرآن در پس پرده غیبت است و این همه اختلافات از نبود اوست . پس بخواهیم از خداوند که فرج مولایمان را تعجیل بفرماید
یاعلی
اللهم عجل فرجه
مهدیه
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۴۲ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۵
سلام به همه دوستان آقا احسان خیلی قوی و خوب حرف زدی من کاملا باشما موافقم
ناشناس
Italy
۲۱:۲۲ - ۱۳۹۰/۰۷/۱۵
خوشا بحالت مهدیه جان که با این حرفها موافقی. وای به حال ما که ذره ای از این حرفها را قبول نداریم و در این مملکت داریم زندگی میکنیم!
سوگند
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۵۴ - ۱۳۹۳/۰۴/۲۹
سلام،مرسی جناب احسان،واقعیت هم همینه...ولی اونی که خوابیده رو میشه بیدار کرد.ولی اونی که خودش رو بخواب زده نمیشه...
یا حق
فا
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۰۵ - ۱۳۹۰/۰۹/۳۰
با سلام
هنگامیکه در زمان امام صادق (ع) مردم اعمال حج را انجام میدادند و مردی آنها را مسخره کرد، امام (ع) فرمودند: اگر آخرتی در کار نباشد ما و شما یکسان هستیم و اگر آنها کار بیهوده ای انجام دهند ضرری نکرده اند، اما اگر آخرتی باشد این شما هستید که ضرر کرده اید...حالا من اگه موسیقی گوش ندم نمی میرم ... اگه موسیقی مفید باشه (که نیست) پس ما و شما یکسانیم اما اگه برعکسش باشه کی ضرر میکنه؟
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۱۱ - ۱۳۹۱/۰۲/۱۷
این استدلال مسخره هیچ ارزشی ندارد.
من
Iran (Islamic Republic of)
۰۸:۱۹ - ۱۳۹۲/۰۷/۰۹
احسنت
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۴۵ - ۱۳۹۱/۰۶/۰۴
سلام به همتون
یه نفس عمیق بکشین
هدایت
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۱۲ - ۱۳۹۱/۰۷/۰۳
من این کامنت اخری رو می پسندم.
من دارم روی مسئله ی موسیقی درمانی کار می کنم. مقالات زیادی در مورد فتوای امامان و غیره خوندم. در تاریخ هم ذکر شده که حضرت محمد با موسیقی به صورت غیر غنا مشکلی نداشتن. شما اگر عبارت"فتوا در مورد موسیقی درمانی" سرچ کنین و روی مورد اول کلیک کنین و مقالات داخل سایت رو مطالعه کنین فکر کنم خیلی از شبهات واستون رفع می شه. امیدوارم همه تون موفق باشین.
بازم یک نفس عمیق
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۰:۵۹ - ۱۳۹۳/۰۵/۱۹
باعرض ادب خدمت مخاطبان برای اینکه ما دنبال موسیقی نرویم احادیث اهل بیت علیهم السلام کفایت میکند
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۴۲ - ۱۳۹۹/۰۲/۲۷
سلام به دوست عزیز...............مگه شما علم فقه دارید که از روی احادیث نتیجه گیری می کنید؟؟دوست عزیز اگه به روایات هست خب روایت داریم که شب عروسی حضرت زهرا{س}دف زده شده...یا روایت داریم که معصومین دارای صدایی خوش و زیبا بودند که دیگران با شنیدن آن صدا غش می کردند........پس روایات زیاد است ....اما فقط تنها کسی می تواند در مورد روایات و احادیث نتیجه گیری کند که علم فقه داشته باشد..
ققنوس
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۵۹ - ۱۳۹۳/۰۵/۲۳
عالی ومنطقی و تاثیرگذار بود برای آنان که در برابر هوای نفس خود توانمندند و امر خدا را به خوشی های کاذب خود ترجیح میدهند و کارناپسند خود را توجیه نمی کنند
گمنام
Iran (Islamic Republic of)
۰۴:۱۹ - ۱۳۹۳/۱۰/۰۵
با سلام بنده نوازنده گیتار بودم به مدت 5 سال و پژوهش های زیادی کردم در مورد موسیقی بهترین کتابم کتاب علامعه جعفری بوده در این مورد موسیقی از دیدگاه فلسفی اما من در جواب اکثر کامنت ها بگم :
موسیقی که انسان رو به کمال برسونه وجود نداره چون اگه وجود داشت خدا مانند نماز و روزه و شب زنده داری در قرآن به انسانها یادآوری میکرد و اهل بیت به جای توصیه به نماز اول وقت به موسیقی توصیه می کردند ولی روایات مخالف این هستند.
موسیقی درمانی هم اصلا وجود نداره هرکی خواست دلیل بدونه من با ذکر منبع میگم اما موسیقی انسان رو به مرز نابودی می کشونه من دیگر کلا نه موسیقی مینوازم نه گوش میکنم ولی در آخر با فرموده امام صادق (ع) تمام میکنم و فکر کنم همین کافی باشه برای همه سوالات

حضرت صادق (ع) : شخصی به امام صادق (ع) گفت مبتلا به مرضی هستم که هر وقت شدت می کند قدری شراب می نوشم دردم ساکن می شود؟ پس حضرت فرمودند:این کار را نکن و شراب نیاشام زیرا در حرام خدا شفا نیست پس جز این نیست که این مرض و درد تو القائی از ناحیه شیطان است و می خواهد تو را به حرام بیندازد پس اگر شیطان از شراب خوردنت نا امید شود دردت بر طرف می شود.
وسائل الشیعه جلد 17 صفحه 300


اللهم عجل لولیک الفرج
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۲۵ - ۱۳۹۴/۰۱/۲۰
گمنام عزیز به شما تبریک میگم من هم 4سال معتاد به گوش دادن موسیقی بودم و زندگیم شده بود موسیقی اصلا از زندگیم هیچی نمی فهمیدم ولی الان حدود 3هفته میشه گذاشتمش کنار اخلاقم یک مقدار بهتر شده ولی باید خیلی تلاش کنم تا زندگیم روبه دست بیارم دوباره.
علی
Germany
۱۹:۵۵ - ۱۳۹۳/۱۰/۱۴
مریم خانوم وبقیه دوستان مذهبی امیدوارم هرروز به این وب سر بزنید اولا ما بحث فقهی واخروی نداریم که بحث داریم این عوارض واقعا هست یا نه که من که میگم نیست شما تو اینترنت سرچ کنی نظر دانشمندایی که خوب گفتندم میاد بدم ببخشیدا بله شما حق منع کردن دیگران از موسیقی ندارید منم ممکنه دعوت کنم کسی ولی حق زور گفتن به کسی ندارم شما با مطالبتون اخه میخوایند زورکی بقیه رو از موسیقی منع کنید فکر کنم اگه امارگیری کنید میبینید اکثر مردم موسقی گوش میدند اثلا مشکل همینجاست مذهبایی که عمری مملکت دستشون بود ومردم بد بخت کردند با همین تفکراتشون تازه طلبکارم هستند
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۴۵ - ۱۳۹۴/۰۴/۲۰
حضرت محمد (ص) : شیطان اولین کسی بود که موسیقی را تاسیس کرد. وسائل الشیعه جلد 12 صفحه 231
حضرت محمد (ص) : پنج طایفه هستند که خدا با آنها نگاه نمی کند ( توجه نمی کند ) ، یکی از آنها اهل موسیقی است
دانش اموز
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۱۳ - ۱۳۹۴/۰۲/۰۶
هر آدمی با هر عقیده ای هستید، بدون در نظر گرفتن عقاید قبلی درباره کرم گوش یا همان خارش مغزی تحقیق کنید. به خصوص کنکوری ها و دانشجویان
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۸:۴۰ - ۱۳۹۴/۰۳/۲۶
سلام من خودم نویسنده این مقاله ام قبول دارم می شد بهتر تحقیق بشه اما در حد فرصت و توانایی سعی کردم دقت کافی تو حرفام داشته باشم و سند ذکر کنم . از منتقدینی که می گن بی دلیل حرف زدم درخواست دارم با دقت بیشتری مطالعه کنند و این که بهتربن سند را فلان دانشمند غربی ندونن بلکه بهترین سند اهل بیت(ع) هستند.
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۴۴ - ۱۳۹۴/۰۴/۲۰
ر روایتی آمده است که : از موسیقی دوری کنید زیرا موسیقی حیاء را از بین میبرد و سبب زیاد شدن غریزه جنسی میشود. مردانگی را نابود میسازد ، و هرکاری که شراب میکند موسیقی هم انجام میدهد ، و اگر مبتلا به موسیقی شدید از زنان بپرهیزید برای آنکه موسیقی انسان را به زنا میکشاند. الدرالمنثور جلد 5 صفحه 308 ، جوان و
حسین ریحانی
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۱۳ - ۱۳۹۴/۰۶/۲۸
سلام عالی بود ممنون
علی اصغر یعقوبی
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۳۰ - ۱۳۹۴/۰۷/۲۷
اول مضرات موسیقی را باید فهرست می کردید بعد توضیح انان را می دادید و در کل خیلی ممنون.
یا علی
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۷:۱۰ - ۱۳۹۴/۰۹/۰۶
من اول هم به این حرف ها را قبول نداشتم ودقدقه ی زندگی این بود که چرا اسلام موسیقی رو حرام کرده اما یکجا خونم که خیلی چیزها روی ارایش ونحوه قرار گیری مولکول های اب تاثیر میی گگذاره مثل افکار منفی که باعث زشت شدن وسیاه مولکول های اب می شه یکی افکار مثبت که باعث زیبا شدن مولکول اب میشه یکی دیگرهم صدای قرآن که باعث زیبا شدش میشه یکی هم موسیقی بود که ه باعث زشت شدن مولکول اب میشهحالا فرض کن دو سوم بدن ما آبه بعد گوش دادنش چه تاثیرتی روی بدن می گذاره ن م
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۷:۱۸ - ۱۳۹۴/۰۹/۰۶
اگر کسی شک وتردیدی در حرفه من داره می تونه تو اینترنت سرچ کنه و بزنه اثرات موسیقی بر اب
مرضیه
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۰۸ - ۱۳۹۴/۱۱/۲۶
سلام.می خواستم بگم واقعا موسیقی برروی ملکول های آب اثرمیگذارداینودیدم که میگم
امیر
Iran (Islamic Republic of)
۰۰:۴۳ - ۱۳۹۴/۱۲/۰۶
سلام.
من حدود 5 ساه ویلن میزنم. و 21 سالمه
البته خودم یاد گرفتمش تا حدی.
وقتی میزدمش بدنم و بخصوص سرم عرق میکرد.
بعد موهای سرم میریختند. و در تمامی نقاط بدنم و مخصوصا سرم خارش عجیبی داشتم
الانم سرم کم پشت شده.
چندین بار به پزشک رفتم.
هی دارو دارو خوردم.
گرچه آزمایش کبد چرب - خون - کلسترول - قند - تستسترون - دی هیدرو تستسترون - آزمایش اسپرم و هزار آزمایش دیگه دادم.
در آخر دکترم گفت که هیچ مشکلی نیست. و من مشکل خاصی ندارم و آزمایشهام همه طبیعی هستن.
و خلاصه پزشکم هیچ وقت علت اصلی ریزش موهای سرم رو نتونست پیدا کنه.
الان تو این مقاله سخن یک پزشک آمریکایی رو خوندم و به جواب سوالم رسیدم.
این محقق آمریکایی همون طور که میبینین میگه: موسیقی باعث بوجود آمدن نوعی عرق در بدن میشه که زمینه ساز انواع بیماری هاست.
من 1 سال بود که ویلن رو کنار گذاشته بودم و سرم هیچ مشکلی نداشت.
الان 3 ماهه میزنم بازم سرم شروع کرده به ریزش.
البته از امشب تصمیم گرفتم تا بزارمش کنار کلا موسیقی رو.
حتی بهش گوش هم ندم.
به همه عزیزان هم توصیه اکید میکنم که بزارنش کنار. حد اقل نزننش.
جمله آخرم اینکه: "موسیقی آدم رو علاقه مند نمیکنه. دوست داشتن در زندگیه. دوست داشتن تمامی عزیزانتون. موسیقی نه تنها باعث نمیشه که دوست بدارین. بلکه شما رو از دوست داشتن و زندگی عقب میندازه."
حرفام رو جدی بگیرین.
با تشکر.
فاطمه
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۰۷ - ۱۳۹۵/۰۲/۰۹
خوب برای گاهی وقت ها موسیقی می تونه به ما ارامش بده
نا شناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۵۰ - ۱۳۹۵/۰۴/۱۱
موسیقی مضره البته موسیقی پاپ و موسیقی کلاسیک غربی بیشتر.
به نظر من نقاشی بهترین هنره و اصلا ضرر نداره.
sepi
Iran (Islamic Republic of)
۰۶:۲۵ - ۱۳۹۵/۰۴/۱۶
بنظر من اگه اون فواید اندکی که گفتین توی‌موسیقی باشه ،میشه ازش جداش کرد،که میشه همون شعر و‌شاعری و میشه از شعر بهره برد
sepi
Iran (Islamic Republic of)
۱۳:۴۳ - ۱۳۹۵/۰۴/۱۶
بنظر من اگه اون فواید اندکی که گفتین توی‌موسیقی باشه ،میشه ازش جداش کرد،که میشه همون شعر و‌شاعری و میشه از شعر بهره برد
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۲۳ - ۱۳۹۵/۰۷/۳۰
خیلی ممنون مقاله عالی ای بود ان شالله هر روز خداوند شما را در عرصه علم و دین بیشتر یاری نماید.با تشکر
مهران
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۰۵ - ۱۳۹۵/۱۰/۱۷
چه حرفهای مفتی راجع به موسیقی میزنن بعضیا
ای وای بر ما
که در عصر علم و دانش باز مجبوریم اراجیف بخونیم
موسیقی با روح بشر عجینه
همین
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۶:۵۷ - ۱۳۹۶/۰۸/۲۹
سلام ب دوستان.
تجربه خودم راجع به موسیقی اینه که حدود ده ساله که ساز میزنم ولی نمازم هم سر جا شه عزاداری هام سر جا شه و تو زندگی هم به قواعد اخلاقی کاملا پایبند هستم و هم اینکه ازدواج هم کردم.من هم راجع ب موسیقی تحقیق کردم و چیزی ک فهمیدم اینه که اکثر موسیقیها منفی هستند.ولی بنظرم موسیقی هنری اینطور نیست.خودم شخصا به هیچ وجه موسیقی با کلام و موسیقیهای مبتذل گوش نمیدم.ولی فکر میکنم هر موسیقی تاثیر خودش رو داشته باشه
کمک
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۵۵ - ۱۳۹۶/۱۱/۱۸
سلام...من چند وقته موسیقی غنا گوش میدم و تازه فهمیدم که اثار بدی رو به دنبالش داره...اگه میشه لطفا بهم بگین که راه توبه هست؟ یا اگر که توبه کنیم و خدا بپذیرد ان اثار بد (عمر کوتاه..ضعف اعصاب..و...)از بین می روند؟
علی
Iran (Islamic Republic of)
۰۰:۰۵ - ۱۳۹۷/۰۶/۱۳
مقاله نوشته شده کار تحقیقی و پژوهشی خوبی است و در آخر هم خوب نتیجه گیری شده ، به نظر بنده موسیقی اگر در جهت فطرت و خود عالی انسانی باشد و ایجاد حرکت بسوی خود عالی داشته باشد به مقداری که افراط نشود خیلی هم مناسب است اما افراط در موسیقی همانطور که شاهد آن هستیم انسان را از خدا و از خود انسانی غافل می کند توضیح در مقاله مفصل آمده است
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۷:۵۵ - ۱۳۹۷/۱۰/۱۶
مقاله چرتی بود
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۵۸ - ۱۳۹۷/۱۲/۰۹
این مقاله یک کیلیک به اسم pdf نداره که دانلودش کنم
زهرا
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۱۰ - ۱۳۹۷/۱۲/۱۷
سلام مقاله عالی بود اما اون گناهکارایی ک چرندیاتشون رو میکنن بابت اثراتیه ک موسیقی روشون گذاشته متاسفانه جوونای بامعرفتمون شهید شدن ک اینا جاشون بگیرن
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۵۶ - ۱۳۹۸/۰۱/۰۹
به نظر من شما دارید اشتباه مکنید وحتما اون استدلال هایی که آوردین درسته اما نه در مورد موسیقی امروزی
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۳۵ - ۱۳۹۸/۰۳/۱۴
مقاله متعادل و به دور از افراط و تفریطه
هرکس اظهار نظر میکنه باید اول خوب مقاله را و دلایل را خونده باشه
بنده با این مقاله موافقم
روز خوش
بهناز
Iran (Islamic Republic of)
۱۰:۰۸ - ۱۳۹۸/۰۵/۳۱
خوش به سعادت خودم که هیچکدوم از این ائمه ی اطهار رو هم بعنوان کسانی که بشه به حرفشون استناد کرد قبول ندارم! خدایا واقعا شکرت
موسیقی با کیفیت گوش میدیم لذت هم می بریم والا به این سن نه به گناه افتادیم نه ضعف اعصاب گرفتیم
شما ر به مقدساتتون قسم یکم آپدیت شید به قرن بیست و یک!
محمود
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۴۳ - ۱۳۹۸/۰۸/۱۴
سلام یه آیه،روایت یاهرچی ک بشه ب قرآن یاامامان وپیامبرنسبت دادبیارین ک موسیقی بر انسان تاثیرمثبت داره(البته اگه قبول دارین این چیزارو)من خودم پشت کنکوری ام ازوقتی موسیقی روگذاشتم کنارهم میدونم دارم چ کارمیکنم چی بهم انگیزه میده وهم هی هرروزناامیدنمیشم وبیبرنامگی هام ازبین رفته وهم چیزایی ک میخونم هی یادم نمیره و...هزاران نظم وهماهنگی دیگه
morteza
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۲۵ - ۱۳۹۹/۰۲/۲۵
و این را هم که از هر راهی انسان می تواند به فساد کشیده شود
فقط موسیقی که آدم بیمار میشه..........یعنی دیگر کاار نیست که انسان رو بیمار کنه و به فساد بکشونه؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟الان فضای مجازی نمی ونه آدم ها رو به گناه وا به داره؟؟؟؟؟؟؟
یه ذره تامل کنید و لطفا بدون داشتن علم فقه درباره روایات معصومین نظر ندهید و هر شخص با مراجعه به مرجع تقلید خود پاسخ پرسش هایش رو پیدا کند
علی مرادی
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۴۲ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۴
ببخشیدا ولی یه چیزی مشکوکه،مگه حتی علما هم قبول ندارن که اجنه صدا دارن ولی انسان نمیتونه بشنوه؟و مگه شیطان از جنس اجنّه نیست؟پس اگه حتی اولین بارم اون موسیقی نواخته باشه،چطور آدمیزاد شنیده؟!
و گیریم همچین اتفاقی هم اقتاده باشه،پس شیطان خدمت بزرگی به انسان کرده! چون انسانا اول با صوت حنجره(یه چیزی نزدیک به موسیقی) با ارتباط برقرار کردن بعد از همون صداها حروف الفبا و زبان اختراع شد!
نتیجه:
گفتن اینکه اولین شیطان موسیقی نواخته،خودش یه جور تایید و خدمت به شیطان پرستیه!
Samaneh
Ireland
۱۱:۲۸ - ۱۳۹۹/۰۸/۲۹
واقعا متاسفم برای نویسنده این متن
یعنی چی موسیقی به ادم آرامش میده این چرت و مرتا چیه ک حرامه کسی ک جنبه نداره گوش نده
واقعا این افکار کثیفتونو پاک کنید و چشماتونو باز کنید ک الان جوونا چی فکر میکنن
یکم امروزی باشید موسیقی هیچ ضرری نداره و حال ادمو خوب میکنه حالا از هر سبکی
خواهرطلبه
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۱۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۷
سلام ب نظر میادبرخی منابع نادرست نوشته شدن مثل اینکه تو منابع نوشتید کتاب تعلیم و تربیت استاد مطهری صفحه 72 من رفتم نگاه کردم اما مطلبی ک شما نوشتید داخلش نبود؟!