فاجعه سنجار لکه ننگ خالقان داعش

به گزارش «شیعه نیوز»، این روزها سالروز آزادی شهر سنجار واقع در غرب استان نینوا در شمال عراق است(1) که در سال 2014 میلادی شاهد یک تراژدی فراموش نشدنی بود و بسیاری نیز اعتقاد دارند از نظر سیاسی هم لکه ننگی بر جامعه بشری است که محو آن از صفحات تاریخ ممکن نیست.

هزاران زن و مرد از اقلیت ایزدی(2) در شمال عراق در جریان یورش گروه ترروریستی داعش در ژوئن 2014 به این کشور کشته و یا به اسارت برده شدند؛ فاجعه ای که ابعاد و جزییات آن تاکنون با سکوت طی شده و بانیان آن خود را در گذر تاریخ پنهان کرده اند.
از روز دهم ژوئن تا سوم آگوست 2014 مناطق و شهرهای بسیاری در 6 استان صلاح الدین، نینوا، دیاله، الانبار ، کرکوک و بابل سقوط کرده بود و تروریست های مسلح تا کمربند بغداد را اشغال کرده و تا دروازه های این شهر پیش آمده بودند.

روز 12 مرداد ماه 1393 (سوم آگوست 2014 ) در حالی که بغداد ، همچنان در شوک و التهاب از حمله گروه تروریستی داعش بسر می برد و خبرهای تکان دهنده از گوشه گوشه مناطق شمالی این کشور افکار عمومی را به شدت تحت تاثیر قرار داده بود، خبر سقوط سنجار ابتدا چندان جدی گرفته نشد.

تا پیش از شب دوازدهم مرداد 93 کنترل شهر سنجار در دست نیروهای حزب دمکرات کردستان عراق بود. مقرها و پایگاه های این حزب بدون هرگونه مشکل در سطح منطقه دایر و فعال بودند.
اهالی مضطرب و نگران سنجار، اقلیتی که به یکی از شاخه های زبان کردی تکلم می کنند ، به اعتبار و اتکای همین نیروهای پیشمرگه شهر را ترک نکردند. اهالی برخی روستاهای سنجار نیز از ریش سفیدهای عرب و ترکمن سنی اطمینان دریافت کرده بودند که در صورت رسیدن نیروهای داعش آنها ضمانت شان خواهند کرد و در امان خواهند بود.
صبح هنگام اما وقتی اهالی از خانه هایشان خارج شدند، هیچ نیروی پیشمرگه ای در سطح شهر نبود، همه آنها سنجار را تخلیه کرده بودند و در عین حال زمانی که داعش به منطقه رسید ، آن ریش سفیدها و روسای قبایل سنی نیز به عهد خود وفا نکردند و نتیجه آن شد که جهان را تکان داد.
نزدیک به 20 تا 30 هزار ایزدی، شهر سنجار و روستاهای اطراف را به سمت ارتفاعات موسوم به کوه سنجار ترک کردند؛ آنها که شهر را ترک کردند، تحلیل درست تری از ایدئولوژی داعشی ها داشتند؛ اما بقیه چه شدند؟؛ مردان جوان و پسران نوجوان سربریده شدند و یا بصورت دسته جمعی تیرباران و زنان به اسارت رفتند و سر از بازارهای برده فروشی داعشی ها در آوردند.
در نهایت، چند روزی طول کشید تا فاجعه سنجار خود را نشان دهد و جهان از خواب یا خواب زدگی بیدار شود.
در نتیجه خیانت برخی ها و رخوتی که بر جامعه بین الملل حاکم بود، در تراژدی سنجار بیش از 5 هزار ایزدی کشته، 50 هزار آواره و حدود 5 هزار نفر شامل تعدادی از دختران و زنان جوان ایزدی همچون غنایم جنگی به اسارت نیروهای داعش در‌آمدند و آنگاه بود که سازمان ملل وارد عمل شد و اعلام کرد که آنچه که توسط داعش در سنجار رخ داده ، جنایت جنگی است.
اما آنچه امروز در چهارمین سالگرد آزادی سنجار با آن روبه رو هستیم اینکه هنوز ابعاد این تراژدی پایان نیافته و از سرنوشت هزاران دختر و زن جوان به اسارت برده شده ایزدی خبری نیست و هنوز پدران و مادرانی به دنبال فرزندان خود در گورهای دسته جمعی هستند و کودکانی که در پی والدین با کابوس آن روزها زندگی می کنند.

یک جنبه دیگر نیز اینکه مقصران تراژدی سنجار همچنان هستند و خود را در لابلای برگ های پر حادثه تاریخ در آن ایام مخفی کرده اند.
ایزدی ها، پیشترها از اعلام شکایت به مجامع بین المللی علیه مسعود بارزانی به عنوان یکی از مسئولان آن فاجعه خبر می دادند، اما بعدها مشخص نشد که چگونه موضوع به دست فراموشی سپرده شد؛ برخی می گویند این فراموشی ریشه در زد و بندهای سیاسی دارد.
مسعود بارزانی از همان ابتدای حمله داعش، به درخواست کمک دولت مرکزی عراق برای ورود به جنگ پاسخ منفی داد و ادعا کرد این یک جنگ مذهبی است و او دخالت نخواهد کرد و بر اساس مدارک و شواهد مستند حتی در صدد بهره برداری از موقعیت پیش آمده برای جدایی از بغداد بود.(3)

دمکرات ها بعد از فروپاشی ارتش فدرال در موصل ، تمامی تجهیزات و سلاح های سنگین ارتش را مصادره کرد و در تمامی مناطقی که خارج از دولت اقلیم بود نیروهای خود را مستقر کرده بودند، اما تخلیه این شهرها قبل از یورش داعش از جمله سنجار ، تلعفر و سد موصل، این مناطق را بدون مقاومت تحویل داعش داد.
با اینحال پس از کمک های گسترده ایرانی ها به دولت مرکزی (بغداد) و نیز اقلیم کردستان عراق و همچنین بازپس گیری مناطق تحت اشغال از دست گروه تروریستی داعش، نیروهای کرد از تحویل مناطق آزاد شده به دولت مرکزی خودداری کردند که این موضوع از نظر کارشناسان زمینه سازی برای ایده جدایی از عراق توسط رهبر حزب دمکرات کردستان عراق بود که از اعلام علنی آن حتی در بحبوحه جنگ هم ابایی نداشت. (4)
آنها که معتقد به خیانت حزب دمکرات کردستان عراق هستند، می گویند ، با کمک پیشمرگه ها می توانستند مانند آمرلی سه ماه دوام بیاورند، فقط کافی بود پیشمرگه ها در شهر می ماندند و سلاح میان اهالی توزیع می کردند و یا حداقل قبل از ترک شهر به مردم اطلاع می دادند.
اما دومین عامل در ایجاد تراژدی سنجار ، آمریکایی ها هستند؛ دولت مرکزی عراق در ماه ژوئن 2014 بارها از دولت آمریکا برای کمک نظامی – در چارچوب موافقتنامه امنیتی امضاء شده میان دو کشور در سال 2010 میلادی درخواست کمک کرد، اما آمریکایی ها شرط گذاشتند و از کمک امتناع کردند.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران عراقی و حتی کردهای عراق، اگر آمریکایی ها کمی زودتر پوشش هوایی منطقه را بر عهده می گرفتند، داعش در اشغال سنجار به مانع می خورد؛ آن هم در زمانی که عراقی ها قادر به کمک زمینی به سنجار نبودند و نجات بغداد اولویت اول و اصلی آنان بود.

1- شهر سنجار در روز 20 دسامبر 2014 مصادف با 29 آذر 1393 در عملیات مشترک نیروهای کرد عراقی و ارتش عراق آزاد شد

2- در معرفی ایزدی ها در منابع مختلف آمده است: یزیدیان، ایزدیان، ایزدی‌ها یا یزدانی‌ها اقلیتی مذهبی هستند که در شمال عراق، سوریه، جنوب شرقی ترکیه و قفقاز زندگی می‌کنند؛ به زبان کردی صحبت می‌کنند و آیین ایشان، ایزیدی با ایمان بر تنها یزدان پاک مسلط است. یزدان پاک یا ایزد همان خدای زرتشتیان می‌باشد که در گویش ایزدی ها، متداول و مرسوم است. ایزد منان نیز به معنای خدای بخشنده و مهربان می‌باشد که ایرانیان باستان قبل از ورود اسلام در ستایش خداوند شان بکار می‌برند. گفته می شود آیین ایزدی یا یزیدی مخلوطی از اسلام غیرمعمولی، مسیحیت شرقی، زرتشتی، و احتمالاً مهرپرستی است.

3- مسعود بارزانی رهبر حزب دمکرات کردستان عراق در آستانه حمله داعش به عراق در یک اظهار نظر معروف گفت که 'وضعیت عراق بعد از داعش با قبل از داعش متفاوت است و کردها نمی توانند دیگر در این کشور به عنوان بخشی از آن باقی بمانند.'
وی همچنین 9 روز بعد از سقوط موصل به دست داعش عدم ورود به جنگ را توجیه کرد.'

4- بارزانی در مصاحبه با الحیات در تاریخ 21 بهمن 1393: 'دنیا تغییر کرده و همه چیز امکان پذیر است. چرا خودمان را فریب دهیم؟ عراق عملا” تجزیه شده است ... اما غیرممکن است که تا ابد منتظر بمانیم.'