چهارمین "سالروز بیعت" با ملک سلمان در سایه سیاست‌های جنجالی پسرش

به گزارش «شیعه نیوز»، عربستان سعودی تاکنون دوره‌ای متفاوت‌تر و جنجالی‌تر از دوره ملک سلمان بن عبدالعزیز که تغییرات زیادی را در این کشور ایجاد کرده، نداشته است. ملک سلمان سیاست‌هایی را در پیش گرفته که بر روابط بین‌المللی و منطقه‌ای این کشور تاثیر زیادی داشته است.

شبکه الجزیره در گزارشی به مناسبت چهارمین سالروز بیعت با ملک سلمان، پادشاه سعودی اعلام کرد: عربستانی‌ها این روزها چهارمین سالروز بیعت با ملک سلمان را که ۲۳ ژانویه ۲۰۱۵ به جای ملک عبدالله بن عبدالعزیز به تخت پادشاهی تکیه زد، گرامی می‌دارند. ملک سلمان قبل از آن بیش از دو سال و نیم ولیعهد و وزیر دفاع و برای بیش از ۵۰ سال نیز امیر منطقه ریاض بود.

مهم‌ترین تغییراتی که ملک سلمان ایجاد کرد مقدمه‌چینی برای انتقال قدرت از نسل فرزندان ملک عبدالعزیز، مؤسس عربستان به نوادگانش بود. وی محمد بن نایف را ولیعهد و پسر خودش محمد بن سلمان را جانشین ولیعهد کرد اما این مساله دو سال بیشتر دوام نیاورد و در این دو سال شاهزاده محمد بن سلمان برای گرفتن اختیارات از پسر عمویش تقلای زیادی کرد تا اینکه پادشاه عربستان سعودی دستور خلع بن نایف از ولیعهدی و تمامی پست‌هایش از جمله وزارت کشور را صادر کرد و پسرش را به سمت ولیعهدی و وزارت دفاع گماشت.

بدون صحبت از پسر ملک سلمان که حاکم دوفاکتوی عربستان سعودی محسوب می‌شود، نمی‌توان از دوره ملک سلمان و تغییراتی که در دوره وی ایجاد شده، صحبت کرد.
تغییرات داخلی

در سطح داخلی محمد بن سلمان چشم‌انداز ۲۰۳۰ را به عنوان طرحی فراگیر کلید زد که عربستان سعودی را وارد مرحله پسانفت می‌کند. این طرح در برگیرنده برنامه‌های توسعه‌طلبانه مهمی است که براساس آن تغییرات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای در این کشور ایجاد شده است.

عربستان سعودی در راستای عملی شدن چشم‌انداز ۲۰۳۰ سیاست‌ها و پروژه‌های متعددی را اجرا کرده است که از جمله آن افزایش مالیات و تحمیل مالیات‌های اضافی بر کارگرانی است که از کشورهای دیگر به عربستان سعودی می‌آیند تا بتواند تعداد آن‌ها را به حداقل رسانده و فرصت شغلی را برای کارگران بومی این کشور فراهم کند.

پروژه نیوم به عنوان «شهر رویاها»ی عربستان نیز یکی دیگر از طرح‌های محمد بن سلمان محسوب می‌شود که عربستان سعودی از طریق آن قصد دارد منطقه شمال غرب این کشور را به پایتخت تجاری - اقتصادی جهانی برپایه هوش مصنوعی تبدیل کند. عربستان سعودی همچنین کلنک افتتاح مجتمع تفریحی القدیه را زده که هدف آن تاسیس بزرگترین شهرک تفریحی، فرهنگی و ورزشی در سطح جهان است. مساحت این مجتمع سه برابر "والت دیزنی ورلد" است.

عربستان سعودی همچنین پروژه دریای سرخ را اعلام کرد که یک پروژه گردشگری جهانی است و هدف آن ایجاد مراکز تروریستی در بیش از ۵۰ جزیره این کشور است.

تغییراتی که در دوره ملک سلمان و پسرش در عربستان سعودی رخ داده شامل زنان نیز هست. برای اولین‌بار در تاریخ عربستان سعودی به زنان اجازه رانندگی و مشارکت در انتخابات داده شد. این اقدام گام مهمی در کاهش محدودیت‌ها علیه زنان عربستان سعودی است.

عربستان سعودی که یکی از محافظه‌کارترین و بسته‌ترین کشورها در جهان اسلام به شمار می‌آید به خانواده‌های عربستانی اجازه حضور در ورزشگاه‌ها و کنسرت‌ها و سینماها را داد. همچنین اختیارات هیئت امر به معروف و نهی از منکر را که به منزله "پلیس دینی" این کشور است، کاهش داد.

پرونده حقوقی

در خصوص پرونده حقوقی مقامات عربستان سعودی نزدیک به ۴۹ شخصیت برجسته از جمله شاهزادگان و وزرای سابق و کنونی و تجار را به اتهام فساد بازداشت کردند. علاوه بر شاهزادگان و وزرا مقامات عربستان سعودی همچنین از سپتامبر ۲۰۱۷ صدها تن از مبلغان، اقتصاددانان، نویسندگان و فعالان حقوقی زن و مرد را بازداشت کرده‌اند سرنوشت این افراد مشخص نشده و به صورت علنی نیز متهم نشده‌اند.

در سطح خارجی عربستان سعودی مارس ۲۰۱۵ برای حمایت از دولت مستعفی یمن وارد جنگی علیه نیروهای انصارالله در این کشور شد. این جنگ قربانیان زیادی داشته و یمن را با بزرگترین بحران انسانی در جهان روبه‌رو کرده است. برای همین عربستان سعودی به شدت تحت فشارهای بین‌المللی برای پایان دادن به این جنگ است.

این جنگ از نظر داخلی نیز بر عربستان سعودی تاثیر زیادی داشته است. عربستان سعودی در مرزهای جنوبی خود با یمن تلفات مالی و جانی زیادی به خاطر این جنگ داشته است. انصارالله همواره پایگاه‌های ارتش عربستان سعودی در مرزها را هدف قرار می‌دهد و درگیری‌های مرزی موجب تخریب ۱۰ روستا و انتقال بیش از ۷۰۰۰ تن از مناطق مرزی و بسته شدن بیش از ۵۰۰ مدرسه شده است.

روزنامه واشنگتن پست پیش‌تر تلفات انسانی عربستان سعودی در مناطق جنوبی را حدود ۲۵۰۰ سرباز و ۶۰ افسر برآورد کرده بود. این روزنامه همچنین نوشت که ۶۵۰ دستگاه تانک عربستان در مناطق نجران، جازان و عسیر منهدم شده‌اند.

هزینه جنگ یمن نیز صدها میلیون دلار است. تلفات شدید انسانی در این جنگ بحران بزرگی برای ولیعهد عربستان سعودی که بعد از برعهده گرفتن پست وزارت دفاع این جنگ را آغاز کرد، محسوب می‌شود.
بحران‌های دیپلماتیک

در چهار سال دوره پادشاهی ملک سلمان و ولیعهدش، عربستان سعودی وارد بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی شد که در سال‌های قبل از آن شاهد این بحران‌ها نبود. ریاض مارس ۲۰۱۵ سفیر خود در سوئد را به خاطر انتقادات وزیر خارجه این کشور از وضعیت حقوق بشر عربستان سعودی فرا خواند.

عربستان همچنین به همراه امارات متحده عربی، بحرین و مصر وارد بحران دیپلماتیکی با قطر شده است. این چهار کشور قطر را به حمایت از تروریسم متهم و ژوئن ۲۰۱۷ روابط‌شان را با این کشور قطع کردند.

نوامبر ۲۰۱۷ عربستان سعودی سفیر خود در برلین را به خاطر انتقاد وزیر خارجه آلمان از سیاست ریاض در قبال لبنان و یمن فراخواند. در همان ماه سعد حریری نخست وزیر مکلف لبنان به شکلی غیرمنتظره استعفای خود از ریاض اعلام کرد و برای دو هفته در شرایطی مبهم در ریاض ماند.

بعد از اینکه میشل عون، رئیس جمهوری لبنان اعلام کرد که سعد حریری در ریاض تحت بازداشت است مقامات لبنانی کمپین دیپلماتیکی را برای بازگشت وی به راه انداختند. ریاض بازداشت حریری را تکذیب کرد و به دنبال این اتفاق روابط میان دو طرف دچار تنش شد.

نخست وزیر لبنان به محض بازگشت به بیروت از استعفای خود صرفنظر کرد و از اتفاقاتی که برایش در ریاض افتاده بود پرده برنداشت. از جمله مهم‌ترین بحران‌های دیپلماتیک عربستان سعودی تنش در روابط این کشور با کانادا بود که از اوت آغاز شد.

سفارت کانادا از وضعیت حقوق بشر در عربستان سعودی و بازداشت فعالان در این کشور انتقاد کرده بود. عربستان سعودی این انتقادات را مداخله در امور داخلی خود دانست.

اما آخرین و بزرگترین بحرانی که عربستان سعودی با آن مواجه شد قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد عربستان سعودی در کنسولگری این کشور در استانبول بود.

عربستان سعودی بعد از چند هفته انکار این قتل و تلاش برای مخفی کردن واقعیت به دست داشتن در این جنایت اذعان کرد. عربستان اعلام کرد که جمال خاشقجی در پی مشاجره با افرادی که در کنسولگری با او ملاقات کرده بودند به قتل رسیده است اما جامعه جهانی این داستان را باور نکرد و سازمان سیا نیز اعلام کرد که محمد بن سلمان دستور این قتل را داده است.

به رغم اذعان عربستان به این جنایت اما ریاض با پیامدهای این بحران و بحران‌های دیگری به ویژه در سطح بین‌المللی روبه‌رو است و این در حالی است که مقامات ریاض پول‌های هنگفتی خرج کرده و تلاش زیادی می‌کنند تا چهره این کشور و اصلاحات جدید آن را در سطح منطقه‌ای و بین المللی خوب جلوه دهند.