۰

کشیده شدن پای شورای همکاری خلیج فارس به اختلافات شاخ آفریقا

ناظرین امور منطقه امضای پیمان صلح میان اریتره و اتیوپی که دیروز (یکشنبه ) در جده امضا شد را ناشی از رقابت اعضای شورای همکاری خلیج فارس برای تقویت حضور نظامی در دریای سرخ و خلیج عدن و کشیده شدن تنش میان اعضای این شورا به شاخ آفریقا ارزیابی می کنند.
کد خبر: ۱۷۰۱۶۳
۱۱:۴۴ - ۲۶ شهريور ۱۳۹۷
 ناظرین امور منطقه امضای پیمان صلح میان اریتره و اتیوپی که دیروز (یکشنبه ) در جده امضا شد را ناشی از رقابت اعضای شورای همکاری خلیج فارس برای تقویت حضور نظامی در دریای سرخ و خلیج عدن و کشیده شدن تنش میان اعضای این شورا به شاخ آفریقا ارزیابی می کنند.

'آسیاس افورقی' رئیس جمهوری اریتره و 'ابی احمد علی' نخست وزیر اتیوپی عصر یکشنبه پیمان صلح میان دو کشور را در جده عربستان امضا کردند.
پیش از این در دوم مرداد ماه گذشته رییس جمهوری اریتره و نخست وزیر اتیوپی به ابوظبی رفتند و بعد از گرفتن عکس یادگاری با 'محمد بن زاید' ولیعهد امارات ، نشان 'شیخ زاید' را به پاس آنچه خدمات آنها به صلح در آفریقا خوانده شد ، دریافت کردند.

در مراسم جده علاوه بر 'محمد بن سلمان' ولیعهد و وزیر دفاع عربستان، 'آنتونیو گوترش' دبیرکل سازمان ملل متحد و ' عبدالله بن زاید ' وزیر امورخارجه امارات متحده عربی حضور داشتند.
این پیمان صلح 10 روز پس از بازگشایی سفارت اتیوپی در اسمره صورت می گیرد که پس از تعطیلی حدود دو دهه بار دیگر گشوده شد.
اریتره در سال 1941 و به هنگام بیرون رانده شدن ایتالیایی‌ها از شرق آفریقا، زیر سلطه استمار انگلیس درآمد، 11 سال بعد، این سرزمین به صورت ایالتی خودمختار با اتیوپی تشکیل فدراسیون یکپارچه را داد اما الحاق آن به عنوان یکی از استان‌های اتیوپی در 1962 شورشی علیه آدیس آبابا را در پی داشت که تا 1992 به طول انجامید و سرانجام منجر به استقلال اریتره در سال 1993 شد.
اما در سال 1998 به علت اختلافات مرزی، جنگی دو ساله و خونین میان دو کشور در گرفت که بیش از 800 هزار کشته برجای گذاشت و دستکم 350 هزار تن از ساکنان مناطق مرزی دو کشور آواره شدند.
دو طرف سرانجام در فوریه 2001 در الجزایر قرارداد آتش بس را امضا کردند، هرچند به دلیل اجرا نشدن کامل این توافق، روابط دو کشور همچنان متشنج بود.
روابط دو کشور همچنان سرد بود تا در نهایت ، نخست وزیر مسلمان اتیوپی هفدهم تیرماه گذشته برای اجرایی کردن توافقنامه صلح با کشور همسایه یعنی اریتره در دیداری رسمی وارد این کشور شد..

پس از آن نیز یک هیات از اریتره وارد آدیس آبابا پایتخت اتیوپی شد و با مقام های این کشور در مورد روابط دوجانبه گفت و گو کرد.
حزب حاکم اتیوپی 16 خرداد بر تلاش برای برقراری صلح با اریتره و پایان دادن به اعمال خصمانه میان دو کشور تاکید و اعلام کرد: اجرای توافق نامه صلح الجزایر را که به درگیری های مرزی دو کشور پایان می دهد، می پذیرد.
آشتی میان اتیوپی و اریتره بعد از 20 سال یکی از مهم ترین رویدادهای مربوط به حوزه قاره آفریقاست که توجه تحلیل گران را به چرایی این آشتی و احتمال دخالت منفعت طلبانه برخی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ، جلب کرده است.

تلاش عربستان سعودی برای تقویت حضور نظامی در دریای سرخ و خلیج عدن نه تنها تازگی ندارد که یکی از اهداف بلند مدت این کشور محسوب می شود که بیشتر به منظور مقابله با چالش‌های پیش رو ناشی از دشمنی با ایران ، قطر و ترکیه دنبال می شود. در این پیوند، در دو سال گذشته امارات متحده عربی هم درعمل به عربستان پیوسته است.

با توجه به اینکه عربستان و امارات همپیمان اتیوپی به شمار می روند، برخی تحلیل گران از ابتدا معتقد بودند که این دو کشور در پشت پرده توافق حضور دارند، چرا که آنها از اریتره نیز حمایت مالی می کنند و نقش فعالی در تصمیم گیری نخست وزیر این کشور برای مذاکره ایفا کرده اند.
قاره آفریقا برای عربستان و امارات از اهمیت به سزایی برخوردار بوده و این کشورها منافع استراتژیک خود را در این قاره همواره دنبال کرده اند.

در بسیاری از مواقع ریاض و ابوظبی از حمایت همپیمانان آفریقایی خود در منازعه های منطقه ای سود برده اند، به عنوان مثال در خصوص قطع رابطه با ایران و قطر و یا مشارکت در تجاوز نظامی به یمن از کشورهای آفریقایی خواسته اند تا آنها را حمایت کنند. این کشورها نیز به دلیل اتکای زیاد به کمک های مالی عربستان و امارات، خواسته هایشان را اجرا می کنند.

کارشناسان معتقدند که، عربستان و امارات مایل نیستند به هچ عنوان از کشورهای آفریقایی که بسیار فقیرند، غافل بمانند تا آنها به سمت محور ترکیه، قطر و یا حتی ایران کشیده شوند و به همین دلیل خود را در منازعه های این کشورها به عنوان میانجی و طرف سوم دخالت می دهند تا هم چهره ای موجه و صلح طلب از خود در میان افکار عمومی نشان دهند و هم مانع فاصله گرفتن این کشورها از محور خودخوانده آنها شوند.
سفر بی سابقه و ابهام برانگیز تیر ماه گذشته ولیعهد ابوظبی به اتیوپی و کمک سه میلیارد دلاری به این کشور در سایه این نگاه قابل تحلیل است.
اریتره هم طی سالهای اخیر روابط خود را با عربستان و امارات بهبود بخشیده به طوریکه گفته می شود، امارات یک پایگاه نظامی در بندر جنوبی 'عصب' در اریتره ساخته است.
امارات از این پایگاه برای حمله هوایی به یمن در چارچوب ائتلاف خود خوانده تحت رهبری عربستان استفاده می کند.
به تازگی 'موسسه اطلاعاتی و پیش بینی‌های راهبردی' در آمریکا موسوم به 'استراتفُور' با بررسی عکس‌های ماهواره‌ای گرفته شده از سوی موسسه ' اُل سُرس آنالیسس' از این پایگاه ها گزارش کرده است که، کار‌های ساختمانی تاسیسات نظامی در شمال غرب بندر عَصَب به مراحل پایانی آن نزدیک می شود و مقیاس و وسعت تاسیسات نشان می دهد استقرار نیرو‌های اماراتی در ارتیره طولانی خواهد بود.
عصب یا 'آساب' نام شهری بندری در جنوب دریای سرخ در کشور اریتره است. این شهر به دلیل موقعیت جغرافیایی و نزدیکی به خلیج عدن از اهمیت راهبردی برخوردار است.
عربستان نیز از لحاظ مالی و سیاسی نظام حاکم اریتره را حمایت می کند . 'محمد بن سلمان' ولیعهد این کشور به تازگی یک هیات سعودی را برای دیدار با نخست وزیر اتیوپی به این کشور اعزام کرد و تنها یک روز بعد از آن کمیته اجرایی جبهه حاکم بر این کشور موضع خود را در قبال مرزها اعلام کرد.
از سوی دیگر کارشناسان با اشاره به روابط راهبردی که اخیرا و بعد از سرنگونی دولت قانونی 'محمد مرسی' در مصر بین ریاض و قاهره ایجاد شده است ، می گویند :عربستان از نزدیک شدن به اتیوپی قصد دارد تا به اختلافات آدیس آبابا با قاهره در خصوص سد النهضه پایان دهد.
سد النهضه یا سد بزرگ هزاره، سدی است که اتیوپی در حال ساختن آن بر روی رود 'نیل آبی' در نزدیکی مرزهای این کشور با سودان است. این سد در صورت تکمیل شدن، بزرگترین سد برق آبی قاره آفریقا خواهد بود .
هزینه ساخت این سد چهار میلیارد و 700 میلیون دلار برآورد شده است و این در حالی است که گفته می شود بخشی از هزینه احداث آن توسط قطر تامین شده است .
طی سالهای اخیر مصر با بحرانهای مختلف سیاسی و اقتصادی روبرو بوده و همین مساله موجب کاهش قدرت منطقه ای آن کشور شده است. فقر شدید، بحرانهای سیاسی ناشی از سرنگونی دولتهای 'حسنی مبارک' و 'محمد مرسی' و مشکلات امنیتی به شدت مصر را دچار مشکل کرده است.
در صورت کاهش شدید بازدهی رودخانه نیل مشکل شدیدتری به مشکلات پیشین اضافه می شود که بیش از پیش موجب تضعیف مصر خواهد شد. حتی در صورت عدم کاهش بازدهی رود نیل، ساخت سد بزرگی در اتیوپی و برنامه های اوگاندا برای ساخت سد عملا مشکلات امنیتی را بر سر مهمترین شاهراه حیاتی مصر ایجاد خواهد کرد
جدا از نگرانیها و مسایل امنیتی، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس گام هایی را برای مشارکت در بخش کشاورزی منطقه شمال شرق آفریقا برداشته اند. بخش هایی از این منطقه زمین‌های کشاورزی مناسبی دارد و از نظر نیروی انسانی غنی است. در این ارتباط ، عربستان، امارات و قطر دربخش‌های کشاورزی اتیوپی سرمایه گذاری کرده اند و یا پروژه هایی را در دست اجرا دارند موضوعی که می تواند به مذاق مصر خوشآیند نباشد چرا که هر چه کشاورزی در این کشور رونق بگیرد کاهش سهم مصر از نیل هم رنگ واقعیت به خود می گیرد .
در حال حاضر عربستان و امارات فرصتی به دست آورده اند تا این طور نشان دهند که نقش مهمی در شاخ آفریقا دارند و برای عادی سازی روابط میان اتیوپی و اریتره تلاش کرده اند، اما به نظر می رسد افزایش فعالیت های این دو کشور در اریتره و اتیوپی با منافعی که کشور قطر در این منطقه دارد، در تعارض قرار خواهد گرفت .

وزیر خارجه قطر در سفر سال 2016 خود به اتیوپی یازده قرارداد همکاری های اقتصادی با دولت سابق این کشور ( دولت هایلی ماریام دیسالین) امضا کرد و در سال 2017 هم موفق به عقد قرارداد همکاری های نظامی و امنیتی با این کشور شده است .
کارشناسان سیاسی پیش بینی در دراز مدت هم عربستان و امارات برای پیشبرد سیاست خارجی خود در شاخ آفریقا با چالش هایی زیادی روبرو خواهند شد . به گفته آنها اینکه امارات در ارتیره حضور نظامی دارد و عربستان در اتیوپی سرمایه گذاری کرده است می تواند اختلافاتی را ایجاد کند و یا تنش را افزایش دهد.

ناظران امور منطقه می گویند : طی یک سال اخیر که عربستان ، امارات ، بحرین و مصر روابط خود با قطر را قطع کرده اند، اختلافات آنها از خلیج فارس فراتر رفته و به قاره آفریقا رسیده است .
به نظر می رسد قطر از یک سو و عربستان و امارات از سوی دیگر تلاش دارند تا یک نظام منطقه ای جدید را سامان دهند که بر اساس آن امنیت منطقه خلیج فارس به امنیت منطقه شاخ آفریقا گره خورده و به همین بهانه جای پای خود را در قاره آفریقا محکم کنند.
منبع: IRNA
ارسال نظرات
نظرات حاوی عبارات توهین آمیز منتشر نخواهد شد
نام:
ایمیل:
* نظر: