شیعیان سعودی و نقش آنها در عربستان جدید

به گزارش «شیعه نیوز»، حسن المصطفی، نویسنده و تحلیلگر سعودی، در مقاله ای که روز ۱۲ مارس ۲۰۱۸ در العربیه انگلیسی با عنوان «شیعیان سعودی و نقش آنها در عربستان سعودی جدید»* منتشر شد، نوشت: در آپریل ۲۰۱۵ با انتشار خبری که یک سرباز عربستانی بر توییتر قرار داد و در آن شهروندان شیعه عربستان در قطیف را به قتل عام تهدید کرد، افکارعمومی عربستان دچار شوک و نگرانی شد. شاهزاده محمدبن سلمان که در آن زمان وزیر دفاع سعودی بود و هنوز به جایگاه ولیعهدی نرسیده بود، مستقیما در موضوع مداخله کرد. وی دستور داد آن سرباز مورد بازپرسی قرار گیرد و مساله را به یک دادگاه نظامی ارجاع داد.

سابقه عربستان در حفاظت از شهروندان شیعه

محمدرضا نصرالله، عضو سابق شورای سعودی برخی از جزییات این رویداد را در وب سایت «Sobra» روایت کرده است. وی اذعان کرده است: «در آن زمان من قادر بودم با شاهزاده محمد تماس برقرار کنم و پیام سپاسگزاری شهروندان قطیف و احصا را به دلیل این پیگیری به وی برسانم. من از پاسخ وی شگفت زده شدم که در آن گفته بود «این اقدام برای دریافت تشکر شهروندان شیعه صورت نگرفته بلکه این وظیفه دولت است که امنیت آنها را تامین کند و از حقوق آنها حمایت نماید».

در ماه می ۲۰۱۵، طی یک حمله انتحاری از سوی داعش به نمازگزاران مسجد امام علی بن ابیطالب [ع] در قطیف، ده ها نفر از شیعیان عربستان کشته شدند. این نخستین بار بود که یک مسجد شیعی در عربستان سعودی هدف حمله تروریستی قرار می گیرد. مقامات سعودی سریعا به پیگیری ماجرا پرداختند. ملک سلمان در پیامی با بازماندگان ابراز همدردی کرد و شاهزاده محمدبن سلمان، محمدرضا نصرالله را برای ملاقات با خانواده های قربانیان و ابلاغ پیام تسلیت پادشاه اعزام کرد. همچنین دولت به خانواده هر یک از شهیدان یک میلیون ریال و به مصدومان حادثه نیم میلیون ریال پرداخت کرد.

در همان ماه ملک سلمان فرمان بازسازی مسجد را صادر کرد. در سال های اخیر دولت سعودی همه موارد حمله تروریستی که گردهمایی ها و مساجد شیعیان را هدف قرار داده، شدیدا و به طور اثرگذاری رصد کرده است. در واقع دولت سعودی نیروهای امنیتی و اطلاعاتی خود را برای جلوگیری از حملات آینده افزایش داده است. همچنین سطح همکاری مابین نیروهای امنیتی و مردم را برای فراهم کردن امنیت در منطقه قطیف، که تهدید تروریسم از سوی داعش، گروه های تکفیری و باندهای مجرمین  العوامیه وجود دارد، ارتقاء داده است.

نقش شیعیان در تقویت کشور

از لحاظ تاریخی، در اوایل سال ۱۹۱۳ زمانیکه احصا و قطیف داوطلبانه تحت قلمرو ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن قرار گرفتند، شهروندان شیعه سومین استان سعودی را شکل دادند. هیچ مقاومت یا جنگی در این باره اتفاق نیفتاد. ملک عبدالعزیز حقوق مردمان این منطقه را برای پرستش خداوند و انجام مناسک مذهبی براساس احکام شیعه جعفری تضمین کرد.

ائتلاف شکل گرفته مابین شهروندان شیعه و پادشاه طی دهه ها پابرجاماند. اکثر شهروندان در این استان شرقی که غنی از منابع نفت است، شیعه هستند. بسیاری از آنها در ارامکو مشغول به کار هستند که پیش از این شرکت نفت عربی-امریکایی نامیده می شد. آنها در ساخت کارخانجات شرکت، استخراج نفت، مدیریت تاسیسات و آموزش نیروی انسانی مشارکت داشته اند.

اینگونه شیعیان مستقیما در توسعه اقتصادی پادشاهی سعودی ایفای نقش کرده اند. همچنین آنها در حوزه های تجارت، آموزش، بانکداری و چندین بخش دولتی همکاری کرده و نقش مهمی در پایه گذاری شهرک صنعتی جبیل داشته اند. یکی از برجسته ترین شخصیت هایی که به توسعه این شهر کمک کرد مهندس جمیل الجیشی بود که بعدها به عنوان سفیر عربستان سعودی به تهران فرستاده شد.

این مشارکت موثر در پایه ریزی اقتصاد با احکام سیاسی مورد تقدیر قرار گرفته اما همچنین افراط گرایان وابسته به جنبش تکفیری را خشمگین کرده است. این جنبش ادامه اخوان هستند که ملک عبدالعزیز در جنگ سال ۱۹۲۹ با آنها روبرو شد.

 «اسلام سیاسی»

با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران در سال ۱۹۷۹، و پس از آن تصرف مسجدالحرام از سوی جهیمان العتیبی و یارانش در نوامبر همان سال، افراط گرایی در منطقه شدت گرفت. این رویدادها منجر به ایجاد دوقطبی مذهبی گردید و جنبش هایی از اسلام سیاسی را در هر دو جوامع شیعه و سنی به وجود آورد.

بیداری اسلامی که در نتیجه آمیزه ای از سلفیسم، سوروریسم و اخوان المسلمین پدید آمد، رقیب سنی انقلاب اسلامی ایران محسوب می شود، درحالیکه انقلاب ایران به نوبه خود جنبش های سیاسی همچون حزب الله، خط امام و حزب اسلامی دوا را ایجاد کرد. این میراث سیاسی تاثیری منفی بر جامعه شیعه سعودی گذاشت که خود را در میانه منطقه ای یافتند که شاهد جنگی میان ایران و عراق و نزاعی مابین اسلام گرایان سنی و شیعه بود. در همین زمان برخی از قدرت های سیاسی بین المللی درصدد برآمدند تا در صحنه های سیاسی دولت سعودی را تحت فشار قرارداده و از آن باج خواهی کنند.

در سال ۱۹۹۳، از سوی ملک فهد به اپوزیسیون شیعه سعودی اجازه داده شد در این پادشاهی بمانند زیرا وی اعتقاد داشت آنها شهروندان عربستان هستند که باید در کشور خود بمانند و این مسائل از طریق گفتگو قابل حل خواهد بود. این نظر ملک فهد نتیجه جنبش اصلاح (حزب اصلی اپوزیسیون شیعه سعودی در خارج از این پادشاهی) بود که در سال ۱۹۹۰ اعلام کرد مخالف حمله صدام حسین به کویت است. در آن زمان شیخ حسن الصفار، رهبر این جنبش، از جوانان شیعه سعودی خواسته بود به مقابله با آن حمله برخیزند و در برابر نیروهای عراق در کنار دولت بمانند. جنبش اصلاح همچنین انجام هر ماموریت امنیتی و نظامی برای ایران را رد کرد. اینگونه مجادله مابین این جنبش و تهران بالا گرفت و بسیاری از رهبران آن تهران را به مقصد دمشق، لندن و دیگر شهرها ترک کردند. این مساله باعث ایجاد یک تصویر وطن پرستانه مثبت درباره شیعیان عربستان گردید و نشان داد که آنها ستون پنجم دشمن نیستند که بخواهند علیه کشور خود و منافع آن اقدام کنند.

حضور شیعیان در عربستان بر پایه اعتقاد راسخ آنها به وفاداری به کشور و رهبران سیاسی آن، عدم پذیرش مداخله و خشونت خارجی، حفظ صلح داخلی، دوری از گفتمان مذهبی و نژادی، تاکید بر اصول وحدت اسلامی، پذیرش گفتگو و ارتباط برای حل معضلات و اعتقاد به قانون به عنوان مرجعی برای تضمین فرصت های برابر در میان شهروندان بدون هیچ گونه تبعیض مذهبی است.

فرصت های برابر، چشم انداز مشترک

این جهت گیری با ویژن ۲۰۳۰ هماهنگ است که هدف آن ایجاد یک جامعه مولد برای رسیدن به یک کشور مدرن است که در آن قانون بر سهم خواهی و جانبداری ارجحیت دارد. ولیعهد محمدبن سلمان در طی دیدار اخیر خود با خبرنگاران مصری در قاهره با رویکردی مثبت درباره شهروندان شیعه سعودی و نقش آنها در ساختن کشور صحبت کرده است.

شهروندان شیعه به همان طریقی زندگی می کنند که مابقی شهروندان. شاهزاده ولیعهد در تلاش است تا بار سنگین «گفتمان بنیادگرای افراطی» را که مدت زمان درازی است شیعیان متحمل می شوند، از دوش آنها بردارد. شاهزاده ولیعهد قول داده است افراط گرایان را سریعا از بین ببرد. بنابراین شهروندان شیعه دیگر تحت فشار و سلطه افراط گرایانی که در سال های گذشته در جامعه آنها نفوذ کردند و مانع آن شدند که بسیاری از آنها آنگونه که می خواهند نتوانند وظایف ملی خود را انجام دهند، نخواهند بود.

شیعیان در عربستان سعودی -و تمامی مردم این کشور- اکنون فرصتی برای مشارکت صادقانه در پایه گذاری «عربستان سعودی جدید» دارند تا با همکاری موثر در کنار رهبران سیاسی خود، آینده کشور خود را بدون هیچ ترسی از فتواهای تکفیری یا تبعیض مذهبی بسازند. این فتاوا اکنون به پایان خود رسیده و با تاکید پادشاه دیگر هرگز بازنخواهد گشت.

*پایگاه خبری شفقنا این مطلب را با تصرف و تلخیص، صرفا جهت اطلاع به فارسی برگردانده و محتوای آن را تایید یا رد نمی کند.

منبع: العربیه