تشریح مسیر دستیابی به آتش‌بس در ادلب سوریه

به گزارش «شيعه نيوز»، پایگاه خبری «العهد» در یادداشتی با عنوان «راه رسیدن به آتش‌بس در إدلب» به بررسی شروط لازم برای پیوستن استان إدلب به جمع مناطق کاهش تنش در سوریه پرداخت.

در این یادداشت آمده است: دو کشور روسیه و ایران در مقام شرکا و ضمانت‌دهندگان توافق آستانه در راستای سنجش میزان جدیت ترکیه در عمل به توافق به آن مهلت شش ماهه‌ای دادند تا به راه حلی با متحدان بومی خود در چهارمین منطقه کاهش تنش دست یابد، منطقه‌ای که در ششمین کنفرانس آستانه درباره آن توافق صورت گرفت و شامل استان إدلب و بخشی از حومه‌های شمالی حماه و غرب حلب می‌شود.

افراد مطلع می‌دانند که ترکیه هم اینک در بوته آزمایش قرار گرفته آن هم پس از مشوق‌های مهمی که به آن ارائه شده  تا دغدغه‌هایش در خصوص مناطق کاهش تنش تسکین داده  شود و آن را به سوی شراکت عملی در روند آستانه پیش ببرد با وجود اینکه ترکیه بارها شیطنت‌هایی را برای خراب کردن آن بکاربرد و آخرین آن حمله بزرگ گروه تحریر الشام در بهار گذشته به حومه غربی حماه بوده است.

روشن است که تحولات بزرگی ترکیه را وادار به ورود جدی به فرایند حل بحران سوریه کرد در حالی که حدود یک سال تلاش داشت به شمال حلب، رقه و عفرین نزدیک شود تا خطر کُردهایی را که تحت عنوان «نیروهای سوریه دموکراتیک» فعال هستند از سر خود دور کند  همچنین جنگ برای تسویه حساب بین جبهه النصره و احرار الشام در إدلب هم زیر نظر ترکیه بود.

ناهمسویی مواضع آمریکا و ترکیه پس از نبردهای الباب و منبج و پس از آن رقه تصمیم‌سازان ترکیه را که شروع به ترسیم تفاهماتی با روسیه و ایران کرده بودند به قطعی کردن موضع خود و انتخاب راه حل روسیه و ایران در سوریه سوق داد و بازتاب این قضیه را در تحولات بزرگ إدلب شاهد بودیم جایی که گروه تحریر الشام به سرکردگی جبهه النصره بازیگر اصلی در إدلب شده و گروه احرار الشام هم دچار ضعف شدیدی شدند و به گفته ناظران این امر نشانه فاصله گرفتن ترکیه ازاوضاع إدلب است.

با وجود اینکه برخی تفاسیر از احتمال قوی وجود اختلاف بین جبهه النصره و دولت ترکیه حکایت می‌کند اما واقعیت، خلاف این امر را نشان می‌دهد به هر حال قضیه مذکور مانع پذیرش این فرضیه نیست که ترکیه کمی قبل از شروع ششمین کنفرانس آستانه و پس از یکسره شدن اوضاع در إدلب به نفع گروه تحریر الشام شروع به دست کشیدن از جبهه النصره بکار گرفت به گونه‌ای که برخی از جناح‌های آن مثل گروه های خارجی چچنی، ازبک و آیغور را از إدلب بیرون کرد و به نیروها و بزرگان و گروه‌های عضو جبهه النصره سفارش کرد که تحریر الشام جدا شوند.

همه این امور برگه هایی بود که ترکیه به شرکای خود در آستانه شامل مسکو و تهران تقدیم کرد علاوه بر اینکه طرح ایجاد منطقه کاهش تنش در إدلب را در دست بررسی دارد.

آیا خروجی آستانه 6 موفق خواهد بود؟

همه طرف‌ها بر این قضیه اتفاق نظر دارند که دور ششم مذاکرات آستانه که بین روزهای یازدهم تا پانزدهم سپتامبر 2017 برگزار شد، نتایج عدیده‌ای داشت که مهم‌ترین آن در ادامه آمده است:

نخست، اینکه بر سر ایجاد چهارمین منطقه کاهش تنش در استان إدلب توافق شد.

دوم، اینکه قرار است ناظرانی از کشورهای ضامن آتش‌بس در مرزهای استان إدلب مستقر شوند.

سوم، اینکه از همه طرف‌ها خواسته شد به عنوان بخشی از کار اعتمادسازی، بازداشتی‌های نزد خود را آزاد کنند.

چهارم، اینکه موافقت شد که ایجاد مناطق کاهش تنش در سوریه اقدامی موقتی برای شش ماه باشد که قابل تمدید است.

شبکه «الدرر الشامیه» نزدیک به ترکیه و هیات نماینده گروه‌های مسلح شرکت کننده در کنفرانس آستانه 6 به نقل از منابعی ویزه از هیات موسوم به گروه‌های انقلابی آورده است که بر اساس این توافق تضمین می‌شود که همه مناطق واقع در غرب «راه آهن حجاز» تا مناطق حومه غربی حلب تحت سیطره گروه‌های معارض باقی بماند به گونه‌ای که این مناطق تحت نظارت نظامیان ترکیه باشد و مناطق عشایر نشین واقع در شرق راه آهن که شامل بخشی از شهر ابوالظهور و فرودگاه نظامی است تحت حکومت شورایی اداری درآید که عشایر شهر  آن را انتخاب خواهد کرد تا پلیس روسیه برای نظارت ورود کند و در هر نقطه یک ناظر ایرانی هم حضور داشته باشد.

الدرر الشامیه به نقل از منابع خود درباره سرنوشت ائتلاف «هیئة تحریر الشام» گفت که تماس‌هایی با این ائتلاف برقرار و به آنها ابلاغ شده که به منظور اجتناب از وقوع درگیری باید خود را منحل کند و موضع این گروه شیوه برخورد با این قضیه را معین خواهد کرد.

منابع الدرر الشامه  ضمن اینکه توافق مزبور را بیانگر خواسته‌های معارضه تلقی نمی‌کند به ائتلاف هبئة‌ تحریر الشام هشدار داد که جایگزین توافق این است که ارتش سوریه و متحدانش با پشتیبانی هواپیماهای روسی به بهانه مبارزه با تروریسم به استان إدلب حمله کنند.

منابع الدرر الشامیه ادعا کردند که مهم‌ترین نقطه منفی در توافق این است که روسیه تلاش می‌کند روند فرایند حل سیاسی بحران با توافق‌های بین المللی و بخصوص روند مذاکرات ژنو که بر عملیات انتقال سیاسی تاکید دارد، فاصله داشته باشد.

نقشه شماره دو، را شبکه الدرر الشامیه به نقل از منابع خود در گروه‌های مسلح شرکت کننده در کنفرانس آستانه-6 منتشر کرد، نقشه کاهش تنش در إدلب که در کنفرانس آستانه-6 تصویب شد.

نقشه‌هایی که از مراکز مطالعاتی مرتبط با ترکیه یا روسیه سردرآورده و برای مثال مرکز مطالعات راهبردی و موسسه فرهنگ راهبردی روسیه به تشکیل مناطق سه گانه و  ساختار استقرار نیروهای ناظر در إدلب پرداخته که هم اینک تحت سیطره تحریر الشام و نیروهای معارض دشمن سوریه است؛ این دو مرکز اظهار داشتند هدف از ترسیم مناطق سه گانه محاصره تحریر الشام در منطقه میانی بین مناطق 1 و 3 در استان إدلب است.


 

منطقه (1) شرق راه آهن حلب به دمشق

منطقه 1 با مساحت 3 هزار و 365 کیلومتر مربع و طول 96 کیلومتر از شهرک مفلسه در حومه جنوبی حلب تا شهرک سروج در حومه شمال غربی حماه کشیده شده و عرض آن در دورترین نقطه این منطقه به 60 کیلومتر می‌رسد.

منطقه 1 شامل 46 شهرک اصلی است که حدود 36 هزار نفر در آنجا سکونت دارند و جبهه النصره از نفوذ بیش‌تری در آن برخوردار است بیش‌تر حملات به سوی منطقه السلمیه و پیرامون آن و به سمت اتوبان بین المللی که از السلمیه می‌گذرد و به حلب می‌رسد از همین منطقه 1 انجام می‌شود.

طرف‌های کنفرانس آستانه تلاش می‌کنند این منطقه را که تحت تسلط تحریر الشام است به منطقه‌ای خالی از سلاح تحت حفاظت روسیه مبدل کنند و بر اساس نقشه وضع شده برای این منطقه افراد مسلح از جبهه النصره و گروه‌های دیگری سلاح خود را زمین گذاشته و آنجا را ترک می‌کنند و در نتیجه این منطقه از سوی شوراهای محلی به شیوه‌ای تقریبا خودمختار اداره می‌شود و گذرگاه‌هایی مرزی هم با مناطق همجوار خود اعم از منطقه 2 إدلب در غرب و مناطق تحت تسلط دولت سوریه در شرق خواهد داشت.

منطقه (2) شامل منطقه بین راه آهن تا اتوبان بین المللی است

منطقه‌ 2 پیش‌تر خاستگاه بیش‌تر حملات به غرب شهر حلب و حومه جنوبی آن بود و آخرین بار در آگوست سال گذشته از آنجا حمله بزرگی به منطقه دانشکده‌های نظامی حلب انجام شد تا إدلب را به منطقه شرق حلب متصل کند .

مساحت منطقه 2 بالغ بر یک هزار و 756 کیلومتر مربع و طول آن 96 کیلومتر است این منطقه شامل 35 شهرک اصلی است که حدود یکصد هزار نفر را در خود جای داده است، 2 مسیر مواصلاتی راهبردی از این منطقه عبور می‌کند که شامل اتوبان  بین المللی دمشق به حلب و دوم خط راه آهنی است که به حلب و حومه شمالی لاذقیه و در نهایت به ترکیه می‌رسد.

این منطقه بیش‌تر تحت سیطره فیلق الشام است اما انتظار می‌رود طبق نقشه مزبور گروه تحریر الشام به اینجا محدود شود و در آنجا با ائتلاف روسیه و ترکیه روبرو شده و به غیرنظامیان اجازه داده شود آنجا را به سوی مناطق 1 یا 3 ترک کنند و به دنبال آن تحریر الشام شش ماه فرصت دارد که یا به مقابله نظامی موجودیتی بزند یا به تفاهمی دست یابد که به راه حل و فیصله یافتن ساختار سیاسی اداری و نظامی آن منجر شود.

منطقه 3 غرب اتوبان بین المللی حلب به دمشق است.

مساحت این منطقه به 4 هزار و 300 کیلومتر می رسد و خطرناک‌ترین در بین این مناطق سه گانه است آن هم به دلیل تهدیدی که برای حومه شمالی حماه است جنوب این منطقه تقریبا خاستگاه بیش‌تر حملات بزرگ به حومه شمالی حماه بوده و از حمله گسترده اخیر در بهار گذشته معلوم شد که یکی از اهداف سلسله حملات بزرگی که در سال جاری صورت گرفته رسیدن به شهر حماه است.

منطقه 3 منطقه تحت نفوذ ترکیه خواهد بود چون که این کشور هیچگاه آمادگی خود را برای آغاز هجومی میدانی به فرماندهی ارتش ترکیه برای تسلط بر این منطقه آن هم با همکاری گروه‌های نظامی محلی معارض کتمان نکرده است.

منطقه 3 از شهر مرزی ریحانلی ترکیه تا اتوبان بین المللی حلب به دمشق کشیده می‌شود و طولی بالغ بر 91 کیلومتر دارد و عرض آن در دورترین نقطه به 55 کیلومتر می‌رسد.

این منطقه شامل بیش‌تر شهرهای بزرگ استان إدلب از جمله شهر إدلب مرکز این استان می‌شود این منطقه با جمعیتی بالغ بر 1.7 تا 2 میلیون نفر بیش‌ترین جمعیت را در بین مناطق 3 گانه إدلب به خود اختصاص داده و اغلب ساکنان این منطقه از آوارگان استان‌های حمص، ریف دمشق و حلب هستند.

بنابراین انتظار می‌رود که گروه‌های مسلح این منطقه به ساختار نظامی جدیدی برای مبارزه با تحریر الشام دست یابند یا طی تفاهمی شبه نظامیان تحریر الشام این منطقه را ترک کنند آنکارا هم در نبردهای این منطقه به دنبال کاستن از نفوذ نیروهای اتحاد دموکراتیک خواهد بود و تلاش‌های آنها را برای اتصال جغرافیایی کانتون‌های سه گانه رصد خواهد کرد.

هم اینک ترکیه برای موفقیت توافق آتش‌بس در إدلب باید با جدیت ظرف مهلتی که فراتر از شش ماه نخواهد بود طبق شروط زیر عمل کند.

اول، اینکه ادغام گروه‌های مسلح در منطقه چهارم کاهش تنش در سوریه را ساماندهی کرده و آنها را به روند آتش بس ملحق کند.

دوم، اینکه جبهه النصره را به هر شیوه مسالمت آمیز یا نظامی به قبول آتش‌بس و ترسیم نقشه آستانه 6 برای ایجاد منطقه کاهش تنش در إدلب متقاعد کند.

سوم، اینکه ترکیه از طریق تبلیغات رسانه‌ای و روابط عمومی خود با اروپا و آمریکا چهره جبهه النصره را اصلاح و ماهیت تروریستی و ارتباط با القاعده را از آن سلب کند و البته این قضیه با مخالف روسیه ایران و اروپا روبه‌رو شده و دولت ترامپ هم در کلام مخالفت شدید خود را با آن اعلام کرده است.

چهارم، اینکه ترکیه در راستای نقشه کاهش تنش جامعه مدنی معارض را به تشکیل دولت محلی زیر چتر حمایتی جبهه النصره وارد کرده و اقدام به تاسیس مجلس موسسان و هیات‌هایی محلی کند که اداره امور مردم را عهده دار شوند.

پنجم، اینکه پس از پذیرش ترسیم میدان کاهش تنش از سوی طرف‌های د رگیر ترکیه به فراهم کردن فضای امنیتی و نظامی در این منطقه کمک کند.

همان گونه که از شروط بالا معلوم می‌شود راه حل إدلب مستلزم ترتیبات و عملی شدن خواسته‌هایی است و اگر تمایل ترکیه به بازسازی جبهه النصره و احیای آن با ویژگی جدیدی را مستثنی کنیم، موفقیت ترسیم نفوذ در إدلب به 2 یا سه منطقه اعلام عملی موفقیت ایجاد آتش‌بس در إدلب و پذیرش آن از سوی همه طرف‌هاست.