نشست اهل سنت عراق در بغداد و نتایج قابل پیش‌بینی آن

به گزارش «شيعه نيوز»، قرار است، اواسط ماه ژوئیه جاریریال «بغداد»، پایتخت عراق میزبان نشستی با حضور شماری از نیروها و شخصیت‌های سیاسی نماینده طایفه اهل سنت این کشور باشد.

«عادل الجبوری»، تحلیلگر و کارشناس مسائل سیاسی عراق طی یادداشتی که پایگاه اینترنتی «کتابات» آن را منتشر کرد، تحلیلی از نشست اهل سنت بغداد ارائه داده و می‌نویسد: به گفته منابع دست اندرکار برگزاری نشست و شرکت کنندگان در آن، مهمترین هدف نشست اهل سنت بغداد تبلور چشم اندازی واحد، شفاف و کامل از خط مشی‌ و چشم‌انداز روند سیاسی در عراق بویژه در مرحله پساداعش و چالش‌های پیش رو و پیامدهای آن به طایفه اهل سنت است.

در این گزارش آمده است که، تدارک برای برگزاری کنفرانس عملا از بیش از یک ماه قبل آغاز شد. نکته قابل توجه وجود موانع و مشکلاتی پیش روی برگزاری کنفرانس از همان ابتدای امر بود که به بیان رساتر وجود اختلاف نظر شدید بین گروه‌ها و طوایف اهل سنت بود که یکی از بازتاب‌های آن، بیان دیدگاه‌هایی متعارض و اعلام مواضعی متناقض در رسانه‌های ارتباط جمعی بود که تا مرز متهم کردن یکدیگر به خیانت و رسوا کردن همدیگر پیش رفت.

در این راستا، هرچه موعد برگزاری نشست نزدیک می‌شد، احتمال ناکامی و زمینه‌های شکست آن افزایش می‌یافت، به حدی‌که در مواردی احساس می‌شد، بهتر است، از برگزاری آن صرف نظر کرد.

اگر بخواهیم، ارزیابی و تحلیلی از دلایل و اسباب شکل گیری این شرایط ناخوشایند و حاکم شدن این فضای سنگین بر مرحله تدارکات جهت برگزاری کنفرانس ارائه دهیم، باید به حضور و مشارکت نمایندگان طایفه اهل سنت عراق در ده‌ها نشست و کنفرانس و همایش برگزار شده در پایتخت‌ کشورهای مختلف منطقه و جهان مانند امان، قاهره، استانبول، پاریس، ژنو وغیره اشاره کنیم.

وجه مشترک تمام این نشست‌ها و کنفرانس‌ها نتیجه آنها بود که در تشدید اختلافات، تعمیق شکاف‌ها، جاری کردن سیل اهانت‌ها و ناسزاها به یکدیگر خلاصه می‌شد، گویی آنها نه برای گفت‌وگو و مذاکره و حل اختلافات و رسیدن به توافق، بلکه به میدان جنگ آمده‌اند، میدانی که باید از هر سلاحی برای شکست طرف مقابل و پیروزی بر خصم استفاده کرد.

سوال بسیار مهمی که در اینجا مطرح می‌شود،‌ این است که دلیل این شکست‌ها و ناکامی‌ها چیست؟ چرا پس از هر نشست و هر دیدار شکاف‌ها عمیق‌تر و اختلافات بیشتر و سیل اتهامات شدیدتر می‌شود؟

کارشناسان در پاسخ به این سوالات دیدگاه‌های مختلفی ارائه داده‌اند که در مواردی همسو و در مواردی با هم در تعارض هستند، اما پاسخ‌ها و دیدگاه‌ها هرچه باشد، همه با استناد به واقعیت‌های حاکم بر عرصه سیاسی ارائه شده‌ و مهمترین آنها به شرح زیر می‌باشد:

یک: نبود مرجعیت‌های سیاسی و دینی مورد پذیرش و تاثیرگذار بر طوایف اهل سنت عراق و فعال در میان این طوایف؛ پیامد غیبت و محرومیت از چنین مرجعیت‌هایی، تنش و بحران مستمری است که بر فضا و صحنه سیاسی تاثیر منفی گذاشته، شرایط را برای نفوذ و تسلط هرچه بیشتر طرف‌های خارجی هموار می‌کند.

نگاهی گذرا به وقایع و رصد سطحی رخدادهای پیش از برگزاری نشست، هر ناظر و کارشناسی از این میزان شکاف و اختلاف درباره نشستی که هدف آن صرفا ارائه دیدگاهی واحد و مورد توافق گروه‌های اهل سنت در قبال مرحله آینده عراق است، متعجب می‌کند.

این درحالی است که گروه‌ها و نیروهای سیاسی اهل سنت نیز در داخل با اختلاف دیدگاه‌های بسیاری مواجه هستند، در حالی‌که «طلال الزوبعی»، نماینده اهل سنت پارلمان عراق بر این باور است، کنفرانس آشتی ملی محکوم به شکست و ناکامی است و تاثیری بر ثبات و استقرار کشور ندارد، «علی حاتم السلمان» که از سوی دستگاه قضایی عراق تحت پیگرد است، تاکید می‌کند، برخی از شخصیت‌های شرکت‌کننده در نشست تاجران خون اهل سنت عراق هستند و تنها به منافع شخصی خود می‌اندیشند.

در مقابل «خمیس خنجر»، برگزار کننده و بانی بسیاری از نشست‌ها و همایش‌های طوایف اهل سنت و تامین کننده مالی آنها از عدم مشارکت خود در نشست بغداد با ادعای اینکه از این نشست رنگ و بوی طایفه‌گرایی به مشام می‌رسد، خبر داد. در حالی‌که او متهم به حمایت و تامین مالی گروه‌های تروریستی است که در ریختن خون شمار زیادی از شهروندان عراقی دست داشته‌اند.

دامنه و گستره این اختلافات و شکاف‌ها به اینجا ختم نمی‌شود، بلکه احزاب و نیروهای سیاسی اهل سنت مانند «حزب اسلامی» را نیز دربرمی‌گیرد که «سلیم الجبوری»، رئیس پارلمان عراق در آن عضویت دارد و مورد حمله و انتقاد شدید هم کیشان خود قرار گرفته به ارتباط با ایران و تامین منافع و اهداف نخست وزیر و طوایف شیعی عراق متهم می‌شود.

دو: وابستگی و وفاداری به طرف‌های خارجی که عمدتا طرف‌های منطقه‌ای مانند عربستان سعودی و ترکیه و قطر و امارات را شامل می‌شود. بالطبع اختلاف اهداف و منافع این کشورها بر مزدوران و عوامل داخلی آنها در عراق و تشدید اختلاف و تعمیق شکاف بین طوایف اهل سنت عراق تاثیر می‌گذارد.

سه: حضور شخصیت‌هایی از طوایف اهل سنت که با محکومیت‌های قضایی مختلف مواجه هستند و مشارکت آنها را در این کنفرانس با مشکل مواجه خواهد کرد.

آنچه بر موانع و مشکلات پیش روی برگزاری نشست بغداد می‌افزاید، بیانیه صادره از سوی مخالفان برگزاری آن است که در آن اعلام شده،‌ مخالفان نشست بغداد که ائتلافی به نام «موسوعه عشایر عراق» تشکیل داده‌اند، درصدد برگزاری نشستی تحت عنوان «نشست ملی بغداد» هم زمان با برگزاری نشست بغداد هستند و دعوتنامه‌هایی را برای تمام شخصیت‌های ملی و سران و شیوخ عشایر و قبایل عراق و روسای سه قوه و نماینده سازمان ملل و شماری از سفارتخانه‌های فعال در عراق جهت مشارکت در این کنفرانس ارسال خواهند کرد.

چنین شرایط و فضایی تاکید می‌کند، بحران و تنش موجود در داخل طوایف اهل سنت عراق که طی سال‌های گذشته برخی طرف‌های منطقه‌ای و بین المللی موجب تشدید و تعمیق آن شده‌اند، به سمت پیچیده‌تر شدن در حرکت است و در این بین نمی‌توان تاثیر بحران خلیج فارس بر تشدید اوضاع و انعکاس آن بر نشست بغداد را نادیده گرفت، بحرانی که ضمن تشدید اختلافات طوایف اهل سنت، دیدگاه و موضع واقعی آنها در مرحله پساداعش را آشکار ساخته و نگرانی‌های واقعی آنها در این مرحله را افشا خواهد کرد.