تشریح جزییات گزارش هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو

به گزارش «شیعه نیوز»، گزارش ملی حادثه پلاسکو که روز چهارشنبه ۱۶ فروردین ۹۶ توسط هیات ویژه به رئیس جمهور ارائه شده بود، امروز طی یک نشست خبری در سالن جابر بن حیان دانشگاه تربیت مدرس برای رسانه‌ها تشریح شد.

اعضای هیات ویژه فرج‌الله رجبی رئیس سازمان نظام مهندسی، شاپور طاحونی عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر، رسول میرقادری دکترای مهندسی سازه، سیدباقر مرتضوی استاد گروه مهندسی و بهداشت حرفه‌ای دانشگاه تربیت مدرس، محمدتقی احمدی رئیس دانشگاه تربیت مدرس، علی اکبر آقاکوچک عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، سعید بختیاری (مدیر بخش مهندسی آتش مرکز تحقیقات راه و شهرسازی)، دکتر مهدی هداوند (عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی)، نصرالله طهماسبی (عضو هیئت رئیسه انجمن حرفه‌ای صنعت بیمه) و دکتر محمد فاضلی (عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی) هستند.
 
محمدتقی احمدی رییس دانشگاه تربیت مدرس در کنفرانس خبری حادثه پلاسکو گفت: این گزارش ابعاد مختلفی دارد و قطعا در فروریزی این ساختمان نارسایی انباشته شده در سال‌های اخیر نقش دارد که متاسفانه ما در زمینه فرهنگ ایمنی در کشور هم کمبودهای فراوانی داریم و امیدواریم آشکار شدن چرایی حادثه پلاسکو راهگشا بوده و مورد اعتماد ملت ایران قرار بگیرد.

وی با بیان اینکه باید از ارائه گزارش‌های جهت‌دار و محرمانه خارج شویم، اظهار کرد: تلاش ما ارایه این گزارش به شیوه علمی و به دور از موارد ذکر شده بود و از ابتکار رییس جمهور در تشکیل این هیات قدردانی می‌کنم.

رئیس دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه در بررسی گزارش پلاسکو از متدلوژی‌های مختلفی استفاده کردیم، گفت: از مصاحبه‌های سنگین تا برداشت‌های نمونه آوار و مطالعات حقوقی طی دو ماه انجام شد.

وی با بیان اینکه در تهیه این گزارش 35 سازمان همکاری داشتند، تصریح کرد: در گزارش ملی به پنج سوال مهم رییس جمهور پرداختیم.

احمدی افزود: این گزارش نشان می دهد حادثه پلاسکو به لحاظ حقوقی مهندسی، اجتماعی و مدیریت بحران دارای ابعاد پیچیده و درهم تنیده ای است که می توانند موضوع را مورد مطالعه قرار داد.

رییس دانشگاه تربیت مدرس اظهار داشت: این حادثه را باید هشداری بدانیم تا حقیقت آسیب پذیری جدی شهرهای بزرگ دارای تمرکز و سرمایه های کشور به باور همگان به ویژه مدیران دستگاه ها برسد تا از این آزمون بیدار شویم و دوباره شاهد این حادثه ها نباشیم.

اکبر آقا کوچک قائم مقام رییس هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو نیز در این نشست درباره شرایط سازه‌ای ساختمان پلاسکو گفت: آتش از طبقه دهم آغاز شد و حدود سه ساعت بعد یعنی چند دقیقه مانده به ساعت یازده قسمتی از کف ساختمان ریزش کرد، چند دقیقه بعد ریزش دوم رخ داد و کف طبقات در همان بخش به طور کامل ریزش کرد.

وی ادامه داد: دقایقی بعد مرحله سوم تخریب آغاز شده و با ضربات مختلف پیش‌رونده ناشی از ضربه کف‌ها سبب کمانش کردن ستون‌های ساختمان شده و در نهایت ساختمان حدود ساعت 11:33 دقیقه به طور کامل فروریخت که در گزارش نهایی ما آمده است.

قائم مقام رییس هیات ویژه بررسی حادثه پلاسکو تاکید کرد: به جز انفجارهای معدود ناشی از انفجار کپسول‌های گاز شواهدی مبنی بر انفجار برنامه‌ریزی شده یا گسترده وجود ندارد و این موضوع را به هیچ عنوان تایید نمی‌کنیم.

وی همچنین با اشاره به نبود نقشه‌های ساختمان پلاسکو افزود: نقشه‌های ساختمان در طبقه چهاردهم بود که در پی حادثه از بین رفت و ما با زحمات فراوان و با استفاده از تصاویر هنگام ساخت نقشه‌ ساختمان را شبیه سازی کردیم.

آقا کوچک با تأکید بر اینکه ما فکر می‌کنیم ساختمان پلاسکو تنها ساختمانی نیست که دارای خطر است، افزود: ساختمان‌های زیادی در تهران و کلانشهرها وجود دارد که خطرآفرین است‌.

سعید بختیاری عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهر‌سازی در کنفرانس گزارش ملی پلاسکو‌ که صبح امروز در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد، گفت: در ساختمان پلاسکو‌ به رغم اهمیت توجه به رعایت اصول و ضوابط ایمنی در برابر آتش و با توجه به نوع کاربری از تعداد طبقات آن نقاط ضعف زیادی وجود داشت و ساختمان اصولا در معرض خطر وقوع و گسترش آتش بوده است.

وی دلایل مهم گسترش سریع آتش در ساختمان پلاسکو‌ را عنوان کرد و ادامه داد: وجود بار حریق بسیار زیاد در ساختمان خصوصا مقادیر فوق‌العاده زیاد پارچه، نبود پلکان اضطراری و وجود اشکال در پلکان و عدم انطباق راه خروج با طراحی صحیح و برابر با اصول ایمنی در برابر آتش، نبود هر گونه فضا‌بندی، جداسازی‌ مقاوم در برابر آتش درون و در بین طبقات ساختمان و عدم وجود سیستم بازدارنده خودکار در ساختمان و وجود مشکلات فنی یکی از دلایل مهم آتش‌سوزی در این ساختمان بوده است.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهر‌سازی تصریح کرد: علت شروع آتش‌سوزی در حدی بود که جمع‌آوری اطلاعات برای این هیأت امکان پذیر بوده، این آتش‌سوزی در یکی از واحدهای بخش شمال غربی طبقه دهم برج آغاز شده اما گزارش نشان می دهد که حجم و شدت آتش‌سوزی در آن لحظه گویای آن بوده که پیش از رسیدن آنها کارکنان مغازه زمانی را برای خاموش کردن آتش صرف کرده و پس از آنکه نتوانسته‌اند از گسترش آتش جلوگیری کنند با آتش نشانی تمام گرفته‌اند.

بختیاری بیان کرد: مدل‌سازی کامپیوتری گسترش حریق در ساختمان نشان می‌دهد که چگونه حریق پس از شروع از طریق پنجره‌ها، فضاهای کاذب به فضاهای مجاور و به طبقات بالاتر گسترش یافته است.

وی گفت: برای تعیین تجربه دمایی مصالح در حادثه پلاسکو، ارزیابی‌های متعدد میدانی و آزمایشگاهی به عمل آمده است.

عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهر‌سازی اضافه کرد: آزمون‌های مقاومت فشاری پسماند، پتروگرافی‌ و XRD به روی تعدادی از نمونه‌های بتن‌ صورت گرفت و نتایج علی‌رغم برخی محدودیت‌های ناشی از ریزش ساختمان تأیید کننده مدل ریاضی بوده و نشان داد که دمای حریق به میزان کافی برای آسیب زدن به سازه افزایش یافته است.

بختیاری افزود: سیستم سازه‌ای ساختمان پلاسکو‌ شبیه به یک سیستم سازه‌ای لوله‌ای بوده در این سازه عمده ستون‌ها در پوسته ساختمان قرار داشته و تنها چهار ستون مرکزی وظیفه تحمل بخش قابل توجهی از بارها را بر عهده داشت است.

وی ادامه داد: تخریب سازه در سه مرحله با فاصله زمانی اتفاق افتاده است و پس از گذشت حدود سه سال از شروع آتش‌سوزی در ساختمان در مرحله اول بخشی از کف یازدهم، سقف طبقه دهم، در قسمت شمال غربی محل شروع آتش‌سوزی به علت تغییر شکل های بزرگ تیرچه‌های ناشی از افزایش دما و چرخش بیش از حد اتصال‌های دو انتها و در نهایت شکست اتصالات فرو می‌ریزد. در مرحله دوم به فاصله حداقل 10 دقیقه بخشی از کف دوازدهم و سیزدهم به روی کف دهم ریخته و به علت افزایش باد و اثرات ضربه این تخریب کفه‌ها تا پایان ساختمان ادامه می‌یابد.

رییس سازمان نظام‌مهندسی ساختمان اضافه کرد: بررسی دقیق فیلم‌ها و تصاویر موجود از لحاظ خرابی نشان می‌دهد که پس از خرابی مرحله دوم ساختمان به مدت حدود 30 دقیقه پایداری خود را حفظ کرده و مرحله سوم خرابی از ضلع شرقی و جنوبی ساختمان آغاز می‌شود.

رجبی تصریح کرد: بنا به بررسی‌های فوق با وجود اینکه خرابی مرحله اول و دوم در قسمت شمالی ساختمان به وقوع پیوسته اما شروع خرابی مرحله سوم و ریزش نهایی ساختمان در ضلع شرقی و جنوبی رخ داده است.

در ادامه این کنفرانس نصرالله طهماسبی آشتیانی عضو شورای عالی بیمه گفت: هیأت با بررسی مشخصات و وضعیت ایمنی ساختمان پلاسکو‌ قبل از وقوع حادثه و مسئولیت‌های قانونی مالک و مستأجران‌ ساختمان پلاسکو‌ در برابر یکدیگر و نیز در برابر اشخاص ثالث، تعداد و کیفیت بیمه‌نامه‌های خریداری شده را مورد توجه قرار داده و در مورد آنها اظهار نظر کرده است.

وی ادامه داد: همچنین عملکرد شرکت‌های بیمه درباره ایفای تعهد‌اتی که به موجب بیمه‌نامه صادره پذیرفته‌اند مورد بررسی و تجربه و تحلیل قرار گرفته است.

عضو شورای عالی بیمه یادآور شد: شرکت‌های بیمه بلافاصله پس از وقوع حادثه از طریق رسانه‌های مختلف آمادگی خود را جهت پرداخت خسارت وارده اعلام نموده‌اند و برخی از آنها نیز با تشکیل ستاد ویژه‌ای در نزدیکی ساختمان پلاسکو‌ بررسی‌ و پرداخت خسارت را آغاز نموده‌اند.

بررسی‌های هیأت اگرچه نشان‌ دهنده کاستی‌هایی در قوانین ، آموزش های حرفه‌ای سازمان‌های مرتبط با ایمنی و کمبود‌هایی در زمینه استانداردها در بسیاری از ملاحظات فنی است اما شواهد نشان می‌دهد که اگر حداقل‌هایی از استانداردهای ایمنی رعایت شده بود و ایمنی به معنای واقعی فراموش و ترک نشده بود حادثه پلاسکو‌ رخ نمی‌داد و یا حداقل منجر به فرو‌ریزی ساختمان و کشته شدن افراد نمی‌شد.

وی ادامه داد: این وضعیت نشانگر شرایط نابسامان بنیادی‌تری است که در ناکارآمد شدن قوانین و الزامات سازمانی موثر بوده است.

طهماسبی آشتیانی یادآور شد: مجموعه اقداماتی که صورت می‌گیرد باید مسیری برای تغییر تدریجی نقشه ذهنی برای شهروندان در ایمنی ایجاد کند و با اصلاح ساختاری و نهادی تکمیل شود. پیش بردن چنین مسیری نیازمند انجام مطالعات و اقداماتی است که با استفاده از دستاوردهای دانش سیاست‌گذاری عمومی مسیرهای بدون بازگشت در حوزه ایمنی ایجاد کنند.