بررسی روند رایزنی‌ها و نقش راهبردی ایران از مسکو تا آستانه

به گزارش «شیعه نیوز»، شهر آستانه پایتخت قزاقستان از فردا (دوشنبه) به مدت دو روز میزبان نشستی بین دولت سوریه و نمایندگان برخی گروه‌های معارض سوری است.

این نشست با نظارت ایران، روسیه، ترکیه برگزار خواهد شد و هیأت ایرانی به سرپرستی حسین جابری‌انصاری معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه ایران جمعه شب بدین منظور راهی قزاقستان شد و طی دیروز و امروز رایزنی‌هایی را با هیأت‌های روس و ترک در این مذاکرات انجام داد.

جمهوری اسلامی ایران از آغاز بحران ساختگی سوریه در شش سال پیش همواره بر انجام گفت‌وگوهای سوری - سوری تاکید داشته و معتقد بوده و هست که این بحران راه‌حل نظامی ندارد، مقامات ایران در این سال‌ها، سیاست‌های خود را با اعتقاد و احترام به تمامیت ارضی سوریه و حق مردم این کشور برای تعیین سرنوشتشان دنبال کرده‌اند.

با نزدیک شدن به آزادسازی‌ حلب تلاش‌های ایران برای حل بحران سوریه و دستیابی به راه‌حل سیاسی با کمک دیگر بازیگران تاثیرگذار منطقه از جمله روسیه افزایش یافت، رایزنی‌های گسترده در سطح ریاست جمهوری، وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی از جمله تلاش‌های ایران در این زمینه بود.

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بعدازظهر چهارشنبه 24 آذر و پس از شروع عملیات پاکسازی حلب در تماس تلفنی با وزرای خارجه ترکیه، روسیه، سوریه، آلمان و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص اوضاع حلب و دیگر مناطق سوریه، آتش‌بس و نحوه کمک‌رسانی انسانی به مردم این کشور گفت‌وگو کرد.

این گفت‌وگوهای تلفنی یک روز بعد نیز ادامه یافت و در این روز ظریف بارها با همتای ترکیه‌ای خود در خصوص تحولات حلب گفت‌وگو کرد که به گفته چاووش اوغلو این رایزنی‌ها بیش از 10 بار انجام شد.

وزیر خارجه ایران همچنین طرح برگزاری نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه درباره سوریه و حلب را مطرح کرد و توافق شد 27 دسامبر مطابق با 7 دی ماه این نشست در مسکو برگزار شود که در پی شرایط حساس حلب این نشست یک هفته زودتر یعنی 30 آذر ماه در پایتخت فدراسیون روسیه برگزار و محمدجواد ظریف، سرگئی لاوروف و مولود چاووش اوغلو وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه در آن روز در نشستی در مسکو ابعاد مختلف تحولات سوریه را بررسی و در پایان بیانیه‌ای مشترک با 8 بند صادر و تأکید کردند که منازعه سوریه راه‌حل نظامی ندارد.

وزرای امور خارجه ایران، روسیه و ترکیه در این بیانیه همچنین عنوان کردند که پیشنهاد رئیس‌جمهور قزاقستان برای میزبانی نشست درباره سوریه را مورد توجه قرار می‌دهند.

همچنین ظریف، لاوروف و چاووش اوغلو در کنفرانس خبری در پایان نشست سه‌جانبه بر دستیابی به راه‌حل سیاسی و مبارزه با گروه‌ها‌ی تروریستی در تمام نقاط و همچنین لزوم دستیابی به آتش‌بس تاکید کردند.

همزمان با این نشست در مسکو مذاکرات دوجانبه‌ای نیز بین وزرای دفاع ایران و روسیه برگزار شد و دهقان با همتای روس خود ابعاد مختلف همکاری‌های نظامی دو کشور را بررسی کرد.

به گزارش فارس، رایزنی‌های ایران در منطقه برای کمک به حصول راه‌حل سیاسی بحران سوریه تنها به ابتکار ظریف و برگزاری نشست مسکو ختم نشد و این رایزنی‌ها بعد از نشست مسکو نیز در سطوح مختلف ادامه یافت. در همین راستا جابری‌انصاری معاون عربی و آفریقای وزارت خارجه ایران چهارشنبه اول دی ماه برای شرکت در دور جدید نشست‌های کمیته مشترک سیاسی ایران و سوریه به دمشق سفر و با فیصل مقداد قائم مقام وزیر امور خارجه سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد.

جابری‌انصاری در این دیدار نشست سه جانبه در مسکو را اقدامی مثبت و رو به جلو دانست که باید با دقت، پیگیری و زمینه‌های لازم برای بهره‌گیری از همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در راستای حل سیاسی بحران سوریه فراهم شود.

جابری‌انصاری در این سفر دیدارهایی نیز با بشار اسد رئیس‌جمهور، عماد خمیس نخست‌وزیر و ولید معلم وزیر خارجه سوریه داشت. بشار اسد در دیدار معاون وزیر خارجه ایران با تمجید از نقش مثبت ایران و روسیه در تحولات سوریه، بر تقویت همکاری‌های سه کشور در زمینه‌های مختلف تاکید کرد.

همچنین ولید معلم وزیر خارجه سوریه نیز تاکید کرد که حضور ایران، روسیه و حزب‌الله در سوریه، قانونی و بنا به درخواست دولت سوریه است و هیچ طرفی حق ندارد این حضور قانونی را با وجود غیر‌قانونی تروریست‌ها در خاک سوریه مقایسه کند.

به گزارش فارس، در ادامه رایزنی‌های مقامات ایرانی 7 دی ماه وزرای خارجه ایران و ترکیه در گفت‌وگویی تلفنی به بررسی آخرین تحولات سوریه و نشست آستانه پرداختند.

9 دی ماه نیز ظریف و لاوروف در گفت‌وگویی تلفنی تحولات سوریه و روند برگزاری نشست آستانه را بررسی کردند، در این تماس طرفین از برقراری آتش‌بس فراگیر در سوریه استقبال و بر ادامه مبارزه با تروریسم و گروه‌های تروریستی داعش و النصره و متحدین آنها تاکید کردند.

وزرای خارجه ایران و روسیه توافق کردند که در چارچوب همکاری سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه برای برگزاری گفت‌وگوهای دولت و معارضه سوریه در آستانه قزاقستان هماهنگی و رایزنی مستمر داشته باشند.

پس از آن بود که ولید المعلم وزیر خارجه سوریه 11 دی ماه برای رایزنی با مقامات ایرانی وارد تهران شد، وی در این سفر سه دور با ظریف بر سر میز مذاکره نشست و در خصوص آخرین تحولات سوریه از جمله آتش‌بس پایدار، کمک‌های انسانی، مبارزه با گروه‌های تروریستی، ابتکارات سیاسی مطرح شده برای گفت‌وگو و صلح در این کشور به تفصیل گفت‌وگو و تبادل نظر کرد.

سرلشکر علی مملوک رئیس نهاد امنیت ملی نیز در این سفر ولید المعلم را همراهی می‌کرد و وی نیز با همتای ایرانی خود دیداری داشت و علی شمخانی دبیر شورای امنیت ملی در این دیدار با تاکید بر اینکه جنگ با داعش و جبهه النصره در سوریه ادامه خواهد داشت، گفت: گروه‌های مسلحی که از جبهه تروریسم پیروی نمی‌کنند از فرصت آتش‌بس استفاده کرده و به میز مذاکره با دولت قانونی سوریه بازگردند.

علاءالدین بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز پس از آن سفری به دمشق و همچنین لبنان داشت و با مقامات این کشورها در خصوص آخرین تحولات سوریه و منطقه به گفت‌وگو پرداخت.

در ادامه رایزنی‌های مقامات ایرانی و سوری، علی شمخانی 19 دی ماه در سفری یک روزه به دمشق با بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه دیدار و با هشدار درباره برخی اقدامات مشکوک که دنبال بهانه‌جویی برای نقض آتش‌بس و به شکست کشاندن روندهای سیاسی هستند، گفت: مذاکرات سیاسی باید بین سوری‌ها و با مدیریت آنها انجام و به دمشق منتقل شود.

اسد نیز در این دیدار با تاکید بر اعتقاد راسخ دمشق برای پیگیری فرآیندهای سیاسی اظهار داشت: آتش‌بس و مذاکرات سیاسی نباید مانعی در تداوم مبارزه با گروه‌های تروریستی جبهه النصره و داعش تا نابودی کامل آنان ایجاد کند.

به گزارش فارس، حسین جابری‌انصاری معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه که روز دوشنبه 19 دی ماه شمخانی را در سفر به دمشق همراهی می‌کرد، جمعه 24 دی ماه نیز سفری به مسکو داشت و در نشست سه‌جانبه با همتایان روس و ترک خود آخرین روند تحولات سوریه و نشست آستانه را بررسی کرد.

دیپلمات‌های سه کشور توافق کردند برگزاری نشست آستانه به اجرای توافقات سوری - سوری و قطعنامه 2336 و برقراری آتش‌بس ماندگار در سوریه و تداوم مبارزه با گروه‌های تروریستی کمک خواهد کرد.

جابری‌انصاری پس از بازگشت از این سفر روز شنبه 25 دی ماه در گفت‌وگویی تلفنی با فیصل مقداد قائم مقام وزارت خارجه سوریه وی را در جریان آخرین رایزنی‌ها در خصوص نشست آستانه قرار داد.

رفت و آمدها و رایزنی‌ها بین مقامات ایران و سوریه پیش از نشست آستانه کماکان ادامه داشت و در همین راستا عماد خمیس نخست‌وزیر سوریه 27 دی ماه سفری به تهران داشت تا در دیدار با مقامات ایرانی آخرین تحولات سوریه را بررسی و در خصوص نشست آستانه رایزنی کند. همچنین فیصل المقداد قائم مقام وزیر امور خارجه سوریه نیز که به همراه نخست‌وزیر این کشور به تهران سفر کرده بود،‌در این سفر با معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه کشورمان دیدار کرد.

در این بین ظریف و شمخانی نیز با سرگئی لاوروف و نیکلای پاتروشف همتایان روس خود به صورت تلفنی در ارتباط بودند و در خصوص آخرین تحولات سوریه و برگزاری نشست آستانه به گفت‌وگو پرداختند.

به گزارش فارس، 28 دی ماه نیز «رمزی عزالدین رمزی» معاون نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه درگفت‌وگوی تلفنی با حسین جابری‌انصاری معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه در ارتباط با آخرین تحولات نشست آستانه رایزنی و تبادل‌نظر کرد.

بعد از ناکامی تروریست‌ها در حلب و پیروزی به دست آمده در مبارزه ارتش و دولت سوریه به کمک جبهه مقاومت در آزادسازی حلب و برگزاری نشست مسکو به ابتکار تهران، آمریکا و عربستان بیش از پیش در تحولات منطقه به ویژه سوریه به انزوا کشیده شده‌اند، تا جایی که آمریکا حتی در نشست سه جانبه وزرای خارجه و معاونانشان در مسکو حضور نداشت و تنها طرف روس مقامات این کشور را در جریان تصمیمات گرفته شده قرار داد. از ابتدای رایزنی‌ها برای برگزاری نشست آستانه نیز آمریکا هیچ نقشی نداشت و اکنون هم سفیر این کشور در قزاقستان در نشست مزبور حضور خواهد داشت. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای رایزنی‌ها برای برگزاری نشست آستانه مخالفت خود را با حضور آمریکا در این نشست اعلام کرد و در همین زمینه نیز محمدجواد ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در حاشیه چهل و هفتمین نشست مجمع جهانی اقتصاد در داووس عنوان کرد: ما همواره گفته‌ایم موافق حضور آمریکا در نشست آستانه نیستیم و همین طور گفتیم ما دعوت‌کننده برای اجلاس هم نیستیم؛ لذا ما نیستیم که از کشورهای مختلف برای حضور دعوت می‌کنیم.

ظریف همچنین در داووس در دیداری با فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص آخرین تحولات سوریه به گفت‌وگو پرداخت. جابری‌انصاری نیز 29 دی ماه با بوگدانف معاون وزیر خارجه روسیه و نماینده ویژه پوتین در امور خاورمیانه در گفت‌وگویی تلفنی آخرین روند نشست آستانه را بررسی کرد.

به گزارش فارس، روز شنبه هیأت ایرانی برای حضور در نشست آستانه به عنوان ناظر وارد قزاقستان شد و جابری‌انصاری که سرپرستی این هیأت را به عهده دارد در بدو ورود با تأکید بر اینکه هیچ بازیگر خارجی حق تصمیم‌گیری برای ملت سوریه را ندارد و ایران با آمادگی کامل در نشست آستانه حضور خواهد یافت، گفت: تلاش می‌کنیم به حل سیاسی بحران و گفت‌وگوی جدی بین طرف‌های سوری کمک کنیم.

از دیروز تاکنون دو دور نشست بین ایران و روسیه و یک دور نشست دوجانبه بین هیأت ایران و ترکیه در خصوص نشست سوری - سوری برای حل بحران سوریه برگزار شده است. ایران، روسیه و ترکیه به عنوان ناظر در این نشست حضور دارند و این مذاکرات 10:30 روز دوشنبه (فردا) به وقت تهران پشت درهای بسته آغاز می‌شود و 10:30 روز سه‌شنبه نیز به پایان می‌رسد. علاوه بر هیأت‌های ایران، روسیه و ترکیه، استفان دی‌میستورا نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه و سفیر آمریکا در قزاقستان نیز به عنوان ناظر در این نشست حضور دارند.

بررسی روند برگزاری نشست آستانه و رایزنی‌های گسترده ایران بعد از آزادسازی حلب برای دستیابی به راه‌حل سیاسی، نشان از نقش موثر ایران بر روند تحولات منطقه و انزوای عربستان سعودی و آمریکا دارد، اکنون ایران بیش از پیش به بازیگر اصلی در منطقه تبدیل شده و رخدادهای منطقه نشان می‌دهد که نقش راهبردی ایران در منطقه قدرتمندتر از دلارهای عربستان و آمریکا عمل می‌کند.