روش آباد کردن کشور در برنامه ریزی اقتصادی امیرالمومنین(ع)

شيعه نيوز: یکى دیگر از اصول کلّى در برنامه ریزى اقتصادى امام على علیه السلام توجّه به آبادانى کشور و رونق دادن به کسب و تجارت است ، چنان که خطاب به مالک اشتر مى نویسد:

وَلیَکُن نَظَرُکَ فى عِمارَهِ الاَْرْضِ اءَبْلَغَ مِنْ نَظَرِکَ فى اسْتْجلابِ اْلَخَراجِ، لاَِنَّ ذلِکَ لاَ یُدْرَکُ إِلا بِالْعِمَارَهِ؛ وَمَنْ طَلَبَ الخَرَاجَ بِغَیرِ عِمَارَهٍ اءَخرَبَ البِلاَدِ، وَاءَهلَکَ العِبَادَ، وَلَم یَستَقِم اءَمرُهُ إِلا قَلِیلا.

فَإِن شَکَوا ثِقَلا اءَو عِلَّهً، اءَو انقِطَاعَ شِربٍ اءَو بَالَّهٍ، اءَو إِحَالَهَ اءَرضٍ اغتَمَرَهَا غَرَقٌ، اءَو اءَجحَفَ بِهَا عَطَشٌ، خَفَّفتَ عَنهُم بِمَا تَرجُو اءَن یَصلُحَ بِهِ اءَمرُهُم ؛

وَلاَ یَثقُلَنَّ عَلَیکَ شَى ءٌ خَفَّفتَ بِهِ المَؤُونَهَ عَنهُم ، فَإِنَّهُ ذُخرٌ یَعُودُونَ بِهِ عَلَیکَ فِى عِمَارَهِ بِلاَدِکَ، وَتَزیِینِ وِلاَیَتِکَ، مَعَ استِجلاَبِکَ حُسنَ ثَنَائِهِم ، وَتَبَجُّحِکَ بِاستِفَاضَهِ العَدلِ فِیهِم ، مُعتَمِدا فَضلَ قُوَّتِهِم ، بِمَا ذَخَرتَ عِندَهُم مِن إِجمَامِکَ لَهُم ، وَالثِّقَهَ مِنهُم بِمَا عَوَّدتَهُم مِن عَدلِکَ عَلَیهِم وَرِفقِکَ بِهِم ، فَرُبَّمَا حَدَثَ مِنَ الاُْمُورِ مَا إِذَا عَوَّلْتَ فِیهِ عَلَیْهِمْ مِنْ بَعْدُ احتَمَلُوهُ طَیِّبَهً اءَنفُسُهُم بِهِ؛ فَإِنَّ العُمرَانَ مُحتَمِلٌ مَا حَمَّلتَهُ.

وَإِنَّمَا یُؤ تَى خَرَابُ الاَْرْضِ مِنْ إِعْوَازِ اءَهْلِهَا، وَإِنَّمَا یَُعْوِزُ اءَهْلُهَا لاِ شْرَافِ اءَنْفُسِ الْوُلاَهِ عَلَى الْجَمْعِ، وَسُوءِ ظَنِّهِمْ بِالْبَقَاءِ، وَقِلَّهِ انتِفَاعِهِم بِالعِبَرِ.( ۷)

(باید تلاش تو در آبادانى زمین بیشتر از جمع آورى خراج باشد که خراج جز با آبادانى فراهم نمى گردد، و آن کس ‍ که بخواهد خراج را بدون آبادانى مزارع به دست آورد، شهرها را خراب ، و بندگان خدا را نابود، و حکومتش جز اندک مدّتى دوام نیاورد.

پس اگر مردم شکایت کردند، از سنگینى مالیات ، یا آفت زدگى ، یا خشک شدن آب چشمه ها، یا کمى باران ، یا خراب شدن زمین در سیلاب ها، یا خشکسالى ، در گرفتن مالیات به میزانى تخفیف ده تا امورشان سامان گیرد، و هرگز تخفیف دادن در خراج تو را نگران نسازد زیرا آن ، اندوخته اى است که در آبادانى شهرهاى تو، و آراستن ولایتهاى تو نقش دارد، و رعیّت تو را مى ستایند، و تو از گسترش عدالت میان مردم خشنود خواهى شد، و به افزایش ‍ قوّت آنان تکیّه خواهى کرد، بدانچه در نزدشان اندوختى و به آنان بخشیدى ، و با گسترش عدالت در بین مردم ، و مهربانى با رعیّت ، به آنان اطمینان خواهى داشت ، آنگاه اگر در آینده کارى پیش آید و به عهده شان بگذارى ، با شادمانى خواهند پذیرفت ، زیرا عمران و آبادى قدرت تحمّل مردم را زیاد مى کند.

همانا ویرانى زمین به جهت تنگدستى کشاورزان است ، و تنگدستى کشاورزان ، به جهت غارت اموال از طرف زمامدارانى است که به آینده حکومتشان اعتماد ندارند، و از تاریخ گذشتگان عبرت نمى گیرند.)


انتهای پیام/654