القاعده به‌دنبال ایجاد امارت در شمال سوریه

طي‌ماه‌هاي اخير، پيشروي نيروهاي دولتي سوريه و نيروهاي حزب‌الله، دست اين گروه را از مناطقي در اطراف شهر استراتژيك حلب كوتاه كرده اما جبهه‌نصرت همچنان كنترل شهر ادلب را در دست دارد. مجله «فارين پالسي» آمريكا در گزارش مفصلي به قدرت‌گيري جبهه‌نصرت طي سال‌هاي اخير پرداخته و از برنامه القاعده براي تشكيل يك حكومت مستقل يا به‌عبارت ديگر يك امارت در شمال سوريه خبر داده است؛ موضوعي كه با توجه به نزديكي سوريه به خاك اروپا، احتمال تهديدهاي تروريستي براي كشورهاي اين قاره را به‌شدت افزايش خواهد داد. در ادامه خلاصه‌اي از اين گزارش آمده است.

القاعده برنامه‌هاي بزرگي براي سوريه دارد. طي 3سال گذشته تعداد زيادي از نيروهاي قديمي اين گروه تروريستي از كشورهاي ديگر به سوريه رفته‌اند تا زمينه تشكيل نخستين امارت مستقل القاعده در شمال اين كشور را فراهم كنند.داعش و القاعده در سوريه تاكتيك‌هاي متفاوتي را دنبال مي‌كنند اما هر دوي آنها به‌دنبال يك هدف واحد هستند: تشكيل يك حكومت مستقل. درحالي‌كه داعش تلاش كرده كنترل خود را با اعمال زور بر مردم مناطق شمالي تحميل كند، جبهه‌نصرت سعي كرده مردم مناطق تحت كنترلش را تاحدودي با خود همراه كند؛ اين دستور ايمن الظواهري، رهبر القاعده، به نيروهايش در سوريه بوده است. القاعده اين استراتژي را پيش از سوريه، از سال‌2011 در يمن و يك سال پس از آن در مالي نيز دنبال كرده است.

از ميانه سال 2013يعني حدود 3سال پيش، تعداد زيادي از چهره‌هاي سرشناس القاعده وارد سوريه شدند تا هم موقعيت اين گروه در رده رهبري و فرماندهي را تقويت كرده و هم بتوانند مردم مناطق تحت كنترل را با خود همراه كنند. علاوه بر اين، ظهور و قدرت‌گيري داعش در همان سال باعث شد برخي از نيروهاي جبهه‌نصرت، القاعده را ترك كرده و به اين گروه بپيوندند. از همين رو، تقويت سازماندهي و تعداد نيروهاي جبهه‌نصرت و سنگين‌تر كردن كفه ترازو به نفع القاعده، موضوعي حياتي بود.

عبد المحسن عبد‌الله ابراهيم الشارخ از رهبران ارشد القاعده كه پيوند خويشاوندي نيز با بن لادن داشت، از نخستين افرادي بود كه وارد سوريه شد. با تقويت نيروهاي جبهه‌نصرت، از حدود يك سال پيش، پيشروي اين نيروها در اطراف شهر ادلب و اشغال بيشتر مناطق استان ادلب آغاز شد. با خارج شدن كنترل شهر حلب از دست اين نيروها، اكنون ادلب براي جبهه‌نصرت مركزيت پيدا كرده است اما اين گروه سعي دارد طي هفته‌هاي آينده بار ديگر يورش گسترده‌اي از مناطق جنوبي حلب آغاز كند تا شايد بار ديگر بتواند كنترل اين شهر را به‌دست بگيرد.

با وجود مخالفت‌هاي مردم در بسياري از مناطق ادلب و حلب با جبهه‌نصرت، اين گروه توانسته كنترل خود را بر اين مناطق اعمال كند. اين مهم با حضور سرهنگ سابق نيروهاي ويژه ارتش مصر و از رهبران ارشد القاعده يعني سيف العادل محقق شده است. سيف العادل را شخص ايمن الظواهري به سوريه فرستاده تا پروژه تشكيل امارت القاعده را هدايت كند.

همراه با او، 3چهره كليدي ديگر القاعده نيز به سوريه وارد شده اند: ابوالخير المصري، عبدالله احمد عبدالله و خالد العاروري. المصري و عبدالله هر دو تبعه مصر هستند و در انفجارهاي سفارت‌هاي آمريكا در سال‌1998در نايروبي و تانزانيا دست داشته‌اند. المصري همسر يكي از دختران بن لادن نيز هست. خالد العاروري هم همسر يكي از دختران ابومصعب الزرقاوي رهبر پيشين القاعده در عراق است. حضور فرماندهان ارشد القاعده در سوريه نشان از اهميت اين كشور براي القاعده دارد.

با توجه به شرايط كنوني در شمال سوريه و قدرت‌گيري دوباره جبهه‌نصرت، به‌نظر مي‌رسد اين گروه تا پايان سال‌جاري تشكيل يك امارت مستقل در شمال سوريه را اعلام كند. ايجاد چنين پايگاهي در نزديكي اروپا، تهديد بزرگي عليه كشورهاي غربي به شمار مي‌رود، اما اين آمريكا و متحدانش بوده‌اند كه طي سال‌هاي اخير فرصت را از دست داده و در سوريه مانع قدرت‌گيري القاعده و ديگر گروه‌هاي تروريستي نشده‌اند. با اين حال، هنوز فرصت براي جبران وجود دارد و اگر سياستمداران غربي در قبال سوريه تغيير سياست دهند، امكان سد راه تشكيل كشور مستقل القاعده در شمال سوريه همچنان وجود دارد.