اقبال به رشته شیعه‌شناسی از تهران تا اروپا و امریکا

به گزارش «شیعه نیوز»، محمد جاودان، عضو هیئت علمی دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب، با اشاره به پیشینه رشته شیعه‌شناسی اظهار کرد: دانشگاه ادیان و مذاهب قبل از سال ۸۴ که تبدیل به دانشگاه شود، مرکز تحقیقاتی به نام مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب بود. از زمان شکل‌گیری تعدادی از محققان و پژوهشگران عرصه دین، دین‌پژوهی و فرق اسلامی را جذب کرد که عمدتاً دارای تحصیلات دانشگاهی و حوزوی بودند و زیر نظر برخی از اساتیدی که در مورد ادیان و مذاهب کار کرده‌ بودند مشغول تحصیل شدند.

وی افزود: رفته رفته در آن مرکز که هم کار پژوهشی و هم کار آموزشی انجام می‌دادند رشته‌ها تصویب شد. رشته فرق اسلامی به عنوان یکی از رشته‌ها به سه بخش فرق شیعه، فرق کلامی اهل سنت و فرق تصوف تقسیم شد؛ رشته شیعه‌شناسی از همین‌ جا مشتق شد. رشته شیعه‌شناسی به‌عنوان رشته‌ای که در حوزه کلام شیعه و امامیه کار می‌کند شکل گرفته است. تقریباً این مرکز ۱۰ سال با این روال پیش رفت، نیروهای آنجا به مرحله‌ای از تخصص در رشته‌های خود رسیده بودند و ظرفیت تبدیل به دانشگاه را پیدا کرده بود، از وزارت علوم پیشنهاد شد و بعد هم مسئولان آنجا قبول کردند، امکانات لازم را فراهم کردند و به دانشگاه تبدیل شد.

جاودان اظهار کرد: بعد از تبدیل به دانشگاه، چند دانشکده نیز شکل گرفت که یکی از آن‌ها دانشکده شیعه‌شناسی بود. در دانشکده شیعه‌شناسی سه رشته را تعریف کردیم؛ رشته شیعه‌شناسی که گرایش اصلی آن کلام شیعه امامیه و اثنی عشری بود، دانشی که به عقاید و باورهای شیعی می‌پردازد؛ تاریخ کلام، کلام، کلام تطبیقی و ... برخی از دروس این رشته هستند. دیگری رشته فرق تشیع است که در راستای پاسخ به سؤالاتی نظیر اینکه فرقه‌های شیعه کدام‌ها بوده‌اند؟ چگونه به‌وجود آمدند؟ باورها، شخصیت‌ها و دستاوردهایشان چه بود؟ در طول تاریخ به چه سرنوشتی دچار شدند؟ فرق انحرافی کدام‌ها هستند؟ ایجاد شد. رشته تاریخ تشیع را نیز داریم که به تاریخ تشیع به‌طور کلی از شکل‌گیری تا روند تکاملی و تطوری در طول ۱۴ قرن و دولت‌های شیعی، جنبش‌های شیعی و همه مسائلی که مربوط به حوزه شیعه از جنبه تاریخی می‌شود، می‌پردازد.

مقاطع پذیرش
وی در رابطه با مقاطع پذیرش نیز بیان کرد: چندین سال در مقطع فوق لیسانس اقدام به پذیرش دانشجو می‌کردیم، سه چهار سالی نیز هست که در دو رشته شیعه‌شناسی و تاریخ تشیع دانشجو می‌پذیریم.

جاودان مؤسس رشته‌ شیعه‌شناسی را دانشگاه ادیان و مذاهب عنوان کرد و گفت: رشته شیعه‌شناسی به این معنا که کلام شیعه را آموزش دهد، رسمی و به‌صورت دانشگاهی باشد و از وزارت علوم مجوز داشته باشد از دانشگاه ادیان و مذاهب شروع شد؛ با این توضیح که قبل از ما مؤسسه شیعه‌شناسی در قم بود که گرایش شیعه‌شناسی را تعریف کرده بودند و از وزارت علوم نیز مجوز دریافت کرده بودند که بیشتر به حوزه جامعه‌شناسی شیعی می‌پرداختند. وقتی ما رشته شیعه‌شناسی را راه‌اندازی کردیم، چون عنوان رشته آن‌ها نیز شیعه‌شناسی بود، ناچار شدیم از همان سرفصل‌ها استفاده کنیم اما خودمان تغییراتی دادیم تا متناسب با چیزی شود که می‌خواهیم؛ ولی در ادامه کار، رفته رفته سرفصل‌های جدید را نوشتیم، اصلاح کردیم و مجدداً به وزارت علوم فرستادیم، کاملاً بر اساس نیازهای خودمان این کار را انجام دادیم و تعریف کردیم. دانشگاه ما پیشگام بود. این رشته در مقطع ارشد و دکتری با این سرفصل‌ها در هیچ جای دیگری ارائه نمی‌شود.

رشته مجازی شیعه‌شناسی
وی با این توضیح که در رشته شیعه‌شناسی فقط کلام مطالعه نمی‌شود، ابراز کرد: علاوه بر آن، تاریخ کلام، کلام تطبیقی که بیشتر تطبیق بین فرق شیعه است به‌طور مثال بین زیدیه و اسماعیلیه و امامیه و زبان تخصصی حوزه شیعه‌شناسی را می‌خوانیم، به استشراق می‌پردازیم، مستشرقانی که در حوزه شیعه‌شناسی کار می‌کنند و در کل به شکل آکادمیک است. در دانشگاه ادیان و مذاهب، دانشجو در مقطع ارشد و دکتری پذیرش می‌شود. رشته مجازی شیعه‌شناسی را اخیراً طراحی کرده‌اند و از سال قبل تعدادی دانشجو نیز جذب شده است.

جاودان با بیان اینکه رشته‌ شیعه‌شناسی پیش‌نیازهایی دارد که برای آن‌ تعریف شده است، عنوان کرد: باید به تاریخ اسلام وارد شوند، اگر از رشته‌ای می‌آیند که غیر مرتبط است باید پیش‌نیازهای این درس را بگذرانند. به لحاظ زبان نیز باید به زبان عربی‌ تسلط کافی داشته باشند، چون منابع کلاسیک این درس عربی هستند، منابع کلامی، فرقی، تاریخی، حدیثی و ... عربی هستند، کسی که زبان عربی را خوب نداند فقط می‌تواند در این رشته مدرک بگیرد، البته که مدرک گرفتن کار سختی نیست، ولی آنطور که باید مسلط باشد و تسلط پیدا کند طبیعی است که تسلط پیدا نمی‌کند. به زبان انگلیسی نیز باید مسلط باشند به این دلیل که در حال حاضر در حوزه شیعه‌شناسی کارهای فراوانی می‌شود، در چند دهه اخیر این رشته مورد توجه واقع شده و همایش‌های مختلفی در آمریکا، استرالیا و حتی کشورهای شرقی برگزار می‌شود، کرسی‌های متعددی برگزار شده، ظرفیت‌هایی برای پذیرش در حوزه شیعه‌شناسی اختصاص داده شده، دانشگاه‌های مختلفی داریم که در آمریکا در حوزه شیعه‌شناسی کار و مطالعه می‌کنند و منابع بسیار مهمی را گردآوری کرده‌اند، این رشته مجلات خوب و اساتید متبحری دارد، مقالات فراوانی در این زمینه نوشته می‌شود، پایان‌نامه‌هایی که تألیف می‌شود و کتاب‌های متعددی در این زمینه چاپ می‌شود. فرض کنید دانشجوی دکتری در رشته شیعه‌شناسی داشته باشیم که به زبان انگلیسی مسلط نیست؛ بنابراین هیچ اطلاعی نمی‌تواند از چنین مواردی پیدا کند مگر منتظر ترجمه اثری شود که طبعاً با تأخیر و عدم جامعیت مواجه می‌شود. زمینه دیگر، زمینه فلسفه است که باید به آن تسلط داشته باشد. رشته شیعه‌شناسی با کلام متأخر خیلی ارتباط نزدیکی دارد، اگر کسی بخواهد با کلام اسلامی و شیعی آشنا شود باید فلسفه را هم بداند.

عضو هیئت علمی دانشکده شیعه‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب در رابطه با وضعیت بازار کار این رشته بیان کرد: در ایران در حال حاضر مراکز دانشگاهی که این رشته را بخواهند تأسیس کنند چه در عرصه پژوهش و چه در عرصه آموزش به فارغ‌التحصیلان این رشته نیاز دارند. اگر دهه اخیر را رصد کنید می‌بینید مراکز مختلفی در قم، تهران و شهرهای دیگر به وجود آمده که جهت‌گیری‌شان در زمینه شیعه‌شناسی است. این نشان می‌دهد روند رو به رشدی در ایران در حوزه شیعه‌شناسی به معنای عام کلمه داریم، مخصوصاً با این مسائلی که در حال حاضر در دنیا پیش آمده و جریان‌های سنی، سلفی، وهابی و ... که پدید آمده و جدل‌هایی که با شیعه درست کرده‌اند همه نیاز به کار و مطالعه دارد.

وی ادامه داد: خارج از ایران نیز همینطور است، در اروپا، آمریکا و جاهای دیگر همین‌گونه است. این رشته، رشته‌ای جدید و رو به توسعه است. در خارج از ایران نیز میدان خیلی خوبی برای آن وجود دارد. دانشگاه ما با چند دانشگاه آلمان همکاری خیلی خوبی دارد، در عرصه شیعه‌شناسی خیلی از ما تقاضا دارند که آنجا آموزش داده شود، اعضای هیئت علمی‌مان را به آنجا اعزام کنیم و همایش‌های مشترک برگزار کنیم. هفته گذشته هیئتی از روسیه آمده بود و دستیار ویژه رئیس جمهور روسیه نیز در رأس آن هیئت به دانشگاهمان آمده بود، خیلی علاقه‌مند بود که تفاهم‌نامه همکاری امضا کنیم، می‌گفت ما در روسیه توجه نکردیم و بسیاری از فرزندان ما به کشورهایی  رفتند که سلفی‌گری و افراطی‌گری را آموزش می‌دهند، الان متوجه شدیم که یکی از بهترین جاهایی که می‌تواند اسلام اعتدالی و عقلانی را آموزش دهد ایران است و ما از شما می‌خواهیم که به فرزندان ما آموزش دهید و کمک کنید. زمینه‌های این چنینی هم در اروپای غربی و شرقی و آمریکا فراوان است، در دانشگاه ما نیز بیشترین اقبال به رشته شیعه‌شناسی و دانشکده شیعه‌شناسی است، اگر آمار ورودی‌های دانشگاه به رشته‌های مختلف را در نظر بگیرید بالاترین آمار مربوط به دانشکده شیعه‌شناسی و همین رشته است.


انتهای پیام/654