ترکیه و معامله‌ای بر سر پناهندگان

ترکیه پذیرفته است که با اخذ 6 میلیارد یورو، پناهندگانی را که به صورت غیر قانونی از راه دریای مدیترانه به سوی اروپا و به ویژه یونان هجوم آورده‌اند را به کشور خویش بازگرداند. قبل از این نکته بایستی به تعداد فعلی پناهندگان سوری در ترکیه اشاره داشت که به تازگی از سوی معاون نخست وزیر ترکیه اعلام شد.

یالچین آکدوغان، معاون نخست وزیر ترکیه تعداد پناهندگان سوری مقیم در ترکیه را 2 میلیون و 733 هزار و 784 نفر اعلام کرده است. آری اشتباه نخوانده‌اید این رقم به میلیون است. ترکیه در حال حاضر بیش از 2.5 میلیون پناهنده سوری را در کشور خویش جای داده است و در این وضعیت است که طی توافق با اتحادیه اروپا، پناهندگان جدیدی به صورت اجباری به ترکیه کوچانده می شوند!

ممکن است که برای هر بیننده‌ای جای سوال باشد که ترکیه در حال بازی در کدام نقش خویش در تئاتر غم انگیز پناهندگان و آوارگان سوری است؟ آیا ترکیه به عنوان یک کشور انسان دوست و حامی مظلوم آشکار شده است که با دلسوزی تمام در حال ترحم به حال سوری‌هایی است که خود، آن ها را به این روز انداخته است؟

هر کسی می داند که این اقدام پارادوکسیکال است. دولتی که تروریست ها را با آموزش، تجهیز و حمایت های مادی و معنوی خویش به جان مردم مظلوم و دولت مشروع سوریه انداخته است، با چه قاعده‌ای در حال کمک به آنها است؟

اگر دشمن آدمی به رحم آید، ترکیه و مقامات آک پارتی نیز در قبال سوری‌ها به چنین اقدامی دست خواهند زد اما خیلی بعید است که دشمن آدمی با ترحم هر چه تمام، آغوش خویش را بگشاید و گرمای وجود خویش را نثارش کند. در حال حاضر آن تصویری که از اقدامات تعجب برانگیز مقامات آک پارتی نسبت به سوری ها و حکومت مشروع آن ها به تصویر کشیده شده است، بیشتر به جهنمی تمثیل است تا اینکه آغوش گرمی باشد! آری اردوغان و حزب متبوع وی آغوش جهنمی خویش را به روی مردم آواره سوری باز کرده اند؛ آغوشی که نیات چندگانه در پشت سر دارد.

به قول قلیچدار اوغلو هیچ کسی حاضر نمی شود که آوارگانی را به سوی کشور خویش گسیل دارد که معضلات کنونی آن را مضاعف گرداند؛ چرا که عقل چنین حکمی دارد اما سوال سخت تر اینکه پس چرا ترکیه چنین حماقتی را می پذیرد و مشتاقانه به سوی آن قدم برمی دارد و در داخل کشور خویش چنین وانمود می کند که انگار اروپایی ها را فریب داده است و از آن ها امتیازی ستانده است؟

جواب ساده این سوال عبارت است از اینکه ترکیه حماقت به خرج نمی دهد اما عقلانیت چندانی را هم صرف نکرده است. آک پارتی همچون خیال پردازی های گذشته خویش به دنبال رویاهای خامی است که تعبیر نشده است. به نظر می آید خیالی که ترکیه را بر آن سوق می دهد، در چندین خط قابل ترسیم است.

خط نخست اینکه، آوارگان و پناهندگانی که از بخت نامیمون خود به سوی ترکیه کوچانده می شوند یا آن هایی که در حال حاضر در خاک این کشور قرار دارند، ابزار فشار خوبی در مواقع حساس هستند. ترکیه هر فرصت مناسبی که مشاهده کند، مهره های خویش را رو خواهد کرد. پس آک پارتی به آوارگان سوری ترحم نمی کند، بلکه ایشان را به یک بازی وارد کرده است که برای امیال ترکیه نقش آفرینی کنند. حال توصیف اینکه نقش آفرینی های آوارگان سوری در این بازی ترسیم شده ترکیه چه مواردی را شامل می شود، نیازمند مجال دیگری است اما به صورت موجز ذکر این نکته خالی از لطف نیست که آن ها به طور طبیعی در مذاکراتی که بین طرف های بازی چندین لایه سوریه انجام می گیرد، به اشاره مقامات آک پارتی عمل خواهند کرد؛ چرا که مهره ای در دستان بازیگر ترک ها هستند و قس علی هذا.

اما خط دوم اینکه، ترکیه سالیان دوری است که در آرزوی وصال به معشوق خویش می سوزد. اردوغان و حزب متبوع وی فرصت را غنیمت شمرده اند که پیکره زردگون و افسرده ترکیه را به یار مطلوب خویش برسانند؛ فرصتی که هر زمانی دست نمی دهد.

اتحادیه اروپا آن معشوقی است که عاشق خویش را در طراز خویش نمی بیند و در هر ملاقاتی، عیبی بر آن آشکار می سازد. حال روزگار این معشوق را به نقطه ای رسانده است که وی را درمانده و محتاج عاشقش کرده است. با این حال نمی خواهد نیاز خویش را چنان به میان آورد که احیانا عاشق وی پا از گلیم خویش درازتر کند. حال اروپا عشوه می کند و ترکیه را در رسیدن به خود خواهد سوزاند. آک پارتی هم غافل از این است که این عروس دردمند، به وی پاسخ منفی خواهد داد.

حتی آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان پاسخ منفی را به صورت آشکار به ترکیه سرمست از توافق داده است اما مستی حاصل از توافق، ترکیه را دیوانه وار گیج کرده است. مرکل در ضمن عادلانه ارزیابی کردن توافق درباره بحران پناهندگان، روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا را همچنان نیازمند به زمان زیاد تلقی کرده است.

خط سوم به سیاست های اعلامی آک پارتی مربوط می شود که با دلایلی که گذشت، اعتبار چندانی ندارد. مقامات ترکیه با پذیرفتن آوارگان سوری در حال پوشاندن کمک های خویش به تروریست ها هستند. آن ها در اندیشه برطرف کردن چرکین های سیاه از چهره خویش هستند تا یک سیمای کاذبی را از خود به نمایش گذارند اما هر کسی حتی انسان آلزایمری هم می داند که حقیقت آک پارتی و سیاست های دغل باز وی چیست؟

ترکیه ای که تا دیروز از دشمنی خویش با ایران در مسأله سوریه کوتاه نمی آمد، وقتی که اوضاع را برخلاف میل باطنی اش و دست خویش را در حنا دید، نخست وزیرش را دوان دوان به تهران فرستاد تا از ته دیگ قصه حاضر سهمی برد. مقامات آک پارتی ترکیه برای همه شناخته شده اند و با آرایش صورت نازیبای خویش نمی توانند سیرت نازیباتر از صورت خویش را پنهان سازند.

اردوغان روزی بشار را «عزیزم» خطاب می کرد، اما در حال حاضر به خون عزیزش تشنه است. آوارگان سوری هم در نگاه آک پارتی ها، لقمه پرچربی به نظر رسیده اند اما چه فایده که با چشمان مست به آن می نگرند. شرایط حاضر در برون مرزهای ترکیه همانند درون آن گرفتار انفجار سیزدهم مارس شده است که یکشنبه آن ها را سیاه پوش کرد. ای کاش اردوغان و حزبش به پنج سال پیش تر از این می رسیدند و همچنان بشار را عزیز خطاب می کردند و بر سر مردم کشور وی معامله نمی کردند. آقای اردوغان این معامله سودی برای تو نخواهد داشت!