مرکز اسلامی هامبورگ کانون تبلیغ تشیع در اروپا

به گزارش «شیعه نیوز»، مرکز اسلامی هامبورگ نیم قرن پیش در چنین روزی (19 بهمن‌ماه 1344/ هشتم فوريه 1966) به ابتکار شهید آیت‌الله بهشتی در آلمان به ثبت رسيد، این مرکز با حضور اندیشمندانی چون مرحوم حجت‌الاسلام محمد محققی، حجج اسلام محمد مجتهد شبستری، سیدمحمد خاتمی، محمد مقدم، محمدباقر انصاری و سيدرضا حسينی‌نسب، آیت‌الله سيدعباس قائم مقامی و آیت‌الله رضا رمضانی که مدیریت آن را بر عهده داشته‌اند، تا به امروز توانسته است فعالیت‌های ارزنده‌ای را در سطح آلمان و سایر کشورهای اروپایی انجام دهد.
 
آیت‌الله سيدعباس حسینی قائم‌مقامی به عنوان یکی از مدیران این مرکز از ابتدای ژانویه سال 2004 ميلادی تا می 2009 امامت و مديریت مركز اسلامی هامبورگ و ریاست آكادمی اسلامی آلمان را بر عهده داشت.

وی در ماه می 2006 با انتخاب اعضای اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ‌های شیعه(IEUS) به ریاست این اتحادیه انتخاب شد و از تاریخ مارس 2009 با تأسیس نخستین مجلس شیعیان آلمان (IGS) و با انتخاب اکثریت قریب به اتفاق مسئولان و رؤسای مراکز و مساجد اسلامی شیعه در آلمان ریاست این مجلس را تا اواخر ماه ژوئن 2010 عهده‌دار بود.
 
از این عالم دینی تاكنون بيش از يكصد مقاله و كتاب در موضوعات مختلف فلسفی، عرفانی، حقوقی و فقهی به چاپ رسيده است که کاوش‌های فقهی، تحقیقات در علم اصول، قدرت و مشروعيت، سفر عشق، تأملات فلسفی، رنج بی‌پايان و مدخل قرآن از آن جمله است.
 
ایکنا به مناسبت سالروز تأسیس این مرکز و به منظور آشنایی بیشتر با آیت‌الله سيدعباس حسینی قائم‌مقامی و فعالیت‌ها و اهداف مرکز اسلامی هامبورگ با وی گفت‌و‌گویی صمیمانه انجام داد.

آیت‌الله قائم‌مقامی این گفت‌وگو را با معرفی مرکز آغاز و اظهار کرد: مرکز اسلامی هامبورگ نخستین مرکز شیعی است که توسط مرجعیت شیعه بیش از نیم قرن پیش پایه‌گذاری شد؛ لذا می‌توان گفت این مرکز پایتخت و مرکز تشیع در اروپا بوده و از این جهت همیشه مورد توجه مخاطبان و مسلمانان اروپایی قرار داشته است.

عملکرد فرادینی مرکز

مدیر سابق مرکز اسلامی هامبورگ بیان کرد: در این مرکز تلاش شده است در فعالیت‌ها و برنامه‌های دینی و فرهنگی، مخاطب اروپایی و غیر مسلمان به‌عنوان مخاطب اول در نظر گرفته شود؛ چراکه معتقد هستیم گرچه اینجا یک مرکز اسلامی است اما مقرش در اروپاست و این در اروپا بودن نباید صرفا یک موقعیت و ویژگی جغرافیایی تلقی شود؛ بلکه این یک موقعیت تبلیغی و فرهنگی است که می‌تواند ما را در ارتباط با مخاطبانی قرار دهد که در جای دیگر امکان چنین تعامل و گفت‌وگویی با آنها وجود ندارد. بنابراین، باید از این فرصت و ظرفیت استفاده کنیم و با شهروندان اروپایی به‌عنوان یک مخاطب اصلی ارتباط برقرار کرده و متناسب با نیاز و زبان گفتمانی آنان با تولیدات دینی و معرفتی، اصالت عقلانی و انسانی تفکر اسلامی را معرفی کنیم.
 
قائم‌مقامی تصریح کرد: به دلیل سابقه فعالیت‌هایی که مرکز اسلامی هامبورگ با همین نگاه داشته است، امروز مرکز اسلامی هامبورگ، فراتر از یک مرکز شیعی و اسلامی عمل کرده و به‌صورت یک مرکز بین‌الادیانی در آمده است، این مركز به‌عنوان يک پايگاه فعال مذهبی و فرهنگی در اروپا با انجام فعاليت‌های ارزنده‌ای همچون تماس و همکاری با مجامع علمی آلمانی، برگزاری گفت‌وگوهای بين ادیان و مذاهب، برگزاری مراسم روز درهای باز مساجد، برپايی سمينارهای علمی و فرهنگی، پایه‌گذاری اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ‌های شیعه و تشکیل نخستین مجلس شیعیان آلمان نقش مهمی در وحدت عمیق میان مسلمانان و غیر مسلمانان اروپایی داشته است.

شهید بهشتی به مرکز اسلامی هامبورگ هویت بخشید

قائم‌مقامی ادامه داد: با حضور شهید آيت‌الله سيدمحمد حسينی بهشتی از سال 1344 به‌عنوان دومین امام مسجد و مدير مركز اسلامی هامبورگ، تحولاتی اساسی در مرکز روی داد. اساسا مرکز اسلامی هامبورگ با این خصوصیات و با این نام محصول تلاش و اندیشه این شهید بزرگوار و اندیشمند است.

 وی افزود: طی مدت حضور شهید آیت‌الله بهشتی، مركز اسلامی هامبورگ از قالب یک جمعیت ایرانی ــ شیعی خارج شد و به كانون فعاليت‌های علمی و فرهنگی اسلامی برای تمامی مسلمانان تبديل شد و فراتر از آن با مخاطب قرار دادن غیر مسلمانان، فعاليت‌های ارزنده‌ای را در راستای معرفی اسلام به شهروندان اروپایی انجام داد. شهید بهشتی با تغییر نام جمعیت ایرانیان هامبورگ به مرکز اسلامی هامبورگ مرکز را از یک تشکل ایرانی و شیعی خاص خارج کرد و به آن وجهه و هویت اسلامی ــ اروپایی بخشید.
 
انتشار نشریه «صدای اسلام در اروپا»

وی با اشاره به فعالیت‌های مرکز در زمینه چاپ و نشر، اظهار کرد: یکی از فعالیت‌های اصلی مرکز اسلامی هامبورگ از همان ابتدای تأسیس بر پایه انتشارات بود. در زمان مرحوم حجت‌الاسلام محمد محققی، نخستين امام جماعت مسجد هامبورگ، به‌دلیل اینکه اساسا این مرکز در قالب جمعیت ایرانیان فعالیت می‌کرد، بیشتر منشورات آن نیز ناظر بر فرهنگ اسلامی، شیعی و ایرانی بود.

مدیر سابق مرکز اسلامی هامبورگ اظهار کرد: معطوف بر همین نگاه، یکی از اقدامات مرحوم بهشتی انتشار سلسله نشریاتی با عنوان «صدای اسلام در اروپا» بود که یک موضع استراتژیک را همراه داشت و مخاطبان اروپایی را در زمره مخاطبان اصلی مرکز اسلامی هامبورگ قرار می‌داد.

قائم‌مقامی ادامه داد: خوشبختانه پس از مدیریت شهید آیت‌الله بهشتی همین روند در زمان مدیریت محمد مجتهد شبستری ادامه یافت و در کنار فعالیت‌های مختلف، آثار متعددی به زبان آلمانی منتشر شد و در زمان ریاست حجت‌الاسلام والمسلمين محمد مقدم، یکی از کارهای ماندگار و اساسی در حوزه نشریات مرکز انجام گرفت و آن انتشار نشریه «الفجر» به زبان آلمانی بود. این نشریه که بالغ بر 30 سال بر اساس یک رویکرد عقلانی به اسلام منتشر می‌شود، از استقبال خوب و اثرگذاری در میان مسلمانان و غیرمسلمانان آلمانی‌زبان برخوردار است.
 
وی بیان کرد: آنچه امروز از مرکز اسلامی هامبورگ مشاهده می‌کنید، نتیجه تلاش آیات و حجج اسلام محمد محققی، محمد حسینی، بهشتی، محمد مجتهد شبستری، سیدمحمد خاتمی، محمد مقدم، محمدباقر انصاری، سیدرضا حسینی‌نسب و رضا رمضانی است که طی دوران‌های مختلف، مدیریت و امامت مرکز را برعهده داشته و هر کدام سهم به‌سزایی را در رشد و کمال‌بخشی این مجموعه داشته‌اند که سعی همه این عزیزان و بزرگواران در نزد پروردگار بزرگ مشکور و مأجور است.
 
روز اتحاد آلمان شرقی و غربی؛ روز درهای باز مساجد
 
مدیر سابق مرکز اسلامی هامبورگ بیان کرد: سوم اکتبر که به مناسبت اتحاد آلمان شرقی و غربی، یک روز تعطیل رسمی در آلمان است، در سال ١٩٩٧ میلادی به پیشنهاد شورای عالی مسلمانان «روز درهای باز مساجد» نامگذاری شد، در واقع نامگذاری این روز با هدف گسترش تفاهم و ارتباط میان مسلمانان و غیرمسلمانان صورت گرفت.

این عالم دینی افزود: در این روز مراکز اسلامی آلمان تلاش می‌کنند تا اصول و ارزش‌های والای اسلامی را به مردم و جامعه آلمان معرفی کنند. به همین مناسبت مرکز اسلامی هامبورگ هر ساله با در نظر گرفتن برنامه‌های متنوع پذیرای شهروندان آلمانی است و این برنامه با استقبال بسیار خوبی مواجه می‌شود.
 
وی با اشاره به تجربه طولانی گفت‌وگوی بین‌الادیانی مسلمانان و غیرمسلمانان در اروپا و فعالیت‌های مرکز اسلامی هامبورگ هم در این زمینه تصریح کرد: با تأمل بر این نوع گفت‌وگوها که گاه به‌صورت فردی یا سازمانی صورت می‌گرفت این سؤال برای ما مطرح شد که چرا این گفت‌وگوها هرچه بیشتر انجام می‌شود کمتر به نتیجه کارآمد و مؤثر می‌رسد؟ با بررسی‌هایی که انجام شد، یکی از مهم‌ترین اشکالات را در این دیدیم که گفت‌و‌گوها با «دیدگاه الهیات» صورت می‌گیرد.
 
قائم‌مقامی ادامه داد: دیدگاه الهیات، دیدگاهی کلامی است یعنی دیدگاهی که در واقع بر مبنا و مدار اثبات حقانیت است. به‌عنوان مثال من که مسلمان هستم زمانی که با این تفکر وارد گفت‌و‌گو می‌شوم انتظار دارم بر اساس اصل مجاب کردن، نتیجه گفت‌و‌گو نزدیک شدن و گرایش طرف مقابل به من باشد و طرف مقابل نیز به همین‌صورت چنین هدفی را دنبال می‌کند.

وی اظهار کرد: وقتی طرفین فقط با اتکا به زبان الهیات وارد گفت‌وگو می‌شوند، معمولا نتیجه آن به هم‌اندیشی، تقارب و تفاهم نمی‌انجامد، حتی گاهی اوقات مواضع طرفین گفت‌وگو تشدید شده و بر شکاف میان آنها می‌افزاید. بنابراین، تلاش شد تا ارتباط و تعامل با بخش‌های مختلف جامعه اروپایی بر مبنای ساختار نظری جدیدی انجام پذیرد که بتواند به تفاهم حداکثری مسلمانان و غیر مسلمانان بیانجامد.
 
«گفت‌و‌گو برای تفاهم»؛ جایگزین «گفت‌وگوی معطوف بر حقانیت دینی»

قائم‌مقامی افزود: در همین راستا غرض و فلسفه اصلی گفت‌و‌گو را بر مبنای تفاهم مورد توجه قرار دادیم و ایده «گفت‌وگو برای تفاهم» جایگزین ایده‌های دیگری همچون «گفت‌وگو برای گفت‌وگو» و «گفت‌وگوی معطوف بر حقانیت دینی» که گفت‌وگوهای بی‌هدف و یا تبلیغی را دنبال می‌کنند، معرفی شد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. با توجه به اینکه مخاطب اروپایی را به‌عنوان مخاطب نخستین و اصلی مرکز اسلامی هامبورگ در نظر داشتیم، این طرح توانست به فضل الهی راه را برای ارتباطات و گفت‌وگوهای مؤثر با رسانه‌ها و طبقات مختلف جامعه بگشاید.

مدیر سابق مرکز اسلامی هامبورگ اظهار کرد: طبعا این ایده و نظریه نیازمند یک طراحی معرفتی و تبیین تئوریک بود تا بتواند به‌صورت مؤثر با مخاطبان به‌ویژه نخبگان و اندیشمندان ارتباط برقرار کرده و در مرکز توجه و نظر قرار گیرد. مهم‌ترین گام در این مسیر تعریف و تبیین ویژگی‌های «زبان تفاهم» بود، چراکه هر گفت‌وگو و تعاملی با یک زبان مخصوص و متناسب با خود انجام می‌گیرد و در واقع این «زبان» با توجه به مفهوم فرهنگی و اندیشگی آن است که تعیین‌کننده محتوا و روش سخن و گفت‌وگو است.
 
وی گفت: وقتی از گفت‌وگو برای تفاهم در برابر و یا در کنار انواع دیگر گفت‌وگو سخن می‌گوییم، فقط یک اصطلاح‌سازی صرف نیست، بلکه این مولود یک سازمان فکری و معرفتی است؛ بنابراین باید متناسب با این سازمان فکری «زبان تفاهم» نیز تعریف و اجزا و ویژگی‌های هویت‌بخش و تمایزبخش آن دقیقا تبیین و مشخص شود.

تفاهم؛ زبانی برآمده از متن قرآن

این عالم دینی عنوان کرد: در طول سال‌های مدیریت مرکز اسلامی یکی از نقاط اهتمام ما این بود که از این فرصت برای معرفی ایده «گفت‌وگو برای تفاهم» و در پی آن، تبیین و تعریف «زبان تفاهم» به‌عنوان یک زبان برآمده از متن قرآن و اسلام استفاده شود؛ بنابراین بسیاری از تلاش‌ها در این مسیر و مبتنی بر چنین نگرشی بود که می‌توان شکل‌گیری نخستین کنفرانس مشترک سران اتحادیه اروپا و رهبران ادیان جهانی در مقر کمیسیون اروپا(بروکسل) را از ثمرات و نتایج این نگاه دانست.

قائم‌مقامی ادامه داد: در جریان مذاکراتی که در چارچوب همان زبان تفاهم در این کنفرانس انجام گرفت، این نکته مطرح شد که برای تصحیح روابط میان مسلمانان و جامعه اروپایی و از میان رفتن مرزهای جدایی که از یک سو موجب تضییع بخشی از حقوق ابتدایی مسلمانان در این جامعه می‌شود و از سوی دیگر نیز گاه به جامعه‌گریزی و جامعه‌ستیزی اقلیت‌ها می‌انجامد، سیاستی جدید اتخاذ شده و به جای آنکه مسلمانان به‌عنوان اقلیتی میهمان در اروپا تلقی شوند، آنان را به‌عنوان جزء اصلی جامعه و برخوردار از همه حقوق شهروند درجه یک به حساب آورد و نگاه به آنان از «مسلمانان در اروپا» به «مسلمانان اروپا» تغییر کند.
 
وی تصریح کرد: این پیشنهاد مورد استقبال فوق‌العاده اعضای کنفرانس قرار گرفت به‌گونه‌ای که رئیس کمیسیون و رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا بارها در موضع‌گیری‌های رسمی خود بر ضرورت آن تصریح کردند و این نوع نگاه اکنون وارد ادبیات رسمی نیز شده است.
 
مدیر سابق مرکز اسلامی هامبورگ در پایان با اشاره به این که مسئله گفت‌و‌گو و تفاهم بین انسان‌ها در قرآن کریم مورد تأکید قرار گرفته است، یادآور شد: طرح این نکته که قرآن به‌عنوان کتاب مقدس مسلمانان برای نخستین‌بار در گفت‌وگوهای انسانی «زبان تفاهم» را به‌کار گرفته است، بسیار در غلبه بر فضای ساختگی اسلام‌هراسی مؤثر و برای مخاطبان تفکربرانگیز است؛ بنابراین مرکز اسلامی هامبورگ این امر را مورد توجه قرار داده و هم‌اکنون فعالیت‌هایی معطوف به همین نگاه به‌صورت مستمر در این مرکز با مدیریت شایسته آیت‌الله رمضانی جریان دارد.


انتهای پیام/654