زنگ خطر جدایی طلبان کرد برای ایران+ نقشه

به گزارش «شیعه نیوز»، تداوم بحران پنج ساله در سوریه پیامدهای متعدد امنیتی، سیاسی، نظامی و... را برای منطقه خاورمیانه و جامعه بین المللی در پی داشته است. معضل کردها در سوریه از همان بدو آغاز بحران در این کشور همواره از سوی ناظرین بین المللی رصد می شده است.

کردهای سوریه که قریب به ده درصد جمعیت این کشور را تشکیل می دهند عمدتا در مناطق شمالی سوریه ساکن بوده و از شکل گیری جمهوری عربی سوریه فاقد حقوق اولیه بوده تا آن جا که حتی دارای تابعیتی سوری نیز نبوده اند. کردهای سوریه به لحاظ جمعیت اندک و پراکنده گی شان در نقاط مختلف سوریه تا پیش از وقوع تنش در این کشور بر خلاف کردهای ترکیه و یا عراق معضلی برای حاکمیت مرکزی سوریه نبوده اند.

آغاز بحران در سوریه و تضعیف حکومت مرکزی توامان با مداخله قدرت های منطقه ای و فرا منطقه ای در امور داخلی این کشور و شکل گیری گروه های تروریستی ظاهرا دینی و یا سکولار موجب تحرک روزافزون کردها به سوی دستیابی به منافع آتی شان شد. حزب اتحاد دموکراتیک شاخه سوری حزب کارگران کردستان ترکیه موسوم به پ ک ک در این میان توانست با حذف رقبای درونی اش خویشتن را به قدرت غالب در مناطق کرد نشین سوریه تبدیل نماید.



از همان آغاز درگیری های سوریه، کردهای این کشور بی اعتنا به تنش های فی مابین با اتخاذ روی کردی مجزا در پی تشکیل اقلیم خودمختار نظیر آن چه در شمال عراق است گام برداشتند. عدم قدرت بالای سایر گروه های حاکم بر سوریه و تضعیف پی در پی حکومت مرکزی سوریه نیز فضا را برای کردها مهیا ساخت، چرا که سایر طرفین درگیر برای عدم کاهش قدرت شان از رویارویی با کردها پرهیز نمودند.

برآورد تحولات سال های اخیر سوریه نشان می دهد که جز در اندک مواردی نظیر محاصره کوبانی توسط تکفیری های داعش، عموم گروه های سوریه از تقابل با کردها امتناع ورزیده اند. کردهای وفادار به پ ک ک نیز با توجه به محل های سه گانه تمرکز کردها در سوریه (عفرین، جزیره و کوبانی) اقدام به تشکیل کانتون هایی مجزا نظیر آن چه در سوئیس است نمودند، بر مبنای این طرح هر یک از حکومت های سه گانه به گونه ای خود مختار به حیات سیاسی خویش ادامه می دهد.

شبه نظامیان وابسته به پ ی د موسوم به یگان های مدافع خلق، شاخه سوری پ ک ک توانسته اند قدرت را در مناطق کردنشین سوریه قبضه نمایند.

تل ابیض و رویای کردها

فقدان قدرت بالای کردها در معادلات سوریه و عدم اتصال مناطق سه گانه یاد شده همواره به عنوان نقطه ی ضعفی در راستای تحقق خواست کردها تلقی می شده است. با این حال گویا تصرف منطقه استراتژیک تل ابیض در طول ماه های سپری شده دست کردها را بیش از هر زمان در دستیابی به آرمان شان باز گذارده است.

منابع کرد در آن مقطع اعلام نمودند که موفق شده‌اند کنترل شهر استراتژیک تل‌ابیض در مرز با ترکیه را از دست گروه‌ موسوم به «داعش» در یک نبرد طاقت فرسا خارج کرده و منطقه را به تصرف خود درآورند.

تل ابیض واقع در شمال رقه و در نزدیکی با نقطه صفر مرزی با ترکیه قرار دارد. از شهر رقه به عنوان پایتخت تکفیری های داعش نام برده می شود. ورود به این استان و نزدیکی به پایتخت داعش خطر را به نزدیکی قلب این گروه تروریستی رسانده است و احتمال کشیده شدن درگیری را به حوالی این شهر بیش از هر زمانی افزایش داده است.



تسلط بر تل ابیض عملا گام بلندی در اتصال مناطق سه گانه کردنشین به یکدیگر خواهد بود. نیروهای پ ی د ( شاخه سوری پ ک ک) پیشتر نیز با کمک حملات هوایی ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا بر حسکه چیره شدند که موجب برتری موقعیت آن ها در سوریه شد.

به گفته ی کارشناسان تصرف شهر تل ابیض از سوی کردها می تواند به آن ها در مرتبط کردن مناطق تحت کنترل در طول مرز ترکیه از عراق در شرق تا کوبانی در غرب کمک کند. به گفته ی رامی عبدالرحمان مسئول دیده بان حقوق بشر سوریه مبارزان کرد نوار مرزی به طول 400 کیلومتر را از منطقه شمال شرقی حلب در شمال این کشور تا مثلث مرزی سوریه ، ترکیه و عراق به جز گذرگاه قامشلی در استان حسکه به کنترل خود در آورده اند.

سرزمین های حائل در مناطق سه گانه کردنشین را عموما اعراب و ترکمن ها تشکیل می دهند، از این رو پیش بینی بر آن است که کردها جهت اشراف بر این باریکه هم مرز با ترکیه مبادرت به اخراج سکنه این سرزمین و ساکن کردن کردها در این مناطق نمایند. العربیه در گزارشی در آن مقطع در این باره و به نقل از منابع کرد آورده است که پ ی د اقدام به انتقال 6هزار کرد از شهر عین العرب (کوبانی) و 2700 کرد از شمال حسکه نموده است تا آن ها را در منطقه تل ابیض ساکن کند.



حال و با گذشت ماه ها گویا توافقی ضمنی میان کردها با سایر اقلیت ها در تل ابیض صورت پذیرفته که این منطقه تحت کنترل نیروهای کرد درآید، توافقی که با وجود موانع احتمالی پیش رو، شرایط را برای ایجاد منطقه ای خودمختار و متصل به یکدیگر بیش از هر زمانی برای کردها مهیا نموده است. در همین رابطه روز گذشته دو مقام مسئول محلی که خواستند نامشان فاش نشود به خبرگزاری رویترز گفتند که شهرک تل ابیض، واقع در استان رَقّه سوریه و هم‌مرز با ترکیه​، رسماً به مناطق تحت مدیریت کُردهای سوریه پیوسته‌است.

بنا بر گفته این دو مسئول «شورای اداره محلی تل ابیض که نمایندگانی از عرب‌ها، کُردها، ترکمن‌ها و ارامنه در آن حضور دارند، پیوستن تل‌ابیض را به مناطقی اعلام کردند که به صورت خودمختار توسط کُردهای [سوریه] اداره می‌شود.»

ارتش و نیروهای دولتی در سوریه به دلیل مبارزه در چندین جبهه نسبت به اقدامات تجزیه طلبانه کردهای این کشور واکنش نشان نداده اند.

پیشتر دلیل عثمان مسئول اطلاع رسانی اداره محلی خودمختار در مناطق کُرد نشین شمال سوریه گفت که شهرک تل‌ابیض در استان الرقه، به عنوان کانتون خودمختار جدیدی اعلام شده است.

پیوستن تل ابیض به مناطق تحت مدیریت کردهای سوریه بدین معنی است که دو ناحیه خودمختار اعلام‌شده کوبانی و جزیره در شمال سوریه هم‌اینک به یکدیگر متصل شده‌اند و اکنون شرایط مساعدتری برای کردها شکل یافته است.



مساعدت مسکو و واشنگتن به کردها

از زمان ورود نظامی ائتلاف به رهبری آمریکا به معادلات منطقه جهت رویارویی با داعش، یگان های مدافع خلق (بازوی نظامی پ ی د) در سوریه، در کنار پیشمرگه های کرد عراقی را می توان بزرگترین متحدین واشنگتن در عرصه میدانی در نبرد با تکفیری ها دانست. حمایت لجستیکی و هوایی ایالات متحده از نیروهای کرد به ویژه در سوریه نقش بسزایی در قدرت گیری آن ها ایفا نموده است، امری که با نگرانی و هشدار مکرر آنکارا روبرو شده است.

«واحدهای حمایت از خلق کُرد» شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه که از حمایت آمریکا برخوردارند، طی یک سال گذشته موفق شدند شبه‌نظامیان داعش را از بسیاری از مناطق شمال سوریه از جمله عین‌العرب (کوبانی) و تل‌ابیض، خارج کنند.

یگان های مدافع خلق از معدود گروه هایی بوده اند که از حمایت های آمریکا و حملات هوایی ائتلاف ضد داعش منتفع شده اند. گفته می شود خواست آمریکا مبنی بر تجزیه منطقه در آینده و تشکیل کشوری کرد نشین از اهداف ایالات متحده در حمایت از گروه های کرد می باشد.

حضور متعدد گروه های معارض ضد نظام سوریه نیز سبب شده که دولت مرکزی دمشق از رویارویی با کردها اجتناب نموده و به شکلی دو فاکتو استقلال آن ها را به رسمیت بشناسد. به واقع کردها و دولت سوریه (علی رغم عدم اتفاق نظر و ضربه احتمالی به استقلال سوریه در حالت جدا شدن مناطق کرد نشین) به دلیل داشتن دشمنی واحد ( داعش و جبهه النصره) اکنون نه تنها به مقابله با یکدیگر نمی پردازند، بلکه گاها به همکاری نیز متهم شده اند.

آغاز حملات روسیه در سوریه و اعلام امادگی مسکو جهت حمایت از کردها در نبرد با تکفیری ها اکنون و بیش از هر زمانی موقعیت حزب اتحاد دموکراتیک را در مناطق کرد نشین تثبیت نموده است. بنا بر گزارش های منابع موثق صالح مسلح رهبر حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه اخیرا به مسکو رفته و با میخائیل بوگدانوف معاون وزیر امور خارجه روسیه در رابطه با چگونگی مقابله با تکفیری ها و جلب حمایت های مسکو دیدار و گفت‌وگو کرده اند.


روابط حسنه کردها با دولت اسرائیل ( بر مبنای استراتژی پیرامونی تل آویو) و حمایت پیدا و پنهان صهیونیست ها از ایجاد منطقه مستقل کردنشین در کنار طرح های خاورمیانه بزرگ و خاورمیانه جدید آمریکا که در آن و در راستای ایجاد آن چه دموکراسی در منطقه نامیده شده در جهت تجزیه منطقه گام برداشته مزید بر علت شده و دست کردها چه در عراق و چه در سوریه را به دستیابی به آرمان خویش جهت استقلال از عراق و سوریه باز گذارده است.

رسانه های وابسته به کردهای سوریه اخیرا نوشتند که « علی رغم مخالفت‌های شدید ترکیه با حزب اتحاد دمکراتیک و خودمدیریتی‌های ایجاد شده در غرب کردستان (کردستان سوریه) و تهدید به حمله نظامی علیه روژاوا (سه منطقه کردنشین سوریه) اما طی روزهای گذشته هواپیماهای ایالات متحده امریکا پنجاه تن تسلیحات نظامی برای یگان‌های مدافع خلق و متحدان آن در شهر حسکه فرود آوردند. سخنگوی وزارت خارجه امریکا در پاسخ به اعتراض رسمی آنکارا اعلام کرد به نگرانی‌های ترکیه واقفند اما کمک به نیروهای کرد متوقف نخواهد شد.»

پ ک ک علاوه بر ترکیه شعبی نیز در سوریه ( پ ی د) و ایران (پژاک) دارد، لذا هر گونه قدرت گیری عناصر وابسته به پ ک ک در سوریه و خودمختاری مناطق کردنشین این کشور علاوه بر ترکیه خسارت هنگفت امنیتی برای ایران در بر خواهد داشت.

شدت زیاده خواهی های کردها و سو استفاده از فضای نامساعد حاکم بر سوریه اکنون به جایی رسیده که علاوه بر استیلا بر تل ابیض (منطقه ای قاطبه سکنه آن را اعراب سنی، ترکمن ها و ارامنه تشکیل می دهند) جهت اتصال جزیره به کوبانی در پی تسلط بر شهر استراتژیک جرابلس بر آمده اند. شهر جرابلس حدفاصل دو منطقه کوبانی و عفرین می باشد که در صورت تسلط کردها بر آن هر سه منطقه کردنشین اتصال می یابند.



خطری که امنیت ملی را تهدید می کند

از جمهوری اسلامی ایران و ترکیه بسان دو قدرت منطقه خاورمیانه نام برده می شود که مواضعی متعارض نسبت به تحولات سوریه داشته و هر یک به حمایت از جناحی در این کشور می پردازند. تهران خود را مقید به حمایت از نظام بشار اسد نموده و او را در خط مقدم آن چه محور مقاومت می خواند نامیده لذا به حمایت تام از دولت سوریه در مقابله با تروریست ها و جریان های مسلح می پردازد، از سویی دیگر رژیم اردوغان تمام همت خویش را بر عزل اسد گمارده و در این راه از هر اقدامی ابا نداشته تا آن جا که در مقاطعی از آنکارا به عنوان بزرگترین متحد تکفیری ها در منطقه نام برده شده و رژیم ترکیه را به تسهیل در عبور تروریست ها از خاکش متهم می نمودند.

با این حال طرفین نسبت به هرگونه قدرت گیری کردهای سوریه از طریق ایجاد تاسیس دولتی خودمختار در شمال سوریه نگران بوده و بارها نسبت به وقوع آن هشدار داده اند.

اردوغان بارها نسبت به هرگونه شکل گیری منطقه ای خودمختار در شمال سوریه به مسکو و واشنگتن هشدار داده است.

وزارت امور خارجه ترکیه در همین راستا سفرای آمریکا و روسیه در آنکارا را احضار و نگرانی خود را از احتمال کمک این دو کشور به حزب اتحاد دموکراتیک کُرد سوریه ابراز اعلام کرده بود.

«یگان‌های مدافع خلق»، شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک کردستان سوریه است که ترکیه آن را گروهی نزدیک به حزب پ‌ک ک می‌داند. آنکارا، واشینگتن و اتحادیه اروپا، پ‌کاکا را گروهی تروریستی به شمار می‌آورند.

احمد داوود اغلو نخست‌وزیر ترکیه نیز هفته گذشته تصریح کرده بود که آنکارا اجازه هیچ‌گونه «همکاری با گروه‌های تروریستی را که علیه ترکیه در حال جنگ هستند نمی‌دهد.» او افزود که «رابطه نزدیکی» میان حزب اتحاد دموکراتیک و حزب کارگران کردستان وجود دارد؛ وی ادامه داد: «همانگونه که ایالات متحده و هم‌پیمانانش اجازه اسلحه‌رسانی به القاعده و شاخه‌هایش را نمی‌دهند، ترکیه نیز اجازه دادن اسلحه به حزب کارگران کردستان و شاخه‌هایش را نمی‌دهد.»



جمهوری اسلامی ایران نیز اگرچه به دلیل نگرانی نسبت به موقعیت سیاسی بشار اسد و هم پیمانانش در عراق موضعی ملایم تر نسبت به فعالیت های پ ک ک و پ ی د دارد، اما نگاهی امنیتی به این مسئله گواه آن است که هر گونه قدرت گیری کردها در منطقه به ویژه در سوریه بی گمان تهران را نیز به مانند آنکارا تهدید خواهد نمود.

تروریست های پژاک (شاخه ایرانی پ ک ک) گه گاه مخاطرات امنیتی را در ایران ایجاد نموده اند. قدرت گیری احتمالی شاخه سوری پ ک ک، ایران را نیز به مانند ترکیه درگیر مسائل امنیتی خواهد نمود. تشکیل اقلیم خودمختار در سوریه و پیش از آن در شمال عراق معادلات منطقه ای را در خاورمیانه دگرگون خواهد ساخت.

قریب به سی میلیون کرد در خاورمیانه و عمدتا در چهار کشور ترکیه، عراق، ایران و سوریه زیست می نمایند. از حزب پ ک ک ترکیه و رهبر دربند آن عبدالله اوجالان به عنوان قدرتمندترین شاخه کردی در منطقه یاد شده که دارای شعبی در سوریه ( پ ی د) و ایران (پژاک) می باشد. با این حال شاخه پ ک ک در عراق از قدرت کافی برخوردار نبوده و رقابتی پنهان میان مسعود بارزانی رهبر حزب دموکرات کردستان عراق و اوجالان برای رهبری کردهای جهان وجود دارد. با وجود آن که عمده تمرکز کنونی پ ک ک در سرزمین های ترکیه و سوریه قرار دارد و عموما از درگیری با جمهوری اسلامی پرهیز نموده، با این حال بنا بر ایدئولوژی این حزب مبنی بر تشکیل کردستان بزرگ، هر گونه قدرت گیری پ ک ک و شعبش در منطقه خطرات گسترده امنیتی را علیه تهران و آنکارا در بر خواهد داشت، لذا ضروری است دستگاه دیپلماسی و نهادهای امنیتی و نظامی فارغ از اختلاف دیدگاه میان ایران و ترکیه در قبال مسئله منطقه با دقت هرگونه تغییر تحول در منطقه به ویژه در سوریه و در رابطه با مناطق کردنشین این کشور را رصد کرده و دفاع از تمامیت ارضی این کشور را در اولویت خویش قارار دهند.



تجربه شکل گیری منطقه خودمختار کردستان در عراق و میل به ایجاد کشوری مستقل در  این منطقه که با حمایت پیدا و پنهان ایالات متحده آمریکا و اسرائیل صورت پذیرفته و تبعات آن بر امنیت خاورمیانه می بایست برای ترکیه و ایران پندآموز شده و سرلوحه سیاست های آنان در سوریه قرار گیرد.

انتهای پیام/654